1000 câu hỏi trắc nghiệm Vật Lí ôn thi Tốt nghiệp 2025

PHẦN 1.
LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM VẬT LÍ 12
CHƯƠNG 1. VẬT LÍ NHIỆT
A. TÓM TẮT LÍ THUYẾT
I. MÔ HÌNH ĐỘNG HỌC PHÂN TỬ VÀ CẤU TRÚC CỦA CHẤT
1. Mô hình động học phân tử
Mô hình động học phân tử gồm các nội dung cơ bản:
• Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt là phân tử.
• Các phân tử chuyển động không ngừng. Nhiệt độ của vật càng cao thì tốc độ chuyển động
của các phân tử cấu tạo nên vật càng lớn.
• Giữa các phân tử có lực hút và đẩy gọi chung là lực liên kết phân tử.
2. Cấu trúc của vật chất
Vật chất thường tồn tại ở ba trạng thái cơ bản là: thể rắn, thể lỏng và thể khí.
- Khoảng cách giữa các phân tử càng lớn thì lực liên kết giữa chúng càng yếu.
- Các phân tử sắp xếp có trật tự thì lực liên kết giữa chúng mạnh.
Các trạng thái của vật chất
• Ở thể rắn các phân tử rất gần nhau và chúng được sắp xếp theo một trật tự hình học xác định.
Lực tương tác giữa các phân tử rất mạnh, giữ cho chúng không di chuyển tự do mà chỉ có thể
dao động quanh vị trí cân bằng xác định. Do đó, chất rắn kết tinh luôn có thể tích và hình dạng riêng xác định.
• Ở thể lỏng, các phân tử ở xa nhau hơn so với các phân tử trong chất rắn. Lực tương tác giữa
các phân tử chất lỏng nhỏ hơn trong chất rắn nên giữ cho các phân tử không bị phân tán ra xa
nhau, do đó chất lỏng có thể tích riêng xác định. Tuy nhiên lực tương tác này chưa đủ lớn nên
các phân tử ở thể lỏng cũng dao động quanh vị trí cân bằng nhưng các vị trí cân bằng này
không cố định mà luôn luôn thay đổi. Do đó, chất lỏng rất khó bị nén, nó có thể tích xác định
nhưng không có hình dạng riêng mà có hình dạng của phần bình chứa nó.
• Ở thể khí, các phân tử ở xa nhau hơn so với các phân tử trong chất lỏng. Khoảng cách giữa
các phân tử rất lớn so với kích thước của chúng nên lực tương tác giữa các phân tử rất yếu (trừ
khi va chạm nhau), nên các phân tử chuyển động hoàn toàn hỗn loạn. Do đó, khối chất khí
không có hình dạng và thể tích riêng mà nó có hình dạng và thể tích của bình chứa nó và có thể nén được dễ dàng. Cấu trúc Thể rắn Thể lỏng Thể khí
Khoảng cách giữa Rất gần nhau (cỡ kích Xa nhau Rất xa nhau (gấp các phân tử thước phân tử) hàng chục lần kích thước phân tử)
Sự sắp xếp của các Trật tự
Kém trật tự hơn so Không có trật tự phân tử với thể rắn
Chuyển động của Chỉ dao động quanh vị Dao động quanh vị Chuyển động hỗn các phân tử trí cân bằng cố định trí cân bằng luôn loạn luôn thay đổi Hình dạng Xác định
Phụ thuộc phần bình Phụ thuộc bình chứa chứa nó Thể tích Xác định Xác định Phụ thuộc bình chứa
II. SỰ CHUYỂN THỂ CỦA CÁC CHẤT
1. Sự chuyển thể của các chất:
• Khi các điều kiện như nhiệt độ, áp suất thay đổi, chất có thể chuyển từ thể này sang thể khác.
- Quá trình chuyển từ thể rắn sang thể lỏng của các chất được gọi là sự nóng chảy. Quá trình
chuyển ngược lại từ thể lỏng sang thể rắn được gọi là đông đặc.
- Quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí (hơi) của các chất được gọi là sự hóa hơi. Quá trình
chuyển ngược lại, từ thể khí (hơi) sang thể lỏng được gọi là sự ngưng tụ.
• Sự thay đổi trạng thái của vật chất được thể hiện như hình vẽ bên dưới.
Chú ý: Một số chất như băng phiến, đá khô (ở thể
rắn) có khả năng chuyển trực tiếp sang thể khí khi nó
nhận nhiệt. Hiện tượng trên gọi là sự thăng hoa và
ngược lại gọi là sự ngưng kết. 2. Sự nóng chảy:
Quá trình chuyển từ thể rắn sang thể lỏng của các chất gọi là sự nóng chảy. a. Đặc điểm:
• Mỗi chất rắn kết tinh có một nhiệt độ nóng chảy xác định ở mỗi áp suất cho trước.
• Các chất rắn vô định hình không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Đồ thị thể hiện sự thay đổi nhiệt độ theo thời gian trong quá trình nóng chảy của chất rắn kết tinh
(đường nét liền) và chất rắn vô định hình (đường nét đứt)
b. Giải thích sự nóng chảy của chất rắn kết tinh
Ở áp suất không đổi, các hạt ở thể rắn liên kết chặt chẽ với nhau, chúng dao động quanh các vị
trí cân bằng xác định. Khi nung nóng chất rắn, các hạt được cung cấp nhiệt năng làm tốc độ
chuyển động nhiệt của nó tăng lên, mức độ trật tự trong cấu trúc của các hạt giảm đi. Khi đạt
đến nhiệt độ nóng chảy, chuyển động của các hạt giống như chuyển động của các phân tử chất
lỏng, đó là quá trình nóng chảy. c. Ứng dụng
Sự nóng chảy được ứng dụng trong công nghiệp luyện kim, hàn điện, thực phẩm.