Đề thi Cuối kì 1 Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo 2024 (Đề 4)

PHÒNG GD&ĐT HUYỆN
ĐỀ THI CUỐI HỌC KÌ I
……………………..
Năm học: 2024 – 2025
Môn: Ngữ văn – Lớp 9 ĐỀ SỐ 4
(Thời gian làm bài: 90 phút)
I. Đọc hiểu (4,0 điểm)
Đọc ngữ liệu sau và thực hiện yêu cầu:
NGƯỜI LIỆT NỮ Ở AN ẤP
(Lược trích một phần: Thời Lê đời niên hiệu Vĩnh Thịnh (1) có vị Tiến
sĩ trẻ tên Đinh Hoàn, người làng An Ấp, tỉnh Nghệ An (2). Đinh Hoàn lấy
vợ lẽ là con quan họ Nguyễn, bà nghi dung nhàn nhã, ăn nói đoan trang,
thêu thùa khéo léo lại có tài thơ phú nên rất tâm đầu ý hợp với chồng. Có
người vợ khuyên nhủ, người chồng càng mẫn cán và trở thành vị quan
cần mẫn. Ông được cử đi sứ Trung Quốc, người vợ rất lo lắng cho sức
khoẻ của chồng. Nhưng việc triều đình, ông vẫn phải dứt áo rời đi. Người
vợ ở nhà thương nhớ, lo lắng khôn nguôi. Trên đường đi xứ, chẳng may
ông mắc bệnh và qua đời. Linh cữu được đưa về nước, phu nhân họ
Nguyễn đau đớn, viết bài văn tế chồng, trong đó ẩn ý muốn quyên sinh.
Người nhà lo lắng khuyên can không được nên trông chừng bà rất cẩn
thận. Thời gian trôi qua, phu nhân vẫn sống trong đau khổ, một hôm nằm
mộng gặp được người chồng.)
Một hôm, phu nhân đốt đèn ngồi một mình... Nỗi thương tâm khiến
phu nhân đờ đẫn, nhìn đâu cũng toàn thấy cảm sầu. Phu nhân càng thêm
thê thảm, gục xuống bàn mà nức nở khiến cõi lòng chìm sâu vào cõi mê.
Trong cơn dật dờ đó, thấy một người khăn vuông đai rộng từ xa đến gần,
nhìn kĩ hóa ra chính là chồng vậy. Phu nhân đón chào, mừng quá chảy
nước mắt mà rằng:
- Từ khi cách biệt đã bốn năm rồi, biết bao nỗi bi sầu, mộng hồn tản
mát, không nơi nào là không tìm tung tích của lang quân, ấy thế mà lang
quân chẳng có đoái hoài gì đến thiếp. Nếu bảo rằng trần gian và thiên
thượng hai nơi cách biệt, thì sao Thuấn Phi (3) có hội ngộ, Chức Nữ (4)
lại tương phùng, vậy thì lang quân đối với thiếp rất là bạc tình!
Ông buồn nét mặt mà rằng:
- Ta từ khi về chầu thiên đình, được trông coi việc bút nghiên, nơi
thiên tào công việc nhiều, không có thì giờ đến thăm nàng, còn tấm lòng
khăng khít thuỷ chung không bao giờ thay đổi.
Phu nhân muốn lưu ông ở lại tự tình. Ông vỗ về nói:
- Chết sống là lẽ thường xưa nay, hợp tan là tuần hoàn việc thế. Vĩ
Ngọc Tiên (5) có duyên tái hợp, Dương Thái Chân (6) cơ ước lai sinh.
Nàng không cần bị phiền vì nỗi hạc lánh gương tan, cái ngày chúng ta
gặp nhau gần đến rồi.
Nói xong, có một trận thanh phong, không biết ông biến đi đâu mất.
Phu nhân thương khóc chợt tỉnh dậy, sai thị nữ ra xem trời đất chỉ thấy
sương mù trăng mờ, đêm đã gần sáng rồi.
(Lược trích một đoạn: Sau đó, nhân một ngày cả nhà đi vắng, phu nhân
đã quyên sinh. Bà được triều đình cho lập đền thờ, khắc chữ “Trinh liệt
phu nhân từ”. Đền rất linh thiêng. Vài năm sau, có người thư sinh họ Hà
hay thơ phú, ghé thăm đền và đề bài thơ. Bài thơ ngụ ý nói viên quan họ
Đinh không có công trạng, nhờ người vợ thuỷ chung mà được thơm lây.
Tối đó, khi về chỗ trọ, Hà sinh thấy có người con gái áo xanh đến báo có
phu nhân mời tới trò chuyện. Đến một lầu son gác tía, Hà sinh mới hay
phu nhân đó là chủ nhân ngôi đền. Phu nhân nói bài thơ của Hà sinh đề
trên đền có ý chưa được đúng, xem thường tướng công của bà, nên kể rõ
sự tình để Hà sinh thấu tỏ công đức của người chồng.)
Hà sinh nghe phu nhân nói xong, bỗng tỉnh ngộ, vội vàng đứng dậy và rằng:
- Tiểu sinh ham chơi sơn thuỷ, thích hứng rượu thơ, nhân lúc say
sưa phóng bút viết bậy, thực sự biết đắc tội rất nặng với bậc tôn linh, nay
tình nguyện nối lại nguyên văn để chuộc cái lỗi nói càn. Phu nhân nói:
- Bằng lòng cho hoạ lại. ...
Mới viết xong hai câu, chợt nghe tiếng người con gái mặc áo vàng
đứng ngoài điện bẩm rằng:
- Thượng đế có chiếu chỉ với phu nhân, hiện xe loan đã sắp sẵn đợi ở ngoài rồi.
Phu nhân đi rảo bước xuống thềm, ngoảnh lại bảo Hà sinh:
- Tiên sinh sau này phát đạt. Nhưng phải cẩn thận lời nói...
Hà sinh đứng dậy vâng lệnh lui ra, bỗng thấy mây lành bao phủ, gió
thoang thoảng, phu nhân bước lên xe loan đi như bay...
(Theo Đoàn Thị Điểm*, Truyền kì tân phả, Văn xuôi tự sự Việt Nam thời
trung đại, Nguyễn Đăng Na giới thiệu và tuyển soạn, NXB Giáo dục tr.344-362)
Câu 1 (0,5 điểm) Nêu phương thức biểu đạt chính của đoạn ngữ liệu?
Câu 2 (0,5 điểm) Nhân vật chính trong truyện Người liệt nữ ở An Ấp là ai ?
Câu 3 (1,0 điểm) Từ Hán Việt “liệt nữ” được hiểu nghĩa như thế nào?
Câu 4 (1,0 điểm) Chủ đề chính của truyện Người liệt nữ ở An Ấp là gì?
Câu 5 (1,0 điểm) Từ văn bản Người liệt nữ ở An Ấp, em có suy nghĩ, tình
cảm gì đối với số phận và vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội xưa?
II. Viết (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm) Viết đoạn văn nghị luận về vấn đề trách nhiệm của tuổi
trẻ với quê hương, đất nước.
Câu 2 (4,0 điểm) Viết bài văn phân tích nét nghệ thuật tiểu biểu của
truyện truyền kì Người liệt nữ ở An Ấp của Đoàn Thị Điểm ở phần Đọc hiểu. HƯỚNG DẪN CHẤM Phầ Câ Nội dung Điểm n u Đọc 1
Phương thức biểu đạt: Tự sự 0,5 điểm hiểu 2
Nhân vật chính: Phu nhân họ Nguyễn 0,5 điểm 3
Ca ngợi tấm lòng thuỷ chung, son sắt của người 1,0 điểm phụ nữ ở An Ấp. 4
“liệt nữ” người phụ nữ có khí tiết hoặc có khí 1,0 điểm phách anh hùng. 5
- Suy nghĩ về số phận và vẻ đẹp của người phụ
nữ Việt Nam trong xã hội xưa:
+ Chịu nhiều thiệt thòi khi phải lấy làm thê
thiếp, phải chịu cảnh vợ chồng xa cách.
+ Thuỷ chung, son sắt, một lòng một dạ với 1,0 điểm người chồng.
+ Bao dung, vị tha, dẫu chết vẫn mong muốn
những điều tốt đẹp cho chồng, cho mọi người.
- Tình cảm: Thấu hiểu, cảm thông và trân trọng
người phụ nữ Việt Nam xưa. Viết 1
Viết đoạn văn nghị luận về vấn đề trách 2,0
nhiệm của tuổi trẻ với quê hương, đất nước. điểm
* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo
đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử
dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết 0,25
chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có điểm
cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện
những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.
Yêu cầu về kiến thức: 1,5 điểm
Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách,