Giáo án Bài 17 Khoa học tự nhiên 9 Cánh Diều (2024): Tách kim loại. Sử dụng hợp kim

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 17. TÁCH KIM LOẠI. SỬ DỤNG HỢP KIM I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức Sau bài học này, HS sẽ:
- Nêu được phương pháp tách kim loại theo mức độ hoạt động hóa học của chúng.
- Trình bày được quá trình tách một số kim loại có nhiều ứng dụng như:
+ Tách sắt ra khỏi iron (III) oxide bởi carbon oxide;
+ Tách nhôm ra khỏi aluminium oxide bởi phản ứng điện phân;
+ Tách kẽm ra khỏi zinc sulfide bởi oxygen và carbon (than).
- Nêu được khái niệm hợp kim.
- Giải thích vì sao trong một số trường hợp thực tiễn, kim loại được sử dụng dưới dạng hợp kim.
- Nêu được thành phần, tính chất đặc trưng của một số hợp kim phổ biến, quan trọng, hiện đại.
- Trình bày được các giai đoạn cơ bản của quá trình sản xuất gang; quá trình sản xuất thép. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Chủ động giao tiếp trong nhóm, trình bày rõ ý tưởng
cá nhân và hỗ trợ nhau hoàn thành nhiệm vụ chung, tự tin và biết kiểm soát cảm xúc,
thái độ khi nói trước nhiều người.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ thông tin có liên quan đến
vấn đề; phân tích để xây dựng được các ý tưởng phù hợp.
Năng lực đặc thù:
- Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Nhận ra, giải thích được vấn đề thực
tiễn dựa trên kiến thức khoa học tự nhiên.
- Năng lực tìm hiểu tự nhiên: 1
+ Sử dụng được ngôn ngữ, hình vẽ, sơ đồ, biểu bảng để biểu đạt quá trình tìm
hiểu vấn đề và kết quả tìm kiếm.
+ Viết được báo cáo sau quá trình tìm hiểu.
- Năng lực nhận thức khoa học tự nhiên:
+ Nêu được phương pháp tách kim loại theo mức độ hoạt động hóa học của chúng.
+ Trình bày được quá trình tách một số kim loại có nhiều ứng dụng như:
● Tách sắt ra khỏi iron (III) oxide bởi carbon oxide;
● Tách nhôm ra khỏi aluminium oxide bởi phản ứng điện phân;
● Tách kẽm ra khỏi zinc sulfide bởi oxygen và carbon (than).
+ Nêu được khái niệm hợp kim.
+ Giải thích vì sao trong một số trường hợp thực tiễn, kim loại được sử dụng dưới dạng hợp kim.
+ Nêu được thành phần, tính chất đặc trưng của một số hợp kim phổ biến, quan trọng, hiện đại.
+ Trình bày được các giai đoạn cơ bản của quá trình sản xuất gang; quá trình sản xuất thép. 3. Phẩm chất
- Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
- Cẩn trọng, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- Tài liệu: SGK, SGV Khoa học Tự nhiên 9, các hình ảnh, video về các loại quặng,
cách khai thác và tách kim loại.
- Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu.
2. Đối với học sinh
- Tài liệu: SGK Khoa học Tự nhiên 9.
- Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học theo yêu cầu của GV.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG 2
a. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ
năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới.
b. Nội dung: Quan sát hình ảnh GV cung cấp và thực hiện yêu cầu theo hướng dẫn của GV.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về cách tách các kim loại trong hình.
d. Tổ chức thực hiện
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh sau: Giấy bọc thực phẩm Xoong, nồi Khung cửa sổ
- GV nêu câu hỏi: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy cho biết các vật dụng trên được
làm từ kim loại nào.
- GV nêu vấn đề trong hoạt động mở đầu: Theo em, kim loại đó có thể được tách từ
nguồn nguyên liệu nào và sản xuất bằng cách nào?
Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS làm việc cá nhân, quan sát hình và suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV.
- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận
- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi:
+ Các vật dụng trên được làm từ nhôm.
+ Nhôm có thể được tách từ quặng bauxite bằng phương pháp điện phân nóng chảy.
- Các HS khác lắng nghe để nhận xét câu trả lời của bạn mình.
- GV khuyến khích HS có thể có nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình thực hiện bài tập.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập 3
- GV chưa chốt đúng sai, dẫn dắt HS vào bài học: Để biết được câu trả lời của bạn là
đúng hay sai cũng như tìm hiểu thêm về dạng tồn tại, phương pháp tách một số kim
loại,… chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay Bài 17 – Tách kim loại và việc sử
dụng hợp kim.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Tìm hiểu phương pháp tách kim loại
a. Mục tiêu: HS trình bày được các được phương pháp tách kim loại, viết PTHH
minh hoạ phản ứng hoá học xảy ra.
b. Nội dung: HS đọc các thông tin trong SGK trang 86, 87 và thực hiện yêu cầu của GV.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về các được phương pháp tách kim loại.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập I. Phương pháp tách kim loại
- GV đặt vấn đề: Các quặng kim loại có Các phương pháp phổ biến thường
thành phần chủ yếu là các hợp chất của kim được dùng để tách kim loại ở dạng
loại như oxide, muối sulfide hoặc cả dạng đơn chất từ hợp chất gồm
đơn chất kim loại. Có những phương pháp 1. Phương pháp điện phân nóng
nào để tách kim loại ra khỏi hợp chất của nó? chảy
- GV tổ chức cho HS quan sát Hình 17.1 và Thường dùng để điều chế các kim
nghiên cứu mục I SGK trang 86, 87 thảo loại hoạt động hoá học mạnh như K,
luận nhóm đôi để trả lời câu hỏi: Na, Ca, Al,...
Nêu các phương pháp hoá học thường dùng Ví dụ:
để tách kim loại ra khỏi hợp chất của chúng.
Phương pháp đó dùng để tách những kim loại nào?
2. Phương pháp nhiệt luyện:
Thường dùng để điều chế các kim
loại hoạt động hoá học trung bình và 4