Giáo án Bài 2 Địa lí 6 Cánh diều (2024): Các yếu tố cơ bản của bản đồ

BÀI 2: : CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN CỦA BẢN ĐỒ
(Thời gian thực hiện: 3 tiết) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức
Học xong bài này, học sinh sẽ:
- Nhận biết được một số lưới kinh vĩ tuyên của bản đồ trên thế giới.
- Biết đọc các kí hiệu bản đồ và chú giải bản đồ hành chính, bản đồ địa hình.
- Biết xác định phương hướng trên bản đồ và tính khoảng cách thực tế giữa hai địa
điểm trên bản đồ theo tỉ lệ bản đồ. 2. Về năng lực ⮚
Năng lực đăng Năng lực đặc thù của môn Địa lí:
- Nhận thức khoa học địa lí: Định hướng không gian thông qua việc nhận biết các lưới
kinh vĩ tuyến của bản đồ thế giới, biết đọc các kí hiệu bản đồ, chú giải bản đồ, xác
định phương hướng trên bản đồ và tính khoảng cách thực tế giữa hai điểm trên bản đồ
trên bản đồ thế giới.
- Năng lực tìm hiểu địa lí: Sử dụng các công cụ địa lí học thông qua việc khai thác từ
tranh ảnh, bản đồ, văn bản, các phần mềm công nghệ.
- Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để
biết cách sử dụng bản đồ giấy, bản đồ trên ứng dụng công nghệ thông tin vào trong cuộc sống. ⮚
Năng lực chung : tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và
sáng tạo thông qua việc HS độc lập khai thác thông tin, làm việc với tư liệu học tập và
thảo luận nhóm để giải quyết các nhiệm vụ học tập, các tình huống có vấn đề đặt ra trong bài học. 3. Về phẩm chất
Bài học góp phần hình thành cho học sinh các phẩm chất như: chăm chỉ, trung thực và
trách nhiệm khi thực hiện các nhiệm vụ học tập.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU


- Thiết bị: Máy tính, máy chiếu, bảng phụ.
- Học liệu: SGK, quả địa cầu, bản đồ thế giới, phiếu học tập, tranh ảnh địa lí.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Hoạt động mở đầu
a. Mục tiêu: Tạo tình huống học tập có vấn đề để gây hứng thú và động cơ học tập cho học sinh.
b. Nội dung: HS sẽ tham gia thực hiện thử thách tìm đường trên bản đồ.
c. Sản phẩm: Kết quả thực hiện thử thách.
d. Tổ chức thực hiện.
- Bước 1: GV chia lớp thành các nhóm đưa ra tình huống thử thách:
+ Tình huống: “Có một đoàn khách du lịch từ miền Nam ra Hà Nội. Họ đã thuê xe
máy để đến các điểm du lịch. Hôm ấy, sau khi xem phim tại rạp chiếu phim Quốc Gia
trên đường Láng Hạ họ muốn di chuyển đến lăng Bác nhưng họ không biết phải đi
theo hướng nào và qua đường nào để tránh được đường 1 chiều.”
+ Thử thách đặt ra: Nhóm hãy thảo luận và đưa ra những cách có thể giúp họ tiếp tục
cuộc hành trình trong thời gian 1 phút.
+ Nhóm nào đưa ra được nhiều cách nhất và nhanh nhất sẽ dành được 1 ticker phần thưởng.
- Bước 2: Các nhóm HS thảo luận và ghi kết quả ra bảng phụ.
- Bước 3: GV gọi đại diện nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác bổ sung
- Bước 4: GV tổng hợp ý kiến và kết nối vào bài:
Có rất nhiều cách để chúng ta có thể tìm đường. Nhưng sử dụng bản đồ tìm đường là
một trong những kinh nghiệm bỏ túi rất quan trọng cho những chuyến đi chơi hoặc
đến một vùng đất mới. Chỉ cần có bản đồ trong tay chúng ta có thể đến được nơi mình
muốn và tìm hiểu được những đặc điểm địa lí của địa danh mà mình muốn biết. Bởi
bản đồ là hình vẽ thu nhỏ tương đối chính xác của một khu vực hoặc toàn bộ bề mặt
Trái Đất. Trong xã hội hiện nay, bản đồ đang trở thành phương tiện được sử dụng
phổ biến trong cuộc sống thường ngày.Vậy làm thế nào để có thể sử dụng mọi bản đồ,
trong bài học này chúng ta sẽ đi tìm các yếu tố cơ bản của bản đồ nhé.


2. Hoạt động hình thành kiến thức mới
Hoạt động 1: Một số lưới kinh vĩ tuyên của bản đồ thế giới
a. Mục tiêu: Nhận biết được một số lưới kinh vĩ tuyến của bản đồ thế giới.
b. Nội dung: HS đóng vai là những nhà thiết kế bản đồ chuẩn bị bản báo cáo về quy
trình thành lập bản đồ và những ưu, nhược điểm trong từng dạng lưới kinh vĩ tuyến
của bản đồ thế giới.
c. Sản phẩm: Bản báo cáo của từng nhóm.
d. Tổ chức thực hiện
- Bước 1: GV chia lớp thành các nhóm thiết kế và bàn giao nhiệm vụ: Trong buổi họp
sắp tới của Team MapWorld, ban chủ nhiệm yêu cầu nhóm thiết kế báo cáo về quy
trình thành lập bản đồ, đánh giá những ưu, nhược điểm trong từng phương án thành
lập bản đồ thế giới. Các nhóm xây dựng nội dung báo cáo trong thời gian 7 phút dựa trên những gợi ý sau: ●
Quan sát Hình 2.1 và nội dung SGK thảo luận những câu hỏi sau:
+ Làm thế nào để chuyển bề mặt cong của Trái Đất sang mặt phẳng?
+ Khi quả Địa Cầu được trải phẳng thì xuất hiện vấn đề gì?
+ Cách khắc phục vấn đề đó khi thành lập bản đồ ? ●
Quan sát hình 2.2 và hình 2.3 nhận xét:
+ Hình dạng các đường kinh vĩ tuyến ở mỗi trường hợp.


+ Diện tích đảo Grin-len so với lục địa mỗi trường hợp.
=> Rút ra kết luận: Dạng lưới chiếu nào sẽ hạn chế được sai số hơn. Vì sao?
- Bước 2: Học sinh làm việc theo nhóm
- Bước 3: GV gọi bất kì một nhóm lên báo cáo kết quả, mời các nhóm khác nhận xét,
đánh giá về phần phân tích của nhóm bạn.
- Bước 4: GV nhận xét đánh giá sản phẩm của học sinh, chính xác hóa nội dung bài học NỘI DUNG HỌC TẬP
1. Một số lưới kinh vĩ tuyến của bản đồ thế giới
- Để chuyển bề mặt cong của Trái Đất sang mặt phẳng cần sử dụng các phép chiếu bản đồ.
- Phụ thuộc vào mục đích, vị trí, quy mô hình dạng lãnh thổ mà khi thành lập bản đồ lựa
chọn những phép chiếu phù hợp
- Có hai dạng lưới kinh vĩ tuyến khi thành lập bản đồ thế giới:
+ Dạng các đường kinh tuyến và vĩ tuyến đều là các đường thẳng.
+ Dạng các đường kinh tuyến chụm lại ở hai cực, các đường vĩ tuyến là đường thẳng.
Hoạt động 2: Kí hiệu bản đồ và chú giải bản đồ
a. Mục tiêu: Học sinh biết đọc các kí hiệu bản đồ và chú giải bản đồ hành chính, bản đồ địa hình.