Giáo án Bài 36 Khoa học tự nhiên 9 Cánh diều(2024): Nguyên phân và giảm phân

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 36: NGUYÊN PHÂN VÀ GIẢM PHÂN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Sau bài học này, HS sẽ:
- Dựa vào hình vẽ (hoặc sơ đồ, học liệu điện tử) về quá trình nguyên phân, giảm
phân, nêu được khái niệm và phân biệt được nguyên phân, giảm phân. Nêu được ý
nghĩa và ứng dụng của nguyên phân, giảm phân. Lấy được ví dụ trong thực tiễn.
- Nêu được nhiễm sắc thể vừa là vật chất mang thông tin di truyền vừa là đơn vị
truyền đạt vật chất di truyền qua các thế hệ tế bào và cơ thể. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học: Tự xác định được mục tiêu học tập các nội dung về các
hình thức phân bào, chủ động tìm kiếm nguồn tài liệu liên quan đến nguyên phân và giảm phân.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để diễn đạt dưới dạng
viết và nói về khái niệm, ý nghĩa, ứng dụng của nguyên phân và giảm phân; Lắng
nghe, phản hồi và tranh biện về nội dung được giao trong hoạt động nhóm và trong tập thể lớp.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Vận dụng linh hoạt các kiến thức, kĩ năng
học được về nguyên phân, giảm phân để nhận ra các hiện tượng xảy ra trong thực tiễn.
Năng lực khoa học tự nhiên:
- Nhận thức khoa học tự nhiên: Dựa vào hình vẽ (hoặc sơ đồ, học liệu điện tử) về
quá trình nguyên phân nêu được khái niệm và phân biệt được nguyên phân, giảm
phân; Nêu được ý nghĩa và ứng dụng của nguyên phân, giảm phân.
- Tìm hiểu thế giới sống: Lấy được ví dụ trong thực tiễn liên quan đến nguyên phân và giảm phân. 1
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng được kiến thức, kĩ năng về nguyên
phân và giảm phân để giải thích các hiện tượng trong thực tiễn. 3. Phẩm chất
- Chăm chỉ, chịu khó tìm tòi tài liệu và thực hiện các nhiệm vụ cá nhân để tìm hiểu
về nguyên phân và giảm phân.
- Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện nhiệm vụ khi
được GV và bạn cùng nhóm phân công.
- Trung thực, cẩn thận trong trình bày kết quả học tập của cá nhân và của nhóm.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- Giáo án, SGK, SGV, SBT Khoa học tự nhiên 9 - Cánh Diều.
- Máy tính, máy chiếu (nếu có).
- Hình ảnh 36.1 - 36.4 và các hình ảnh, video liên quan đến nguyên phân, giảm phân
và ứng dụng trong thực tiễn:
+ Video về nguyên phân: https://youtu.be/7ybxaYhRpIA.
+ Video về giảm phân: https://youtu.be/Bu-nvPFAmUY.
+ Video về sự khác biệt giữa nguyên phân và giảm phân: https://youtu.be/Ba9LXKH2ztU.
+ Video về ứng dụng của nguyên phân: https://youtu.be/E7PLxG88vaQ.
2. Đối với học sinh
- SGK, SBT Khoa học tự nhiên 9 - Cánh Diều.
- Nghiên cứu nội dung bài học; nghiên cứu video về nguyên phân và giảm phân GV
gửi trước thông qua Zalo, Google Drive,...; sưu tầm thêm thông tin, hình ảnh,
video,... liên quan đến quá trình nguyên phân và giảm phân trong thực tiễn.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Thu hút, tạo hứng thú học tập cho HS, tạo tính huống và xác định vấn đề học tập. 2
b. Nội dung: GV đặt vấn đề, tạo hứng thú học tập cho HS; HS vận dụng kiến thức, kĩ
năng đã học để trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm học tập: Những ý kiến, trao đổi của HS cho câu hỏi mở đầu.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV chiếu video về loại cây ngũ quả được ưa chuộng vào mỗi dịp Tết nguyên đán.
- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS vận dụng kiến thức, kĩ năng để trả lời: Theo em, cơ sở
khoa học để tạo nên loại cây ngũ quả trong đoạn video trên là gì?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS vận dụng kiến thức. kĩ năng để trả lời câu hỏi.
- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời HS xung phong trả lời.
- GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV ghi nhận các câu trả lời của HS, không chốt đáp án.
- GV dẫn dắt HS vào bài học: Để có câu trả lời chính xác và đầy đủ nhất cho câu hỏi
trên, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu - Bài 36: Nguyên phân và giảm phân.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm nguyên phân và giảm phân
a. Mục tiêu: Dựa vào hình vẽ (hoặc sơ đồ, học liệu điện tử) về quá trình nguyên phân,
giảm phân, nêu được khái niệm nguyên phân, giảm phân.
b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ; HS đọc hiểu mục I, II quan sát Hình 36.1 và 36.2 tìm
hiểu Khái niệm nguyên phân, giảm phân.
c. Sản phẩm học tập: Khái niệm nguyên phân, giảm phân.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
I. KHÁI NIỆM NGUYÊN PHÂN, GIẢM 3 PHÂN
- GV chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm 3 1. Nguyên phân - 4 HS.
- Khái niệm: Nguyên phân là quá trình
- GV yêu cầu các nhóm quan sát Hình 36.1 phân chia bộ nhiễm sắc thể kép thành hai
và 36.2, kết hợp video về quá trình nguyên bộ nhiễm sắc thể giống nhau.
phân và giảm phân, trả lời các câu hỏi sau: - Vị trí: tế bào mầm sinh dục và tế bào sinh
(1) Thế nào là nguyên phân? Thế nào là dưỡng. giảm phân?
- Kết quả: tế bào mẹ (2n) → hai tế bào con
(2) Quá trình nguyên phân, giảm phân xảy có bộ nhiễm sắc thể giống nhau và giống ra ở tế bào nào? tế bào mẹ (2n).
(3) Cho biết kết quả của quá trình phân
chia tế bào theo hai hình thức trên.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS quan sát hình ảnh, kết hợp video, đọc 2. Giảm phân
thông tin mục I SGK tr.176 và thực hiện
nhiệm vụ theo hướng dẫn của GV.
- Khái niệm: Giảm phân là quá trình phân
chia bộ nhiễm sắc thể kép thành bốn bộ
- GV quan sát; định hướng HS (nếu cần). nhiễm sắc thể đơn.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và - Vị trí: tế bào sinh dục trưởng thành tạo thảo luận giao tử.
- GV sử dụng https://wheelofnames.com/ - Kết quả: tế bào mẹ (2n) → bốn tế bào
mời đại diện HS trả lời câu hỏi.
con khác nhau, có số lượng nhiễm sắc thể
- Các HS khác nhận xét, bổ sung.
(n) giảm đi một nửa so với tế bào mẹ.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện 4