Giáo án Bài 39 KHTN 9 Cánh diều (2024): Di truyền liên kết và cơ chế xác định giới tính

Chủ đề 11: DI TRUYỀN HỌC
BÀI 39: DI TRUYỀN LIÊN KẾT VÀ CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Môn học: Khoa học tự nhiên lớp 9
Thời gian thực hiện: 02 tiết I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức
- Dựa vào sơ đồ phép lai trình bày được khái niệm di truyền liên kết và phân biệt
với quy luật phân li độc lập.
- Nêu một số ứng dụng di truyền liên kết trong thực tiễn.
- Trình bày được cơ chế xác định giới tính. Nêu được một số yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính. 2. Về năng lực a) Năng lực chung
- Tự chủ và tự học: Chủ động, tự tìm hiểu về di truyền liên kết và cơ chế xác định giới tính. - Giao tiếp và hợp tác:
+ Sử dụng ngôn ngữ khoa học để diễn đạt về di truyền liên kết và cơ chế xác định giới tính.
+ Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV trong khi thảo luận
về di truyền liên kết và cơ chế xác định giới tính, đảm bảo các thành viên trong nhóm
đều được tham gia và trình bày báo cáo.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Giải quyết vấn đề kịp thời với các thành viên trong
nhóm để thảo luận hiệu quả, giải quyết các vấn đề trong bài học và hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
b) Năng lực khoa học tự nhiên
- Nhận thức khoa học tự nhiên:
+ Dựa vào sơ đồ phép lai trình bày được khái niệm di truyền liên kết và phân biệt
với quy luật phân li độc lập.
+ Nêu một số ứng dụng di truyền liên kết trong thực tiễn.
+ Trình bày được cơ chế xác định giới tính. Nêu được một số yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính. 3. Về phẩm chất
- Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
- Cẩn thận, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong chủ đề bài học.
- Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Các hình ảnh theo sách giáo khoa; - Máy chiếu, bảng nhóm; - Phiếu học tập
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Quan sát sơ đồ thí nghiệm của Morgan về hiện tượng di truyền liên kết, thực hiện nhiệm vụ:
Câu 1: Nhận xét sự di truyền của tính trạng thân xám và cánh dài; thân đen và cánh ngắn.
Câu 2: Vị trí của gene quy định màu sắc thân và chiều dài cánh.
Câu 3: Cơ thể F1 khi giảm phân tạo ra các giao tử nào?
Câu 4: Trong phép lai trên, nếu các tính trạng di truyền theo quy luật di truyền của Mendel
thì kết quả phép lai sẽ có bao nhiêu kiểu hình.
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Quan sát hình 39.2 và 39.3 và nghiên cứu thông tin SGK, thực hiện các nhiệm vụ sau:
1. Lựa chọn nội dung phù hợp hoàn thành bảng: Sinh vật
Nhiễm sắc thể giới
Đồng giao tử hay dị tính giao tử Người Giới cái Giới đực Châu chấu, Giới cái gián Giới đực Gà, chim Giới cái Giới đực
2. Nêu cơ chế xác định giới tính ở người?
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
3. Có những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính? Cho ví dụ.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Dạy học theo nhóm, nhóm cặp đôi.
- Phương pháp trực quan, vấn đáp.
- Dạy học nêu và giải quyết vấn đề thông qua câu hỏi trong SGK.
B. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC
Hoạt động 1: Khởi động (5 phút)
a) Mục tiêu: Ôn tập kiến thức cũ, dẫn dắt giới thiệu vấn đề, để học sinh biết về sự di
truyền liên kết của các tính trạng được quy định bởi các gene nằm cùng trên một nhiễm sắc thể.
b) Nội dung: GV cho HS làm bài tập: Ở đậu hà lan, gene A quy định hạt vàng,
gene a quy định hạt xanh, gene B quy định hạt trơn, gene b quy định hạt nhăn. Các gene
này phân li độc lập với nhau. Xác định tỉ lệ kiểu gen và tỉ lệ kiểu hình của đời F1 trong phép lai sau: P: AaBb x aabb
c) Sản phẩm: Học sinh dựa vào kiến thức đã học hoàn thành bài tập. P: AaBb x aabb Gp1: AB Ab aB ab ab
F1:TLKG: AaBb : Aabb : aaBb : aabb
TLKH: 1 Vàng, trơn : 1 Vàng, nhăn : 1 xanh, trơn : 1 xanh, nhăn
d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Giao nhiệm vụ: GV cho HS làm bài tập: Ở đậu hà Nhận nhiệm vụ
lan, gene A quy định hạt vàng, gene a quy định hạt xanh,
gene B quy định hạt trơn, gene b quy định hạt nhăn. Các
gene này phân li độc lập với nhau. Xác định tỉ lệ kiểu
gen và tỉ lệ kiểu hình của đời F1 trong phép lai sau: P: AaBb x aabb
Hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ Thực hiện nhiệm vụ
Quan sát, hỗ trợ HS khi cần thiết. Báo cáo kết quả: Đại diện 1 số HS phát
Yêu cầu đại diện 1 số HS nêu ý kiến. biểu ý kiến.
Chốt lại và đặt vấn đề vào bài
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
Hoạt động 2.1: Tìm hiểu khái niệm di truyền liên kết (30 phút) a) Mục tiêu:
- Dựa vào sơ đồ phép lai trình bày được khái niệm di truyền liên kết và phân biệt
với quy luật phân li độc lập.
b) Nội dung: GV tổ chức cho HS nghiên cứu thông tin SGK mục I trang 189,190, thảo
luận cặp đôi hoàn thành PHT số 1 trong 5 phút, trả lời câu hỏi về di truyền liên kết.
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Quan sát sơ đồ thí nghiệm của Morgan về hiện tượng di truyền liên kết, thực hiện nhiệm vụ: