Giáo án Bài 4: Quê hương yêu dấu (2024) Kết nối tri thức

BÀI 4: QUÊ HƯƠNG YÊU DẤU
(Số tiết: 12 tiết)
TIẾT 44: GIỚI THIỆU BÀI HỌC VÀ TRI THỨC NGỮ VĂN I. MỤC TIÊU
1. Mức độ/ yêu cầu cần đạt
- Nhận biết được số tiếng, số dòng, vần, nhịp của thơ lục bát; bước đầu nhận xét
được nét độc đáo của một bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ;
nhận biết được tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ VB; 2. Năng lực a. Năng lực chung
- Hướng học sinh trở thành người đọc độc lập với các năng lực giải quyết vấn đề,
tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, trình bày, thuyết trình, tương tác, hợp tác, v.v… b. Năng lực riêng
- Nhận biết và phân tích được một số đặc điểm nghệ thuật của thơ lục bát, cảm
nhận được cảm xúc và thông điệp của người viết thông qua ngôn ngữ VB. 3. Phẩm chất
- Có ý thức vận dụng kiến thức vào để hiểu và phân tích các VB được học.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của GV - Giáo án;
- Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
- Các phương tiện kỹ thuật;
- Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà.
2. Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ văn 6 tập một, soạn bài theo hệ thống câu
hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi, v.v…


III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học
tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
b. Nội dung: HS chia sẻ kinh nghiệm của bản thân.
c. Sản phẩm: Những suy nghĩ, chia sẻ của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS trả lời:
+ Em hãy đọc đoạn VB thơ sau đây và cho biết thể thơ được sử dụng ở đây là gì?
“Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều”
(Việt Nam quê hương ta – Nguyễn Đình Thi)
+ Em đã bắt gặp những đoạn thơ có cùng thể loại với đoạn thơ trên hay chưa?
Hãy kể tên và đọc một đoạn cho cả lớp cùng nghe.
- HS tiếp nhận nhiệm vụ, lắng nghe, trả lời và chia sẻ về thơ lục bát.
- Từ chia sẻ của HS, GV dẫn dắt vào bài học mới:Như thường lệ, mở đầu mỗi bài
học, chúng ta sẽ tìm hiểu về phần tri thức ngữ văn. Tiết học hôm nay, các em sẽ
tìm hiểu về thơ lục bát.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu giới thiệu bài học và Khám phá tri thức ngữ văn
a. Mục tiêu: Nắm được nội dung của bài học, một số yếu tố của thơ lục bát như:
số tiếng, số dòng, vần, nhịp của thơ lục bát; bước đầu nhận xét được nét độc đáo
của một bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ; nhận biết được tình
cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua ngôn ngữ VB;
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.


c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức thông qua sự hướng dẫn của GV, câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Thơ lục bát - GV yêu cầu HS:
- Thơ lục bát (6 – 8) là thể thơ mà các
+ Đọc phần tri thức ngữ văn về thơ lục dòng thơ được sắp xếp thành từng cặp, bát trong SGK;
một dòng sáu tiếng và một dòng tám
+ Dựa vào VB thơ được trích dẫn ở tiếng;
đầu buổi học, em hãy:
- Vần trong lục bát: Tiếng cuối của
 Đếm số tiếng của từng dòng để nhận dòng sáu vần với tiếng thứ sáu của
diện dòng sáu tiếng, dòng tám tiếng;
dòng tám; tiếng cuối của dòng tám lại
 Xác định vần được gieo ở dòng sáu, vần với tiếng cuối của dòng sáu tiếp dòng tám; theo;
 Xác định thanh điệu của các tiếng 4 – - Thanh điệu trong thơ lục bát: Trong
6 trong dòng sáu tiếng và các tiếng 4 – dòng sáu và dòng tám, các tiếng thứ
6 – 8 trong dòng tám tiếng;
sáu, thứ tám là thanh bằng, còn tiếng
 Xác định cách ngắt nhịp trong các thứ tư là thanh trắc. Riêng trong dòng
dòng thơ lục bát đó.
tám, mặc dù tiếng thứ sáu và thứ tám
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
đều là thanh bằng nhưng nếu tiếng thứ
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực sáu là thanh huyền thì tiếng thứ tám là hiện nhiệm vụ
thanh ngang và ngược lại;
- HS thực hiện nhiệm vụ.
- Nhịp thơ trong lục bát: Thơ lục bát
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo thường ngắt nhịp chẵn (2/2/2, 2/4, 4/4, luận …).
- HS báo cáo kết quả hoạt động; Lục bát biến thể
- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung

câu trả lời của bạn.
- Lục bát biến thể không hoàn toàn
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện tuân theo luật thơ của lục bát thông nhiệm vụ
thường, có sự biến đổi số tiếng trong
- GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt các dòng, biến đổi cách gieo vần, cách
lại kiến thức  Ghi lên bảng.
phối thanh, cách ngắt nhịp,… GV có thể bổ sung thêm:
- Ví dụ về lục bát biến thể:
+ Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non
+ Cưới vợ thì cưới liền tay
Chớ để lâu ngày lắm kẻ gièm pha
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học.
b. Nội dung: Sử dụng SGK, kiến thức đã học để hoàn thành bài tập.
c. Sản phẩm học tập: Kết quả của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV yêu cầu HS: Hãy lựa chọn một bài thơ lục bát mà em yêu thích và chỉ ra các
yếu tố đặc trưng của thơ lục bát như: số tiếng, số dòng, vần, nhịp. Những đặc
trưng đó có tác dụng như thế nào trong việc biểu đạt nội dung của bài thơ?
- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để giải bài tập, củng cố kiến thức.
b. Nội dung: Sử dụng kiến thức đã học để hỏi và trả lời,trao đổi.
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV yêu cầu HS: Làm bài tập theo nhóm và điền vào phiếu học tập.