Giáo án Bài 41 KHTN 9 Cánh diều (2024): Ứng dụng công nghệ di truyền vào đời sống

Chủ đề 11: DI TRUYỀN
BÀI 41: ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ DI TRUYỀN VÀO ĐỜI SỐNG
Môn học: Khoa học tự nhiên lớp 9
Thời gian thực hiện: 02 tiết I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức
- Nêu được một số ứng dụng công nghệ di truyền trong y học, pháp y, làm sạch môi
trường, nông nghiệp, an toàn sinh học. Tìm hiểu được một số sản phẩm ứng dụng công
nghệ di truyền tại địa phương.
- Nêu được một số vấn đề đạo đức sinh học trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ di truyền... 2. Về năng lực a) Năng lực chung
- Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm hiểu về ứng dụng công nghệ di truyền
trong một số lĩnh vực của đời sống, một số vấn đề về đạo đức sinh học trong nghiên cứu
và ứng dụng công nghệ di truyền, sản phẩm ứng dụng công nghệ di truyền tại địa phương. - Giao tiếp và hợp tác:
+ Sử dụng ngôn ngữ khoa học để diễn đạt về ứng dụng công nghệ di truyền trong
một số lĩnh vực của đời sống, một số vấn đề về đạo đức sinh học trong nghiên cứu và
ứng dụng công nghệ di truyền, sản phẩm ứng dụng công nghệ di truyền tại địa phương.
+ Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV trong khi thảo luận
về ứng dụng công nghệ di truyền trong một số lĩnh vực của đời sống, một số vấn đề về
đạo đức sinh học trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ di truyền, sản phẩm ứng
dụng công nghệ di truyền tại địa phương, đảm bảo các thành viên trong nhóm đều được
tham gia và trình bày báo cáo.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Giải quyết vấn đề kịp thời với các thành viên trong
nhóm để thảo luận hiệu quả, giải quyết các vấn đề trong bài học và hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
b) Năng lực khoa học tự nhiên
- Nhận thức khoa học tự nhiên:
+ Nêu được một số ứng dụng công nghệ di truyền trong nông nghiệp, y học, pháp y,
làm sạch môi trường, an toàn sinh học.
+ Nêu được một số vấn đề về đạo đức sinh học trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ di truyền.
- Tìm hiểu tự nhiên: Tìm hiểu được một số sản phẩm ứng dụng công nghệ di truyền tại địa phương.
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức về di truyền để giải thích
cơ sở khoa học cho việc ứng dụng công nghệ di truyền trong đời sống. 3. Về phẩm chất
- Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
- Cẩn thận, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong chủ đề bài học.
- Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Các hình ảnh về ứng dụng công nghệ di truyền trong đời sống.
- Máy chiếu, bút viết bảng. - Phiếu học tập:
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Câu 1: a. Quan sát hình 41.1 cho biết các bước thực hiện để tạo DNA tái tổ hợp mang
gene mục tiêu. Gene mục tiêu có vai trò gì trong cơ thể sinh vật mới?
b. Kể tên một số ứng dụng công nghệ di truyền trong nông nghiệp?
Câu 2: a. Kể tên một số ứng dụng công nghệ di truyền trong bảo vệ môi trường?
b. Theo em, vi sinh vật có những ưu điểm gì để các nhà khoa học thường lựa chọn làm đối
tượng chuyển gene trong ứng dụng làm sạch môi trường?
Câu 3: Công nghệ di truyền có những ứng dụng gì trong y học và pháp y? Kể tên một số
loại vaccine phòng bệnh ở người mà em biết?
Câu 4: An toàn sinh học là gì? Cho ví dụ cụ thể một sản phẩm của ứng dụng công nghệ
sinh học trong lĩnh vực an toàn sinh học?
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Dạy học theo nhóm, nhóm cặp đôi.
- Phương pháp trực quan, vấn đáp. - Kĩ thuật mảnh ghép.
- Dạy học nêu và giải quyết vấn đề thông qua câu hỏi trong SGK.
B. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC
Hoạt động 1: Khởi động (5 phút)
a) Mục tiêu: Dẫn dắt giới thiệu vấn đề, để học sinh biết về ứng dụng công nghệ di truyền.
b) Nội dung: GV đặt vấn đề vào bài: Insulin được sử dụng trong điều trị đái tháo
đường. Để tạo ra insulin với số lượng lớn và có độ tinh khiết cao, các nhà khoa học đã
chuyển gene mã hóa insulin vào cơ thể vi khuẩn hoặc nấm men. Theo em, việc sản xuất
insulin bằng phương pháp này là ứng dụng của công nghệ nào?
c) Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh.
Dự kiến SP: Việc sản xuất insulin là ứng dụng công nghệ chuyển gene.
d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Giao nhiệm vụ
GV chiếu hình ảnh và giới thiệu về biện pháp điều trị đái Nhận nhiệm vụ
tháo đường, dẫn dắt vấn đề:
Insulin được sử dụng trong điều trị đái tháo đường. Để tạo
ra insulin với số lượng lớn và có độ tinh khiết cao, các nhà
khoa học đã chuyển gene mã hóa insulin vào cơ thể vi
khuẩn hoặc nấm men. Theo em, việc sản xuất insulin bằng
phương pháp này là ứng dụng của công nghệ nào?
Thực hiện nhiệm vụ HS nêu ý kiến theo
Quan sát, hỗ trợ HS khi cần thiết.
hiểu biết của bản thân. Báo cáo kết quả:
GV yêu cầu đại diện 1vài HS trả lời. Đại diện HS báo cáo.
Chốt lại và đặt vấn đề vào bài Xác định vấn đề bài học.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
Hoạt động 2.1: Tìm hiểu ứng dụng công nghệ di truyền (40 phút) a) Mục tiêu:
- Nêu được một số ứng dụng công nghệ di truyền trong y học, pháp y, làm sạch môi
trường, nông nghiệp, an toàn sinh học.
- Tìm hiểu được một số sản phẩm ứng dụng công nghệ di truyền tại địa phương. b) Nội dung:
- GV yêu cầu nghiên cứu thông tin SGK trả lời câu hỏi:
(?) Công nghệ di truyền là gì?
- GV sử dụng phương pháp làm việc nhóm theo kĩ thuật mảnh ghép để hướng dẫn và
gợi ý cho HS hoàn thành phiếu học tập số 1.
Vòng 1: Nhóm chuyên gia
+ GV chia lớp thành bốn nhóm, mỗi nhóm thực hiện các nhiệm vụ độc lập:
Nhóm 1: Tìm hiểu ứng dụng công nghệ di truyền trong nông nghiệp.
Nhóm 2: Tìm hiểu ứng dụng công nghệ di truyền trong làm sạch môi trường.
Nhóm 3: Tìm hiểu ứng dụng công nghệ di truyền trong y học, pháp y.
Nhóm 4: Tìm hiểu ứng dụng công nghệ di truyền trong an toàn sinh học.
+ Các nhóm làm việc trong vòng 10 phút, sau khi tìm hiểu, thống nhất ý kiến, mỗi thành
viên phải trình bày trước nhóm của mình một lượt, như là chuyên gia.
Vòng 2: Nhóm các mảnh ghép
+ Thành lập nhóm các mảnh ghép: Mỗi nhóm được thành lập từ ít nhất một thành viên
của nhóm chuyên gia. Mỗi thành viên có nhiệm vụ trình bày lại cho cả nhóm kết quả
tìm hiểu ở nhóm chuyên gia, hoàn thành PHT số 1.
Luyện tập: Hình 41.2 minh họa một số ví dụ về ứng dụng công nghệ di truyền trong thực
tiễn. Hãy sắp xếp các ứng dụng này vào từng lĩnh vực tương ứng ở trên.
c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS
- Công nghệ di truyền là các kĩ thuật hiện đại được thực hiện trên nucleotide acid
để nghiên cứu, điều chỉnh, biến đổi gene nhắm tách, tổng hợp và chuyển gene mục tiêu
vào các tế bào vật chủ mới, từ đó tạo ra sinh vật mang đặc tính mới.
- Đáp án PHT số 1:
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 Câu 1: