Giáo án Bài 48 KHTN 9 Chân trời sáng tạo (2024): Phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất

Chủ đề 12: TIẾN HÓA
BÀI 48: PHÁT SINH VÀ PHÁT TRIỂN SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT
Môn học: Khoa học tự nhiên lớp 9
Thời gian thực hiện: 02 tiết I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức
- Trình bày được khái quát được sự phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất.
- Mô tả được nguồn gốc xuất hiện của sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.
- Mô tả được sự xuất hiện và sự đa dạng hóa của sinh vật đa bào.
- Trình bày được khái quát sự hình thành loài người. 2. Về năng lực a) Năng lực chung
- Tự chủ và tự học: Chủ động, tự tìm hiểu về sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất. - Giao tiếp và hợp tác:
+ Sử dụng ngôn ngữ khoa học để diễn đạt về sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất.
+ Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV trong khi thảo luận
về sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất, đảm bảo các thành viên trong nhóm
đều được tham gia và trình bày báo cáo.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Giải quyết vấn đề kịp thời với các thành viên trong
nhóm để thảo luận hiệu quả, giải quyết các vấn đề trong bài học và hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
b) Năng lực khoa học tự nhiên
- Nhận thức khoa học tự nhiên:
+ Trình bày được khái quát được sựu phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất.
+ Mô tả được nguồn gốc xuất hiện của sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.
+ Mô tả được sự xuất hiện và sự đa dạng hóa của sinh vật đa bào.
+ Trình bày được khái quát sự hình thành loài người.
- Tìm hiểu tự nhiên: Thông qua các ví dụ cụ thể, làm rõ được nguồn gốc phát sinh của
các loài sinh vật (kể cả loài người).
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức sự phát sinh và phát triển
của sự sống trên Trái Đất để giải thích được nguồn gốc chung của sinh giới. 3. Về phẩm chất
- Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
- Cẩn thận, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong chủ đề bài học.
- Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Các hình ảnh theo sách giáo khoa;
- Máy chiếu, giấy A1, bút viết bảng.
- Video: https://www.youtube.com/watch?v=iahBQolXQH8 - Phiếu học tập:
PHIẾU HỌC TẬP TRẠM 1
Sự phát sinh và các giai đoạn tiến hóa của sự sống trên Trái Đất
Câu 1. Nghiên cứu thông tin SGK trang 208, điền nội dung thích hợp vào chỗ trống:
- Sự sống bắt nguồn từ (1)...................................... 1. Tiến hóa hóa học
Dưới tác dụng của (2)......................................: các chất vô cơ (NH3, CH4, H2O,
H2, CO) trong khí quyển sơ khai phản ứng tại thành (3) .....................
2. Tiến hóa tiền sinh học
Từ các phân tử trong (4)................................. được bao bọc bởi màng lipid, có
khả năng trao đổi chất hình thành (5) ..................................... 3. Tiến hóa sinh học
Từ các tế bào sơ khai hình thành (6) ......................... dưới tác động của
(7)................................. hình thành (8) .....................................
Câu 2. Sự hình thành các đại phân tử có khả năng nhân đôi như DNA hay
RNA thuộc giai đoạn tiến hóa nào?
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………… …………
PHIẾU HỌC TẬP TRẠM 2
Nguồn gốc của sự xuất hiện sinh vật nhân thực
Quan sát hình 48.1 kết hợp nghiên cứu thông tin SGK trang 209, mô tả nguồn gốc sự
xuất hiện của các sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
PHIẾU HỌC TẬP TRẠM 3
Sự xuất hiện và đa dạng hóa của sinh vật đa bào
Quan sát hình ảnh kết hợp nghiên cứu thông tin SGK trang 209, điền nội dung thích hợp vào chỗ trống:
Sự xuất hiện và đa dạng hóa của sinh vật đa bào:
(9).......................... → Sinh vật nhân sơ → (10)............................ → Sinh vật nhân
thực đa bào ((11).................., ...................,...........................)
PHIẾU HỌC TẬP TRẠM 4 Tổng kết
Hoàn thành sơ đồ tư duy trên giấy khổ A1 với từ khóa: SỰ PHÁT SINH VÀ QUÁ
TRÌNH TIẾN HÓA CỦA SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT.
- Các bộ thẻ in hình đại diện các dạng người khác nhau cho các nhóm.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Dạy học theo nhóm, nhóm cặp đôi.
- Phương pháp trực quan, vấn đáp. - Kĩ thuật trạm.
- Dạy học nêu và giải quyết vấn đề thông qua câu hỏi trong SGK.
B. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC
Hoạt động 1: Khởi động (5 phút)
a) Mục tiêu: Dẫn dắt giới thiệu vấn đề, để học sinh biết về sự phát sinh sự sống trên Trái Đất.
b) Nội dung: GV cho HS xem video thí nghiệm của hai nhà khoa học Miller và Urey và
liên hệ trả lời câu hỏi khỏi động: Các nhà khoa học đã tìm thấy nhiều bằng chứng để
khẳng định rằng, sự sống trên Trái Đất được bắt nguồn từ các hợp chất vô cơ và được
phát triển qua các giai đoạn từ đơn giản đến phức tạp. Cơ chế nào, bằng chứng nào có
thể giải thích quá trình hình thành và phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất của
chúng ta? Sự hình thành và phát triển của loài người đã diễn ra như thế nào?
c) Sản phẩm: HS nêu quan điểm ban đầu, có sự điều chỉnh phù hợp trong quá trình học. Dự kiến SP:
- Cơ chế, bằng chứng có thể giải thích quá trình hình thành và phát triển của thế giới
sinh vật trên Trái Đất:
+ Về cơ chế: Sự sống đầu tiên trên Trái Đất có nguồn gốc từ các chất vô cơ theo cơ chế
tổng hợp hóa học nhờ nguồn năng lượng từ sấm sét, tia tử ngoại, núi lửa,... Sau đó, từ tế
bào nguyên thủy, dưới tác động của chọn lọc tự nhiên và các nhân tố tiến hóa khác theo
con đường phân li tính trạng đã hình thành nên sinh giới đa dạng và phong phú như ngày nay.
+ Về bằng chứng: bằng chứng hóa thạch, bằng chứng sinh học phân tử, bằng chứng
sinh học tế bào, bằng chứng giải phẫu so sánh,...
- Quá trình hình thành và phát triển của loài người: Từ tổ tiên chung với vượn người
tiến hóa thành người Australopithecus → Homo habilis → Homo erectus → Homo
neanderthalensis và Homo sapiens. Hiện nay, chỉ còn loài người hiện đại Homo
sapiens là còn tồn tại và phát triển.
d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Giao nhiệm vụ Nhận nhiệm vụ
GV cho HS xem video thí nghiệm của hai nhà khoa học
Miller và Urey và liên hệ trả lời câu hỏi khỏi động: Các
nhà khoa học đã tìm thấy nhiều bằng chứng để khẳng định
rằng, sự sống trên Trái Đất được bắt nguồn từ các hợp
chất vô cơ và được phát triển qua các giai đoạn từ đơn
giản đến phức tạp. Cơ chế nào, bằng chứng nào có thể giải
thích quá trình hình thành và phát triển của thế giới sinh
vật trên Trái Đất của chúng ta? Sự hình thành và phát
triển của loài người đã diễn ra như thế nào?
Thực hiện nhiệm vụ HS xem video, liên hệ
Quan sát, hỗ trợ HS khi cần thiết.
kiến thức và trả lời câu