Luyện kĩ năng phân tích 20 tác phẩm truyện hiện đại

TÀI LIỆU LUYỆN KĨ NĂNG PHÂN TÍCH
20 TÁC PHẨM TRUYỆN HIỆN ĐẠI Đề Nội dung Trang 1
Cách làm bài phân tích tác phẩm truyện (cực đơn giản) 1
Phân tích truyện ngắn “Ông ngoại” 2
Phân tích truyện ngắn “Hoa đào nở trên vai” 3
Phân tích truyện ngắn “Bến thời gian” 4
Phân tích truyện ngắn “Ăn trộm táo” 5
Phân tích truyện ngắn “Cha chở con đi học” 6
Phân tích đoạn trích truyện ngắn “Bức tranh” 7
Phân tích truyện ngắn “Cha tôi” 8
Phân tích truyện ngắn “ Áo tết” 9
Phân tích truyện ngắn “Củ khoai nướng” 10
Phân tích truyện ngắn “Hiu hiu gió bấc” 11
Phân tích truyện ngắn “Người ở” 12
Phân tích truyện ngắn “Cơm mùi khói bếp” 13
Phân tích truyện ngắn “Món quà sinh nhật” 14
Phân tích truyện ngắn “Anh hai” 15
Phân tích truyện ngắn “Thằng gù” 16
Phân tích truyện ngắn “ Một mái nhà” 17
Phân tích truyện ngắn “ Đâu phải thứ gì cũng mua được” 18
Phân tích truyện ngắn “Những dòng chữ kì diệu” 19
Phân tích truyện ngắn “ Hương hoa hoàng lan” 20
Phân tích truyện ngắn “Lụm còi”
1 Tìm ý cho phần phân tích nội dung của truyện:
+ Chủ đề của tác phẩm là gì?
+ Nhân vật nào là nhân vật chính? Nhân vật đó có hoàn cảnh, vẻ đẹp và số phận như thế nào? Nhà
văn xây dựng nhân vật này nhằm mục đích gì (phê phán, ca ngợi, cảm thông...)
+ Ngoài nhân vật chính truyện còn có những nhân vật phụ nào? Các nhân vật này có vai trò như thế nào trong tác phẩm?
2. Tìm ý cho phần phân tích nghệ thuật của truyện:
+ Cốt truyện (đơn giản hay nhiều kịch tính? Tác dụng)
+ Ngôi kể, điểm nhìn (ngôi 1 hay ngôi 3; có mượn điểm nhìn của ai không? Tác dụng)
+ Cách dựng tình huống có gì đặc biệt? (nếu có, nêu tác dụng)
+ Cách khắc họa nhân vật (theo dòng nội tâm hay qua hành động, lời nói, qua đối thoại, qua các
chi tiết tiêu biểu như miêu tả thiên nhiên, đồ vật, sự vật.. ; nêu tác dụng)
+ Nhận xét ngôn ngữ truyện (đơn giản, tinh tế, hoặc hài hước, dí dỏm, hoặc lạnh lùng, hoặc giàu
cảm xúc, giàu hình ảnh, hoặc trau chuốt, bóng bảy, đậm tính nghệ thuật, có kết hợp miêu tả, biểu
cảm, bình luận không? Có sử dụng hình thức ngôn ngữ đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm không.. ; nêu tác dụng)
+ Nhận xét giọng điệu trong truyện (trầm buồn, xót xa hoặc nhẹ nhàng, hoặc thâm trầm hay vui tươi? Nêu tác dụng?) 1
1. Dàn ý bài văn phân tích một tác phẩm truyện/ đoạn trích
A.Mở bài: (viết 1 đoạn) – Cách này có thể áp dụng cho nhiều đề
+ Giới thiệu vấn đề: Tên tác giả, tác phẩm ..
B. Thân bài; 1. Hc sáng tác + xuất sứ
2.1 Tóm tắt và nêu chủ đề của truyện (viết một đoạn)
+ Tóm tắt ngắn gọn câu chuyện
+ Nêu đề tài của truyện (Đề tài của truyện là gì? Đây là đề tài mới hay cũ?)
+ Nêu chủ đề của truyện
2.2.Phân tích các nhân vật trong truyện để làm nổi bật chủ đề
* Phân tích nhân vật chính( 1 đoạn) + Phân tích hoàn cảnh
+ Phân tích hành động, lời nói, suy nghĩ, tâm trạng để rút ra nhận xét, đánh giá về nhân vật.
+ Nhà văn xây dựng nhân vật này với dụng ý gì?
* Phân tích nhân vật phụ(1 đoạn)
+ Gồm những nhân vật nào?
+ Những nhân vật này có vai trò như thế
+ Nhân vật khác => có vai trò gì trong tác phẩm?
3. Những nét đặc sắc về nghệ thuật kể chuyện(1 đoạn)
- Cốt truyện (đơn giản hay nhiều kịch tính? Tác dụng)
- Ngôi kể, điểm nhìn (ngôi 1 hay ngôi 3; có mượn điểm nhìn của ai không? Tác dụng)
- Cách dựng tình huống (nếu có, nêu tác dụng)
- Cách khắc họa nhân vật (theo dòng nội tâm hay qua hành động, lời nói, qua đối thoại, qua các
chi tiết tiêu biểu như miêu tả thiên nhiên, đồ vật, sự vật.. ; nêu tác dụng)
- Nhận xét ngôn ngữ truyện (đơn giản, tinh tế, hoặc hài hước, dí dỏm, hoặc lạnh lùng, hoặc giàu
cảm xúc, giàu hình ảnh, hoặc trau chuốt, bóng bảy, đậm tính nghệ thuật, có kết hợp miêu tả, biểu
cảm, bình luận không? Có sử dụng hình thức ngôn ngữ đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm không.. ; nêu tác dụng)
- Nhận xét giọng điệu trong truyện (trầm buồn, xót xa hoặc nhẹ nhàng, hoặc thâm trầm, hoặc vui tươi, tác dụng) 4. Đánh giá (1 đoạn)
- Nêu tóm tắt nghệ thuật và nội dung của truyện
- Nêu thông điệp, bài học rút ra từ câu chuyện
- Qua câu chuyện, em có nhận xét gì về tác giả?
- Liên hệ so sánh với các tác phẩm khác cùng đề tài (nếu có) C. Kết bài: (1 đoạn)
- Khẳng định lại đây là tác phẩm đặc sắc
- Tác phẩm/ đoạn truyện khơi gợi trong lòng người đọc những tình cảm gì? Giúp ta nhận thức được trách nhiệm gì?
- Sức sống của truyện trong lòng bạn đọc 2
MỘT SỐ ĐỀ VĂN PHÂN TÍCH TÁC PHẨM TRUYỆN/ ĐOẠN TRÍCH
Đề số 1: Viết bài văn phân tích đoạn trích sau: ÔNG NGOẠI
“Lược phần đầu: Người nhà Dung đi nước ngoài, Dung sang ở với ông ngoại. Ban đầu
Dung không hòa nhập được với cuộc sống mới, than thở với mẹ và người mẹ khuyên cố gắng chăm ông thay mẹ…
Dung anh ách lái xe về nhà ngoại, cậu đi để lại chiếc Chaly màu xanh, Dung dùng đi học.
Hồi sáng này, ông ngoại dắt xe ra đến cửa Dung hỏi:
– Ngoại định đi đâu?
– Ông lên quận một chút. Dung ngăn:
– Thôi, ngoại già rồi, không nên lái xe, có đi, con chở ông đi.
Ông tỏ vẻ giận, quầy quả vào nhà. Ôi, người già sao mà khổ đến vậy.
Thế nghĩa là có hai thế giới ở trong ngôi nhà. Thế giới của ông là mấy ông bạn già, là mấy
chồng nhựt báo, là cái radio đâu hồi còn đánh nhau, là trầm tư suy ngẫm, là mảnh sân hoa trái.
Thế giới của Dung là tiếng nhạc gào thét xập xình, là sắc màu xanh đỏ, là quả đất như nằm gọn
trong bàn tay. Sáng nó dậy thật sớm để nấu cơm, sau đó đi học, chiều lại học, buổi tối nó vù xe
đến bạn chơi hoặc về nhà nghe mấy đứa em cãi nhau ỏm tỏi. Hai thế giới vừa giành giựt vừa hoà tan nhau.
Mặc dầu Dung đang ở trong thế giới của ông, mà không biết mình đang chìm dần vào đấy…
Có những sự thay đổi Dung không thể ngờ được. Bây giờ mỗi đêm Dung trở mình nghe ông
ngoại ho khúc khắc. Nghe cây mai nhỏ nứt mình, nảy chồi Dung nghiện hương trầm tối tối ông
thắp lên bàn thờ bà ngoại. Lắm khi lũ em Dung sang, chúng nó phá phách quậy tung cả lên, Dung
mắng, chúng nó trề môi “Chị hai khó như một bà già”, Dung giật mình. Có lẽ quen với cái tĩnh
lặng trong sân mà mỗi chiều Dung giúp ông tưới cây, cái khoảng không xanh lạc lõng trong khói
bụi, đâu đó, trên tàng me già, dăm chú chim hót líu lo Dung quen dáng ông ngoại với mái tóc
bạc, với đôi mắt hõm, cái cằm vuông, quen mỗi tháng một lần cọc cạch lên phường lương hưu. Có
một điều Dung ngày càng nhận ra tiếng ho của ông ngày càng khô và rời rạc như lời kêu cứu.
Chủ nhật Dung cắm cúi lau chùi bên dàn karaoke phủ bụi, ông đứng lên nheo mắt:
– Sao con không hát, con hát rất hay mà.- Dung thoáng ngỡ ngàng, nó hỏi:
– Ngoại có thích nghe không?
Rồi mở máy. Hôm ấy Dung rất vui, lần đầu tiên nó hát cho riêng ông nghe và quan trọng
nhất là ông đã ngồi lại đấy, gật gù. …
Hết mùa me dốt, ông cháu Dung nhặt lá mai đón Tết. Cậu gửi thư và quà về. Ông ôm chầm lấy thư bảo Dung.
– Con đọc ngoại nghe.
Dung đọc một lèo, lúc ngước lên đã thấy mắt ông đỏ rưng. Ông đến bàn thờ bà, đốt nén
hương, mùi trầm ngào ngạt, Dung hỏi:
– Ngoại thương cậu như vậy, sao không theo cậu? Ông trìu mến:
– Ngoại muốn mỗi năm cùng con đón giao thừa và nghe con hát”. 3
( Ông ngoại, Nguyễn Ngọc Tư, Nhà xuất bản trẻ 2001.)
*Chú thích: Nguyễn Ngọc Tư: sinh năm 1976, quê ở Cà Mau, là nữ nhà văn trẻ của Hội
nhà văn Việt Nam. Nguyễn Ngọc Tư thường viết về những điều bình dị, gần gũi xung quanh cuộc
sống của mình. Giọng văn chị đậm chất Nam Bộ, là giọng kể mềm mại mà thâm trầm, sâu cay về
những cuộc đời éo le, những số phận chìm nổi. Cái chất miền quê sông nước ngấm vào các tác
phẩm, thấm đẫ m cái tình của làng, của đất, của những con người chân chất hồn hậu nhưng ít
nhiều gặp những bất hạnh. Truyện ngắn “Ông ngoại” với một cốt truyện đơn giản nhưng chủ đề,
đề tài có giá trị nhân văn cao, khiến người đọc phải suy ngẫm về nhiều điều có giá trị của cuộc sống. Dàn ý chính Dàn ý chi tiết I/Mở bài
+ Giữa dòng chảy của văn học Việt Nam, có không ít những tác phẩm đã làm say đắm
lòng người bởi tính nhân văn sâu sắc và khả năng khơi gợi những cảm xúc mãnh liệt về
tình người, tình quê hương.
+ Truyện ngắn “Ông ngoại” của Nguyễn Ngọc Tư là một trong những tác phẩm như vậy.
+ Với giọng văn mềm mại, đậm chất Nam Bộ, Nguyễn Ngọc Tư đã khéo léo đưa người Mở bài
đọc vào một không gian bình dị của tình thân, nơi mà những giá trị giản đơn của cuộc
sống được nâng niu, gìn giữ.
+ Trong đoạn trích này, tác giả đã làm nổi bật lên mối quan hệ giữa Dung và ông ngoại,
qua đó khắc họa rõ nét những thay đổi trong nhận thức và tình cảm của nhân vật Dung khi sống cùng ông. II/ Thân bài
+ Nguyễn Ngọc Tư là một nhà văn tiêu biểu của giai đoạn văn học hiện đại, đặc biệt
nổi bật với những tác phẩm viết về đời sống người dân miền Tây Nam Bộ.
+ Phong cách sáng tác của chị thường hướng đến những điều bình dị, gần gũi trong
cuộc sống, nhưng lại chứa đựng những thông điệp sâu sắc về con người và cuộc đời.
+ Truyện ngắn "Ông ngoại" được kể theo ngôi thứ ba, qua điểm nhìn của Dung, một cô
gái trẻ chuyển đến sống với ông ngoại sau khi gia đình đi nước ngoài. Cốt truyện đơn
tuyến, tập trung vào mối quan hệ giữa Dung và ông ngoại, cùng những biến đổi tâm lý Khái
của Dung khi dần dần thích nghi với cuộc sống mới. Trong truyện, hai nhân vật trung quát
tâm là Dung và ông ngoại. Đây là những nhân vật giúp tác giả làm nổi bật chủ đề của truyện.
+ Tóm tắt: Đoạn trích kể về khoảng thời gian Dung sống cùng ông ngoại sau khi gia
đình cô đi nước ngoài. Ban đầu, Dung cảm thấy khó hòa nhập với cuộc sống mới,
nhưng dần dần, cô nhận ra những giá trị mà ông ngoại mang lại trong cuộc sống của
mình. Những sự thay đổi trong thói quen và cách sống của Dung cho thấy mối quan hệ
giữa cô và ông ngoại ngày càng gắn bó, đồng thời cũng bộc lộ những nỗi niềm, sự hy
sinh thầm lặng của người ông dành cho cô cháu gái của mình. Tóm tắt
+ Nêu chủ đề: Truyện "Ông ngoại" thể hiện rõ nét chủ đề về tình thân, sự gắn kết giữa và nêu
các thế hệ trong gia đình. Đây là một chủ đề không mới, nhưng được Nguyễn Ngọc Tư chủ đề
khai thác một cách tinh tế và đầy nhân văn, khắc họa sâu sắc những giá trị của tình cảm gia đình.
+ Trong đoạn trích, nhân vật Dung được khắc họa là một cô gái trẻ đang sống trong giai
đoạn chuyển biến cảm xúc mạnh mẽ. 4