Lý thuyết Cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố Hóa 10 Cánh diều

Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) Bài 6: C u t ấ o c ạ a b ủ ng t ả u n h ầ
oàn các nguyên t hóa h ố c ọ I. L ch s ị ử phát minh - D.I. Mendeleev m t ộ nhà hóa h c ọ ngư i ờ Nga, đư c ợ coi là cha đ ẻ c a ủ b ng ả tu n ầ hoàn các nguyên tố hóa h c. ọ
- Năm 1871, Mendeleev đã đ a ư ra đ nh ị lu t ậ tu n ầ hoàn, phát bi u ể nh ư sau: “Tính ch t ấ c a ủ các đ n ơ ch t ấ , c u ấ t o ạ và tính ch t ấ các h p ợ ch t ấ c a ủ chúng có tính tu n ầ hoàn theo khối lư ng ợ nguyên tử c a ủ các nguyên t ”. ố Nhờ đ nh ị lu t
ậ này, Mendeleev đã dự đoán t i ớ 10 nguyên tố m i
ớ . Các nguyên tố còn l i ạ do vị trí trong b ng ả không thu n ậ l i ợ nên ông chỉ đ a ư ra ư c ớ lư ng v ợ kh ề ối lư ng nguyên t ợ ử c a chúng. ủ - B ng ả tu n
ầ hoàn các nguyên tố hóa h c ọ hi n ệ đ i ạ ngày nay đư c ợ xây d ng ự trên c ơ sở sử d ng ụ m i ố liên hệ “số hi u ệ nguyên t ử - tính ch t ấ ” thay vì m i ố liên h ệ “kh i ố lư ng ợ nguyên t ử - tính ch t ấ ”. Cách xây d ng ự này không nh ng ữ
giúp nhanh chóng so sánh, suy lu n ậ về tính ch t ấ c a ủ đ n ơ ch t ấ và h p ợ ch t ấ , mà còn cung c p ấ thông tin phong phú về mỗi nguyên tố hóa h c. ọ II. Nguyên t c s ắ p x ắ p c ế a b ủ ng t ả
u n hoàn các nguyên t ầ hóa h ố c ọ M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) Các nguyên tố hóa h c ọ đư c ợ s p ắ x p ế vào m t ộ b ng, ả g i ọ là b ng ả tu n ầ hoàn d a ự trên nh ng nguyên ữ t c s ắ au: 1. Các nguyên tố hóa h c ọ đư c ợ s p ắ x p ế từ trái sang ph i ả và t ừ trên xu ng ố dư i ớ theo chi u ề tăng d n đi ầ n t ệ ích h t ạ nhân c a nguyên t ủ . ử
2. Các nguyên tố mà nguyên t có cùng s ử ố l p el ớ ectron đư c x ợ p vào ế cùng m t ộ hàng.
3. Các nguyên tố mà nguyên tử có số electron hóa trị như nhau đư c ợ x p ế vào cùng m t ộ c t ộ .
Chú ý: Electron hóa trị là nh ng
ữ electron có khả năng tham gia vào vi c ệ hình thành liên k t ế hóa h c ( ọ thư ng ờ là nh ng el ữ ectron l ở p ngoài ớ cùng). III. C u t ấ o c ạ a b ủ ng t ả
u n hoàn các nguyên t ầ hóa h ố c ọ Vị trí c a ủ m i ỗ nguyên t hóa ố h c ọ trong b ng ả tu n hoàn ầ đư c ợ th hi ể n ệ qua s ố th ứ t ô ự
nguyên tố, chu kì và nhóm. 1. Ô nguyên tố Mỗi nguyên tố hóa h c ọ đư c x ợ p vào ế m t ộ ô trong b ng ả tu n hoàn, ầ g i ọ là ô nguyên t . ố Số th t ứ c ự a ô nguyên ủ tố b ng ằ s hi ố u nguyên t ệ c ử a nguyên ủ t đó. ố Ví d :
ụ Nguyên t nguyên t ử ố nitrogen có s hi ố u nguyên t ệ l ử à 7.  Số th t ứ ô nguyên ự tố = s hi ố u nguyên t ệ Z ử = 7 V y: ậ Trong b ng ả tu n hoàn, nguyên t ầ ố nitrogen ô s ở ố 7. 2. Chu kì Chu kì là t p ậ h p ợ các nguyên tố hóa h c ọ mà nguyên tử c a ủ chúng có cùng số l p ớ electron, đư c ợ x p ế thành hàng theo chi u ề tăng d n ầ đi n ệ tích h t ạ nhân từ trái sang ph i ả . Số thứ tự c a ủ chu kì b ng ằ số l p
ớ electron trong nguyên tử c a ủ các nguyên tố thu c ộ chu kì đó. Ví d : ụ Nguyên t N ử a (Z = 11) có c u hì ấ nh electron là: 1s22s22p63s1. Số th t ứ chu kì ự = s l ố p el ớ ectron = 3.  Trong b ng t ả u n hoàn, nguyên t ầ ố Na thu c ộ chu kì 3. M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) 3. Nhóm Nhóm là t p ậ h p ợ các nguyên tố hóa h c ọ mà nguyên tử có c u ấ hình electron tư ng ơ tự nhau, được x p t ế hành c t ộ theo chi u t ề ăng đi n t ệ ích h t ạ nhân t t ừ rên xu ng. ố Các nguyên tố đư c
ợ chia thành nguyên tố nhóm A (g m
ồ 8 nhóm, đánh số từ IA đ n ế
VIIIA) và nguyên tố nhóm B (g m
ồ 8 nhóm, đánh số từ IB đ n ế VIIIB) d a ự theo sự khác nhau v đ ề c ặ đi m ể c u h ấ ình electron.
Chú ý: Nguyên tử c a
ủ các nguyên tố trong cùng m t ộ nhóm A (ho c ặ B) có c u ấ hình electron tư ng ơ t nhau nên có t ự ính ch t ấ hóa h c t ọ ư ng ơ t nhau. ự IV. Liên hệ gi a ữ c u
ấ hình electron nguyên t ử v i ớ v ị trí c a ủ nguyên t ố trong b ng ả tuần hoàn
Từ cấu hình electron nguyên tử c a ủ m t ộ nguyên tố hóa h c, ọ ta có thể xác đ nh ị đư c ợ vị trí c a
ủ nguyên tố đó trong b ng ả tu n hoàn ầ theo quy t c s ắ au: 1. Số th t ứ c ự a ô nguyên ủ tố b ng ằ s hi ố u nguyên t ệ c ử a nguyên ủ t đó. ố 2. Số thứ tự c a ủ chu kì b ng ằ s ố l p ớ electron trong nguyên t ử c a ủ nguyên t ố thu c ộ chu kì.
3. Nguyên tố nhóm A có c u ấ hình electron l p ớ ngoài cùng d ng ạ ns1-2 ho c ặ ns2np1-6 và nguyên tố nhóm B có c u ấ hình electron phân l p
ớ ngoài cùng và sát ngoài cùng d ng ạ (n – 1)d1-10ns1-2. V i
ớ nguyên tố nhóm A, số thứ tự c a ủ nhóm b ng ằ số electron l p ớ ngoài cùng c a ủ nguyên tố đó. Các nguyên tố nhóm B: S ố th ứ t ự c a ủ nhóm b ng ằ t ng ổ s ố electron thu c ộ hai phân l p ớ (n – 1)d và ns. N u ế t ng ổ số electron c a
ủ nguyên tử là 8, 9, 10 thì nguyên tố đó thu c ộ
nhóm VIIIB; là 11 thì thu c nhóm ộ IB; là 12 thì thu c nhóm ộ IIB. Ví d 1
ụ : Cấu hình electron c a ủ nguyên t F ( ử Z = 9) là: 1s22s22p5. + Số th t ứ ô = s ự hi ố u nguyên t ệ ( ử Z) = 9. + Số th t ứ chu kì ự = s l ố p el ớ ectron = 2.
+ Cấu hình electron l p ngoài ớ cùng c a F l ủ à 2s22p5  F thu c nhóm ộ A. M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) Số th t ứ nhóm ự A = S e l ố p ngoài ớ cùng = 7  F thu c nhóm ộ VIIA. V y:
ậ Nguyên tố F ở ô số 9, chu kì 2, nhóm VIIA trong b ng t ả u n hoàn. ầ Ví d 2
ụ : Cấu hình electron c a ủ nguyên t Fe ( ử
Z = 26) là: 1s22s22p63s23p63d64s2. + Số th t ứ ô = s ự hi ố u nguyên t ệ ( ử Z) = 26. + Số th t ứ chu kì ự = s l ố p el ớ ectron = 4. + C u ấ hình electron phân l p ớ ngoài cùng và sát l p
ớ ngoài cùng là 3d64s2  Fe thu c ộ nhóm B. T ng s ổ ố e c a hai ủ phân l p 3d và 4s ớ
là: 6 + 2 = 8  Fe thu c nhóm ộ VIIIB. V y: ậ Trong b ng ả tu n hoàn, nguyên t ầ ố Fe n m ằ ô s ở 26, chu ố kì 4, nhóm VIIIB. V. Phân lo i ạ nguyên t hóa h ố c ọ 1. Dựa theo c u hì ấ nh electron D a ự vào c u ấ hình electron nguyên t , ử ngư i ờ ta phân lo i ạ các nguyên t ố hóa h c ọ thành
các khối nguyên tố s, p, d và f.
- Nguyên tố s là nguyên tố nhóm A mà nguyên t ử có c u ấ hình electron l p ớ ngoài cùng là ns1-2.
- Nguyên tố p là nguyên tố nhóm A mà nguyên t ử có c u ấ hình electron l p ớ ngoài cùng là ns2np1-6.
- Nguyên tố d là nguyên tố nhóm B mà nguyên t ử có c u ấ hình electron phân l p ớ ngoài cùng và sát l p ngoài ớ
cùng là (n – 1)d1-10ns1-2.
- Nguyên tố f là nguyên tố nhóm B mà nguyên t ử có c u ấ hình electron phân l p ớ ngoài
cùng và sát ngoài cùng là (n – 2)f0-14(n – 1)d0-2ns2. Các nguyên tố f đư c ợ x p ế riêng bên dư i ớ b ng t ả u n hoàn. ầ
2. Dựa theo tính ch t ấ hóa h c ọ D a ự theo tính ch t ấ hóa h c, các ọ nguyên t hóa h ố c ọ đư c phân ợ chia thành: kim lo i ạ , phi kim, khí hi m ế . M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85