Chuyên đề luyện thi Hóa học 12 năm 2023 cực hay - Phần 3: Amino Axit

BÀI 5: AMINO AXIT Mục tiêu  Kiến thức
+ Nêu được khái niệm, tính chất vật lí, tính chất hóa học của amino axit.
+ Đọc được tên các amino axit và một số tên thông thường của một số amino axit thường gặp.
+ Trình bày được tính chất hóa học, viết được các phương trình hóa học tương ứng với tính chất.
+ Phát biểu được các ứng dụng của amino axit trong thực tế.  Kĩ năng
+ So sánh được pH của các dung dịch amino axit khác nhau.
+ Giải được các bài tập liên quan. I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
Amino axit là loại hợp chất hữu cơ tạp chức, phân tử chứa đồng Ví dụ:
thời nhóm amino (NH2) và nhóm cacboxyl (COOH).
Các amino axit có tên gọi xuất phát từ tên axit tương ứng (tên hệ
thống hoặc tên thường), khi đó có thêm tiếp ngữ amino trước tên
axit và số hoặc chữ cái chỉ nhóm amino (tùy vào đó là tên hệ Chú ý: Vị trí nhóm amino (NH3):
thống hay bán hệ thống). Ngoài ra -amino axit thiên nhiên còn
có tên riêng (tên thường).
Một số các -amino axit thường dùng: Công thức Tên thay thế Tên bán hệ thống Tên thường Kí hiệu PTK Axit 2-aminoetanoic Axit aminoaxetic glyxin Gly 75 Axit Axit alanin Ala 2-aminopropanoic -aminopropionic 89 Axit Axit valin Val 2-amino-3-metylbutanoic -aminoisovaleric 117 Axit Axit lysin Lys 2,6-điaminohexanoic - 146 điaminocaproic Axit Axit axit Glu 2-aminopentanđioic -aminoglutaric glutamic 147
2. Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí
Hai nhóm chức trong aminoaxit tương tác với nhau tạo ra ion lưỡng cực:

(dạng phân tử)
(dạng ion lưỡng cực)
Ở nhiệt độ thường, amino axit là chất rắn kết tinh, không màu, vị ngọt, dễ tan trong nước và có nhiệt độ nóng chảy cao.
3. Tính chất hóa học
a. Tính lưỡng tính
Amino axit vừa tác dụng được với axit, vừa tác dụng được với bazơ.
Nhóm NH2: Có tính bazơ.
Nhóm COOH: Có tính axit.
 Tác dụng với axit:
Chú ý: Muối sau phản ứng của amino axit tác dụng với HCl có thể tiếp tục phản ứng với NaOH:  Tác dụng với bazơ:
Chú ý: Muối sau phản ứng của amino axit tác dụng với NaOH có thể tiếp tục phản ứng với HCl:
b. Tính axit – bazơ
Xét amino axit có công thức tổng quát: Amino axit có:
Làm quỳ tím chuyển màu hồng. Amino axit có:
Làm quỳ tím không đổi màu. Amino axit có:
Làm quỳ tím chuyển màu xanh. Ví dụ:
Axit glutamic làm quỳ tím chuyển màu hồng.
Glyxin, alanin, valin không làm đổi màu quỳ tím.
Lysin làm quỳ tím chuyển màu xanh.
c. Phản ứng este hóa (của nhóm COOH)
Tương tự axit cacboxylic, amino axit phản ứng với ancol khi có mặt axit vô cơ mạnh:
d. Phản ứng trùng ngưng
Một số -, -amino axit tham gia phản ứng trùng ngưng tạo poliamit. axit -aminocaproic policaproamit (nilon-6)


Chú ý: Nhóm NH2 của phân tử này phản ứng tách nước với nhóm COOH của phân tử kia. 4. Ứng dụng
Các amino axit thiên nhiên (hầu hết là các -amino axit) là những
hợp chất cơ sở để kiến tạo nên các loại protein của cơ thể sống.
Muối mononatri của axit glutamic dùng làm bột ngọt (mì chính).
Axit glutamic là thuốc hỗ trợ thần kinh, methionin là thuốc bổ gan.
Axit 6-aminohexanoic ( -aminocaproic) và 7-aminoheptanoic ( -
aminoenantoic) là nguyên liệu sản xuất tơ nilon-6 và nilon-7.
SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA


Amino axit là loại hợp chất hữu cơ tạp chức trong phân tử KHÁI NIỆM
chứa đồng thời nhóm amino (NH ) và nhóm cacboxyl 2 (COOH).
Amino axit là những hợp chất có cấu tạo ion lưỡng cực nên ở TÍNH CHẤT
điều kiện thường chúng là chất rắn kết tinh, tương đối dễ tan VẬT LÍ
trong nước và có nhiệt độ nóng chảy cao. Tính lưỡng tính I A A O I T X N M
Tính axit – bazơ của dung dịch amino axit TÍNH CHẤT
Xét amino axit có công thức: HÓA HỌC
Nếu Quỳ tím chuyển xanh.
Nếu Quỳ tím không đổi màu.
Nếu Quỳ tím chuyển đỏ.
Phản ứng este hóa (của nhóm COOH)
Phản ứng trùng ngưng
axit -aminocaproic policaproamit (nilon-6)
Các amino axit thiên nhiên (hầu hết là các -amino axit) là những
hợp chất cơ sở để kiến tạo nên các loại protein của cơ thể sống.
Muối mononatri của axit glutamic dùng làm mì chính. ỨNG DỤNG
Axit glutamic là thuốc hỗ trợ thần kinh, methionin là thuốc bổ gan.
Axit 6-aminohexanoic (-aminocaproic) và 7-aminoheptanoic (-
aminoenantoic) là nguyên liệu sản xuất tơ nilon-6 và nilon-7.