Tài liệu ôn thi HSG Giáo dục KTPL 12

TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ I/ LÝ THUYẾT
1.Tăng trưởng kinh tế và các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế.
1. Khái niệm Tăng trưởng kinh tế: Tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng trong quy mô sản
lượng của nền kinh tế trong một khoảng thời gian xác định. Mức tăng trưởng này thường
được so sánh qua các năm liên tiếp. Tăng trưởng kinh tế không chỉ là sự gia tăng về sản
lượng, mà còn phản ánh sự cải thiện về năng suất lao động, chất lượng cuộc sống, và các
yếu tố kinh tế khác. Tốc độ tăng trưởng kinh tế là tỷ lệ phần trăm mà nền kinh tế tăng
trưởng trong một giai đoạn so với mức sản lượng trong giai đoạn trước.
2. Chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế: Tăng trưởng kinh tế chủ yếu được đo bằng hai chỉ tiêu
chính: Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và Tổng thu nhập quốc dân (GNI). Đây là những
chỉ số chính phản ánh sự phát triển và sức mạnh của nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định.
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP): GDP là tổng giá trị của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối
cùng được sản xuất trong một nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định, thường là
một năm. GDP không tính giá trị của các sản phẩm trung gian để tránh tính trùng.
Bản chất: GDP thể hiện quy mô và mức độ phát triển của nền kinh tế quốc gia, nhưng không
phản ánh được thu nhập từ các nguồn ngoài nước. Đây là chỉ tiêu chủ yếu dùng để đo lường
hoạt động sản xuất trong nước, nó không bao gồm thu nhập từ các hoạt động đầu tư nước
ngoài hoặc thu nhập chuyển từ nước ngoài vào quốc gia, điều này làm GDP có giới hạn trong
việc đánh giá tổng thể thu nhập quốc gia.
Tổng thu nhập quốc dân (GNI):: GNI là tổng thu nhập mà cư dân trong một quốc gia thu
được từ mọi hoạt động kinh tế, bao gồm cả thu nhập từ các hoạt động sản xuất trong và ngoài
nước. GNI tính cả thu nhập từ đầu tư quốc tế, không chỉ những sản phẩm được tạo ra trong phạm vi quốc gia.
Bản chất: GNI bao gồm thu nhập từ tất cả các công dân và doanh nghiệp quốc gia, bất kể
họ có đang sinh sống hoặc hoạt động ở trong nước hay ngoài nước. Đây là chỉ tiêu giúp đo
lường mức thu nhập tổng thể của một quốc gia, bao gồm cả các nguồn thu nhập từ đầu tư
quốc tế.GNI giúp phản ánh toàn diện mức sống của người dân và doanh nghiệp trong quốc
gia, và có thể bao gồm các yếu tố mà GDP không đề cập đến, như thu nhập từ lao động ở
nước ngoài hoặc đầu tư nước ngoài.
GDP bình quân đầu người (GDP/người): GDP/người là chỉ số đo lường giá trị GDP của
một quốc gia chia cho dân số, phản ánh mức thu nhập trung bình của mỗi người dân trong nền kinh tế.
Bản chất: Đây là chỉ tiêu dùng để đánh giá mức sống của người dân trong một quốc gia.
Mặc dù chỉ tiêu này phản ánh mức thu nhập trung bình, nhưng không nhất thiết chỉ ra sự
phân bổ thu nhập trong xã hội.Chỉ tiêu này có thể cao trong trường hợp GDP lớn nhưng dân
số ít, tuy nhiên nó không phản ánh sự chênh lệch thu nhập giữa các nhóm trong xã hội.
GNI bình quân đầu người (GNI/người): GNI/người là tổng thu nhập quốc dân chia cho
dân số, phản ánh mức sống và thu nhập trung bình của mỗi người dân trong quốc gia, tính
cả thu nhập từ các hoạt động kinh tế quốc tế.
Bản chất: GNI/người cung cấp cái nhìn toàn diện về thu nhập của người dân trong và ngoài
nước. Nó giúp phản ánh rõ ràng mức sống, nhưng cũng giống như GDP/người, không phản
ánh sự phân bổ thu nhập trong xã hội.Khác với GDP/người, GNI/người tính đến cả thu nhập
từ đầu tư quốc tế và thu nhập của công dân từ nước ngoài, điều này làm cho GNI/người trở
thành chỉ tiêu toàn diện hơn khi đo lường mức sống của người dân.
Kết luận: Tăng trưởng kinh tế được đo bằng các chỉ tiêu như GDP và GNI, trong đó GDP
phản ánh hoạt động sản xuất trong nước, còn GNI đo lường tổng thu nhập của quốc gia, bao
gồm cả thu nhập từ ngoài nước.
GDP/người và GNI/người giúp đánh giá mức sống của người dân trong một quốc gia, với
sự khác biệt trong phạm vi tính toán: GDP/người chỉ bao gồm sản xuất trong nước, trong khi
GNI/người tính cả thu nhập từ các hoạt động kinh tế quốc tế.
PHÂN BIỆT GDP, GNP, GNI
GDP (Gross Domestic GNP (Gross National GNI (Gross National Product) Product):
Tổng sản Income): Tổng thu nhập
Tổng sản phẩm quốc phẩm quốc dân quốc dân. nội. KHÁI
Đây là tổng giá trị tất cả Đây là tổng giá trị tất cả Đây là tổng thu nhập của
NIỆM hàng hóa và dịch vụ cuối hàng hóa và dịch vụ cuối một quốc gia trong một
cùng được sản xuất cùng được sản xuất bởi thời kỳ nhất định, bao gồm
trong phạm vi một quốc các yếu tố sản xuất của cả thu nhập từ các hoạt
gia trong một thời kỳ một quốc gia, bất kể hoạt động kinh tế trong nước và
nhất định, bất kể ai là động sản xuất đó diễn ra nước ngoài của công dân
người sở hữu các yếu tố ở đâu. GNP tập trung và doanh nghiệp của quốc
sản xuất đó. Nói cách vào thu nhập của công gia đó. GNI gần giống với
khác, GDP đo lường quy dân và doanh nghiệp của GNP nhưng có tính đến cả
mô nền kinh tế trong một quốc gia.
các khoản thu nhập từ đầu nước. tư ở nước ngoài.
ĐIỂM GDP tập trung vào địa GNP tập trung vào quốc GNI tập trung vào thu KHÁC điểm sản xuất.
tịch của người sở hữu nhập của các yếu tố sản BIỆT các yếu tố sản xuất. xuất. VAI
GDP thường được sử GNP và GNI thường được sử dụng để so sánh mức TRÒ
dụng để đánh giá quy mô sống và sự giàu có của các quốc gia
và sức khỏe của nền kinh Lưu ý: Trong thực tế, nhiều quốc gia hiện nay sử tế một quốc gia.
dụng GNI thay vì GNP vì GNI được cho là phản ánh
chính xác hơn về thu nhập và sự giàu có của một quốc gia.
2. Phát triển kinh tế và các chỉ tiêu phát triển kinh tế.
Khái niệm phát triển kinh tế: Phát triển kinh tế là một quá trình dài hạn và ổn định, bao
gồm không chỉ tăng trưởng kinh tế mà còn là sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đảm bảo tiến
bộ xã hội. Phát triển kinh tế không chỉ dừng lại ở việc tăng trưởng sản lượng và thu nhập,
mà còn liên quan đến việc nâng cao chất lượng đời sống người dân, cải thiện cơ sở hạ tầng,
và tiến bộ về mặt xã hội.
Các chỉ tiêu về phát triển kinh tế:
Chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế:Chỉ tiêu này đo lường sự gia tăng về sản lượng và thu nhập bình
quân đầu người trong một thời kỳ nhất định, chủ yếu được đo qua GDP (Tổng sản phẩm
quốc nội) hoặc GNI (Tổng thu nhập quốc dân).
Tăng trưởng kinh tế phản ánh mức độ mở rộng sản xuất và thu nhập trong nền kinh tế. Tuy
nhiên, chỉ tiêu này chủ yếu đo lường sự tăng trưởng về số lượng, không đánh giá chất lượng
phát triển, nó chỉ là một phần của phát triển kinh tế, vì phát triển còn bao gồm sự tiến bộ
về xã hội và sự chuyển dịch cơ cấu. Ngoài ra, Tăng trưởng có thể không bền vững nếu không
đi kèm với các yếu tố như bảo vệ môi trường và công bằng xã hội.
Chỉ tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế:Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là sự thay đổi trong tỷ trọng
giữa các ngành kinh tế, từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. Chỉ tiêu này đo lường
mức độ hiện đại hóa và tính bền vững của nền kinh tế.
Phát triển kinh tế không chỉ là sự gia tăng sản lượng mà còn là sự chuyển biến trong các lĩnh
vực sản xuất. Một nền kinh tế phát triển cần có sự chuyển dịch hợp lý giữa các ngành, giúp
tăng năng suất và hiệu quả sử dụng tài nguyên.
Chuyển dịch cơ cấu không đồng nghĩa với việc loại bỏ các ngành truyền thống như nông
nghiệp. Thay vào đó, là sự phát triển hài hòa giữa các ngành, để đảm bảo nền kinh tế phát
triển bền vững và tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới trong các ngành công nghiệp và dịch vụ.
Chỉ tiêu tiến bộ xã hội:Chỉ tiêu này đo lường sự cải thiện về chất lượng sống của người dân,
công bằng xã hội, thông qua các chỉ số như HDI (Chỉ số phát triển con người), hệ số Gini
(đo lường sự phân phối thu nhập), tuổi thọ, giáo dục, và y tế.
Tiến bộ xã hội liên quan đến việc cải thiện điều kiện sống và giảm bất bình đẳng. Các chỉ
tiêu này phản ánh sự phát triển không chỉ về kinh tế mà còn về mặt xã hội, bao gồm chăm
sóc sức khỏe, giáo dục, và môi trường sống.
Đây là yếu tố quan trọng để phân biệt giữa tăng trưởng và phát triển. Tăng trưởng có thể
không làm tăng chất lượng sống nếu không chú trọng đến các yếu tố xã hội. Chỉ tiêu tiến bộ
xã hội giúp đảm bảo rằng sự phát triển kinh tế đem lại lợi ích rộng rãi cho tất cả các tầng lớp trong xã hội. Kết luận:
Phát triển kinh tế là một quá trình toàn diện, bao gồm ba yếu tố chính: tăng trưởng kinh tế,