Chuyên đề luyện thi Hóa học 12 năm 2023 cực hay - Phần 9: Sự điện li

CHƯƠNG 9: SỰ ĐIỆN LI
I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM 1. SỰ ĐIỆN LI a. KHÁI NIỆM
Sự điện li là quá trình các chất tan trong dung dịch mà phân tử của chúng được phân li thành ion. b. CHẤT ĐIỆN LI 
Khái niệm: Chất điện li là chất khi tan trong nước phân li ra các ion.  Gồm: - Axit: phân li ra H+ - Bazơ: phân li ra OH- -
Lưỡng tính: có thể phân li ra H+, OH- -
Muối: Phân li ra cation kim loại (hoặc ) và anion gốc axit  Phân loại: - Chất điện li mạnh:  Axit mạnh: HCl, HNO3,… 
Bazơ mạnh: NaOH, Ba(OH)2,…  Tất cả muối tan 
Một số muối không tan: BaSO4, AgCl, CaCO3,…
c. SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC. pH  Ở 25oC: hay  Tính pH: pH + pOH = 14
d. PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH  Điều kiện - Tạo chất kết tủa - Tạo chất điện li yếu - Tạo chất khí 
Các bước lập phương trình ion rút gọn - Lập PTHH dạng phân tử. -
Phân li các chất điện li mạnh. -
Lược bỏ các ion không tham gia phản ứng.


II. CÁC DẠNG BÀI TẬP
Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm Ví dụ mẫu
Ví dụ 1: Tại sao các dung dịch axit, bazơ, muối dẫn điện được?
A. Do có sự di chuyển của electron tạo thành dòng electron.
B. Do các ion dương có khả năng dẫn điện.
C. Do các axit, bazơ, muối có khả năng phân li ra ion trong dung dịch.
D. Do phân tử của chúng dẫn điện được.
Hướng dẫn giải
Các dung dịch axit, bazơ, muối dẫn điện được vì chúng có khả năng phân li ra ion – là các tiểu phân
mang điện tích chuyển động tự do. Chọn C.
Ví dụ 2: Dung dịch nào dưới đây có pH > 7? A. NaCl. B. NaOH. C. HNO3. D. H2SO4. Hướng dẫn giải
NaOH phân li hoàn toàn thành Na+ và OH-, dung dịch có tính bazơ, pH > 7. Chọn B.
Ví dụ 3: Cho các chất sau: CH3COOH, HClO, H3PO4, NaOH, HgCl2, NH4NO3, HClO4, Zn(OH)2,
K2Cr2O7, HNO3, KMnO4, HI. Số chất điện li mạnh là A. 7. B. 8. C. 5. D. 6. Hướng dẫn giải Chất điện li mạnh Chất điện li yếu HF, HClO, HClO Axit H 2, HCN, H2S, H3PO4, axit
2SO4, HNO3, HCl, HBr, HClO3, HClO4,… hữu cơ (HCOOH, CH3COOH,…)
Bazơ NaOH, KOH, Ba(OH)2, Ca(OH)2,… Bazơ không tan
Muối Hầu hết các muối đều là chất điện li mạnh
Có 7 chất điện li mạnh là: NaOH, NH4NO3, HClO4, K2Cr2O7, HNO3, KMnO4, HI. Chọn A.
Ví dụ 4: Cho các phương trình điện li sau:
Số phương trình điện li đúng là A. 4. B. 3. C. 2. D. 1. Hướng dẫn giải
NaCl, KOH, HClO4 là chất điện li mạnh
Sử dụng mũi tên một chiều.


HClO, CH3COOH và HF là các chất điện li yếu
Sử dụng mũi tên hai chiều.
Có 3 phương trình điện li viết đúng là Chọn B.
Ví dụ 5: Thực nghiệm thí nghiệm như hình vẽ sau:
Đèn sáng nhất khi X là dung dịch nào sau đây?
A. Na3PO4 0,01M. B. C2H5OH 0,01M. C. CH3COOH 0,01M. D. H2SO4 0,01M. Hướng dẫn giải Phương trình điện li
Tổng nồng độ ion trong dung dịch 0,04M C2H5OH không điện li 0 0,03M
Nhận thấy Na3PO4 phân li ra lượng ion nhiều nhất nên làm cho đèn sáng nhất Chọn A.
Ví dụ 6: Cho các phản ứng có phương trình hoá học sau: (a) (b) (c) (d)
Số phản ứng có phương trình ion rút gọn là A. 3. B. 2. C. 4. D. 1.

Hướng dẫn giải
Phương trình ion rút gọn của các phản ứng: (a) (b) (c) (d)
Vậy chỉ có phương trình (a) có phương trình ion rút gọn là Chọn D.
Ví dụ 7: Cặp chất nào sau đây cùng tồn tại trong một dung dịch? A. NaCl và Al(NO3)3. B. NaOH và MgSO4. C. K2CO3 và HNO3. D. NH4Cl và KOH. Hướng dẫn giải
Cặp chất tồn tại trong cùng một dung dịch khi chúng không tác dụng với nhau.
A đúng vì không có phản ứng xảy ra. B sai vì có phản ứng: C sai vì có phản ứng: D sai vì có phản ứng: Chọn A.
Ví dụ 8: Cho các cặp chất: (a) Na2CO3 và BaCl2; (b) NaCl và Ba(NO3)2; (c) NaOH và H2SO4; (d) K3PO4
và AgNO3. Số cặp chất xảy ra phản ứng trong dung dịch thu được kết tủa là A. 4. B. 3. C. 2. D. 1. Hướng dẫn giải
Có hai cặp chất tạo kết tủa là (a) và (d). Phương trình phản ứng: (a) (d) Chọn C.
Dạng 2: pH của dung dịch Phương pháp giải 
Bài toán xuôi: Xác định pH khi trộn dung dịch axit với dung dịch bazơ.
Bước 1: Tính tổng
Bước 2: Viết phương trình hoá học
Bước 3: Xác định chất dư
Bước 4: Tính tổng thể tích dung dịch sau khi trộn.