Đề cương ôn tập Cuối kì 1 Vật lí 12 Chân trời sáng tạo

Chương 1. Vật lí nhiệt
A. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
Bài 1. Sự chuyển thể
1. Mô hình động học phân tử và cấu trúc vật chất
Mô hình động học phân tử
Mô hình động học phân tử gồm các nội dung cơ bản:
- Vật chất được cấu tạo bởi một số rất lớn những hạt có kích thước rất nhỏ gọi là phân tử.
Giữa các phân tử có khoảng cách.
- Các phân tử chuyển động không ngừng, gọi là chuyển động nhiệt. Các phân tử chuyển
động nhiệt càng nhanh thì nhiệt độ của vật càng cao.
- Giữa các phân tử có các lực tương tác (hút và đẩy).
Cấu trúc của vật chất
2. Sự chuyển thể của các chất 3. Sự nóng chảy
Sự nóng chảy là quá trình chuyển thể từ thể rắn sang thể lỏng.
Sự nóng chảy của chất rắn kết tinh
Khi nung nóng liên tục một vật rắn kết tinh (ví dụ nước đá), nhiệt độ của vật rắn tăng dần.
Khi nhiệt độ đạt một giá trị xác định gọi là nhiệt độ nóng chảy thì vật bắt đầu chuyển sang
thể lỏng và trong suốt quá trình này nhiệt độ của vật là không đổi.
Khi toàn bộ vật rắn đã chuyển sang thể lỏng, tiếp tục cung cấp nhiệt lượng thì nhiệt độ của
vật sẽ tiếp tục tăng (Hình 1.12). Như vậy, chất rắn kết tinh có nhiệt độ nóng chảy xác định
(ở một áp suất cụ thể).
Sự nóng chảy của chất rắn vô định hình
Khi nung nóng liên tục vật rắn vô định hình (ví dụ thanh sô-cô-la), vật rắn mềm đi và chuyển
dần sang thể lỏng một cách liên tục, trong quá trình này nhiệt độ của vật tăng liên tục (Hình
1.12). Do đó, vật rắn vô định hình không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Khi đun nóng đến một nhiệt độ nào đó, vật rắn bắt đầu chuyển trạng thái từ rắn sang lỏng
(sự nóng chảy). Chất rắn kết tinh có nhiệt độ nóng chảy xác định (ở một áp suất cụ thể).
Chất rắn vô định hình không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Giải thích sự nóng chảy của chất rắn kết tinh
Ở áp suất không đổi, các hạt ở thể rắn liên kết chặt chẽ với nhau, chúng dao động quanh các
vị trí cân bằng xác định. Khi nung nóng chất rắn, các hạt được cung cấp nhiệt năng làm tốc
độ chuyển động nhiệt của nó tăng lên, mức độ trật tự trong cấu trúc của các hạt giảm đi. Khi
đạt đến nhiệt độ nóng chảy, chuyển động của các hạt giống như chuyển động của các phân
tử chất lỏng, đó là quá trình nóng chảy.
Nhiệt nóng chảy riêng
Nhiệt lượng nước đá nhận được trong quá trình nóng chảy này tỉ lệ với khối lượng của nó. Q = mλ
Trong đó, Q là nhiệt lượng khối chất thu vào (đơn vị là J);
m là khối lượng của khối chất (đơn vị là kg);
λ là hằng số phụ thuộc vào bản chất của chất nóng chảy và áp suất môi trường, gọi là nhiệt
nóng chảy riêng của chất đó (đơn vị là J/kg).
Nhiệt nóng chảy riêng của một chất có giá trị bằng nhiệt lượng cần cung cấp cho 1 kg chất
đó chuyển hoàn toàn từ thể rắn sang thể lỏng tại nhiệt độ nóng chảy: Q   m 4. Sự hoá hơi Sự bay hơi
Sự hoá hơi xảy ra trên bề mặt chất lỏng gọi là sự bay hơi. Sự bay hơi xảy ra ở nhiệt độ bất
kì. Tốc độ bay hơi của chất lỏng càng nhanh nếu diện tích mặt thoáng càng lớn, tốc độ gió
càng lớn, nhiệt độ càng cao, và độ ẩm không khí càng thấp.
Giải thích sự bay hơi