Đề cương ôn tập Cuối kì 2 Ngữ văn 9 Kết nối tri thức

ĐỀ CƯƠNG NỘI DUNG ÔN TẬP KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II
NĂM HỌC 20…. – 20….
MÔN NGỮ VĂN 9 – KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG
I. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ÔN TẬP 1. Văn bản:
- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố trong truyện trinh thám như: không gian,
thời gian, chi tiết, cốt truyện, nhân vật chính, lời người kể chuyện.
- Nhận biết và phân tích được nét độc đáo về hình thức của bài thơ thể hiện qua bố cục,
kết cấu, ngôn ngữ, biện pháp tu từ. Nhận biết và phân tích được chủ đề, tư tưởng, thông
điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc thông qua hình thức nghệ thuật của văn bản;
tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo của người viết thể hiện qua văn bản.
- Nhận biết và phân tích được luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng tiêu biểu trong văn
bản; mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng; vai trò của luận điểm, lí lẽ
và bằng chứng trong việc thể hiện luận đề; phân biệt được cách trình bày vấn đề khách
quan (chỉ đưa thông tin) và cách trình bày chủ quan (thể hiện tình cảm, quan điểm của người viết).
- Nhận biết và phân tích được đặc điểm của văn bản giới thiệu một danh lam thắng cảnh
hoặc di tích lịch sử, tác dụng của các trình bày thông tin trong văn bản (trật tự thời gian,
quan hệ nhân quả, các đối tượng phân loại, so sánh và đối chiếu,…).
- Vận dụng được một số hiểu biết về lịch sử văn học Việt Nam để đọc hiểu văn bản văn học.
- Nhận biết và phân tích được đặc điểm của bài phỏng vấn; chỉ ra được mối quan hệ giữa
đặc điểm văn bản với mục đích của nó. a. Truyện trinh thám Các yếu tố Kiến thức
1. Khái niệm Truyện trinh thám là loại tác phẩm truyện viết về quá trình điều tra
vụ án, thường có những sự việc bí ẩn, bất ngờ. Quá trình phá án của
người điều tra dựa trên yếu tố quan trọng là sự suy luận lô-gíc. Vụ án
thường được làm sáng tỏ ở phần kết thúc truyện.
Hiện nay, thể loại truyện trinh thám có vị trí quan trọng trong đời sống văn học.
Không gian của truyện trinh thám là không gian hiện trường - nơi xảy
ra vụ án, cũng là nơi người điều tra nghiên cứu để tìm thủ phạm. 2. Không
- Các vụ án có thể diễn ra ở những không gian rộng (khu rừng, hang gian
động, góc phố,...) hoặc không gian nhỏ hẹp (căn phòng, bàn ăn,...).
- Không gian hiện trường được khắc hoạ chi tiết, cụ thể và gắn liền
với dấu hiệu bằng chứng phạm tội.
Thời gian trong truyện trinh thám thường được giới thiệu ở phần đầu
tác phẩm với thông tin cụ thể về tháng, năm hay tình huống mà người
điều tra tiếp nhận vụ án.
=> Tác dụng: Tạo nên tính chân thực cho câu chuyện. 3. Thời gian
- Truyện trinh thám thường xây dựng tình huống người điều tra chịu
áp lực chạy đua với thời gian để tìm ra kẻ phạm tội. Điều này tạo ra
sự căng thẳng, hấp dẫn cho người đọc đồng thời cho thấy tài năng của người điều tra.
- Cốt truyện trong truyện trinh thám gồm một chuỗi sự kiện mà sự
kiện trung tâm là vụ án và hành trình phá án của người điều tra.
- Tác phẩm thường bắt đầu bằng một bí ẩn được đặt ra - thực chất là
4. Cốt truyện một vụ án phức tạp, có nhiều tình tiết dường như không thể giải thích
được; sau đó là hành trình giải mã của người điều tra và cuối cùng bí ẩn được làm sáng tỏ.
5. Hệ thống Hệ thống nhân vật trong truyện trinh thám thường gồm người điều tra, nhân vật
nạn nhân, nghi phạm, thủ phạm.
- Người điều tra là nhân vật chính trong tác phẩm, có thể là nhà điều
tra chuyên nghiệp như thám tử, cảnh sát, thanh tra,... hoặc nhà điều tra
nghiệp dư. Người điều tra trong truyện trinh thám có tố chất đặc biệt.
Đó là sự dũng cảm, ưa mạo hiểm, vốn kiến thức phong phú, trí thông
minh vượt trội, tài quan sát và suy luận,... đặc biệt là phẩm chất trung
thực, luôn đặt sự thật lên trên hết nhằm bảo vệ lẽ phải và công lí.
Truyện trinh thám có những chi tiết thể hiện sự bí ẩn, li kì của vụ án
và những bất ngờ của cuộc điều tra.
- Những chi tiết về khung cảnh, không gian, thời gian xảy ra sự việc;
6. Các chi tiết chân dung, cử chỉ, hành động, lời nói,... của nhân vật thường có dấu
hiệu của bằng chứng hoặc manh mối quan trọng trong quá trình điều tra.
Câu chuyện trong truyện trinh thám được kể theo ngôi thứ nhất hoặc ngôi thứ ba.
- Ở ngôi thứ nhất, câu chuyện thường được kể lại qua lời của người 7. Ngôi kể
điều tra hoặc lời một người bạn của người điều tra - nhân vật chứng
kiến toàn bộ quá trình giải mã vụ án. Điều này giúp câu chuyện trở
nên chân thực, đáng tin, bất ngờ và kịch tính hơn.
b. Thơ sáu chữ, bảy chữ, tám chữ Nội dung Kiến thức
Thơ sáu chữ, bảy chữ, tám chữ là những thể thơ được xác định dựa 1. Khái niệm
vào số chữ (tiếng) trong mỗi dòng thơ. Các dòng thơ thường được
ngắt nhịp một cách linh hoạt.
Bài thơ sáu chữ, bảy chữ, tám chữ có số lượng dòng không hạn chế; 2. Đặc điểm
có thể chia khổ hoặc không; thường sử dụng vần chân, gieo vần liền chung hoặc vần cách.
c. Thông tin khách quan và ý kiến chủ quan Nội dung Kiến thức 1. Khái niệm
Phân biệt thông tin khách quan và ý kiến chủ quan của người viết “Phân biệt
là yêu cầu quan trọng đối với việc đọc hiểu văn bản nghị luận. Nó thông tin khác
giúp người đọc kiểm tra, đánh giá được độ tin cậy, thuyết phục quan và ý kiến
của lập luận và từng bước phát triển tư duy phản biện. chủ quan”
Thông tin khách quan thường được thể hiện ở dạng bản tin, số
liệu thống kê, phát hiện của các nhà nghiên cứu, kết quả thí nghiệm,... 2. Cách phân
Ý kiến chủ quan thường được đánh dấu bằng những cách diễn biệt
đạt như: tôi nghĩ, tôi tin, tôi cảm thấy, theo quan điểm của tôi,
chúng tôi cần,..; hoặc các từ ngữ thể hiện cảm xúc, tình cảm,
nhận xét như: thích, ghét, thú vị, rất đáng ghi nhận, thật sự có giá trị,...
d. Văn bản giới thiệu một danh lam thắng cảnh Nội dung Kiến thức
- Văn bản giới thiệu một danh lam thắng cảnh thuộc loại văn bản thuyết minh.
- Văn bản được viết ra nhằm đưa đến cho người đọc những thông tin
khái quát về một cảnh quan đáng du ngoạn, thưởng lãm. 1. Khái niệm
- Cảnh quan được đề cập thường có sự kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp
vốn có của thiên nhiên (thắng cảnh) và vẻ đẹp của các công trình
nhân tạo, trong đó phổ biến là loại công trình phục vụ cho hoạt động tín ngưỡng (danh lam). 2. Yêu cầu
Văn bản giới thiệu một danh lam thắng cảnh có thể được triển khai chung
theo nhiều cách khác nhau. Tuy vậy, việc tạo lập mọi văn bản thuộc
kiểu này đều phải đảm bảo các yêu cầu chính:
- Nêu được vị trí không gian và quá trình hình thành cảnh quan;
- Miêu tả được cấu trúc và vẻ đẹp của cảnh quan; đánh giá được ý