Đề cương ôn tập giữa kì 1 Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo

ĐỀ CƯƠNG NỘI DUNG ÔN TẬP KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ I
NĂM HỌC 20…. – 20….
MÔN NGỮ VĂN 10 – CHÂN TRỜI SÁNG TẠO
I. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ÔN TẬP
A. Phần 1: Nội dung kiến thức cần ôn tập 1. Văn bản:
- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của truyện thần thoại và sử thi: không gian,
thời gian, cốt truyện, nhân vật, lời người kể chuyện và lời nhân vật .
- Nhận xét được nội dung bao quát của văn bản truyện kể; phân tích các chi tiết tiêu
biểu, đề tài, nhân vật,... và mối quan hệ của chúng trong tính chỉnh thể của tác phẩm.
- Phân tích, đánh giá được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo và giá trị đạo đức, văn hóa từ các văn bản. a. Thần thoại Nội dung Kiến thức
- Là một trong những thể loại truyện dân gian ra đời trong xã hội nguyên thủy.
- Kể về sự tích các vị thần sáng tạo thế giới tự nhiên và văn hóa; thể 1. Khái niệm
hiện sự nhận thức và lí giải thế giới còn thô sơ của con người thời cổ;
qua đó thể hiện khát vọng hiểu biết, chinh phục tự nhiên và ước mơ về
cuộc sống tốt đẹp của họ. 2. Không
Là không gian vũ trụ đang trong quá trình tạo lập, không xác định nơi gian chốn cụ thể. 3. Thời gian
Là thời gian cổ sơ, không xác định và mang tính vĩnh hằng.
Chuỗi sự kiện xoay quanh quá trình thực hiện việc sáng tạo thế giới,
4. Cốt truyện con người và muôn loài của các vị thần. 5. Nhân vật
Thường là thần, có sức mạnh phi thường để thực hiện công việc sáng


tạo thế giới và sáng tạo văn hóa.
Là sự thống nhất, toàn vẹn của tác phẩm. Ở đó, mọi bộ phận, yếu tố, chi 6. Tính
tiết,… đều có ý nghĩa và được gắn kết với nhau một cách chặt chẽ, nhất chỉnh thể
quán nhằm thể hiện tập trung, nổi bật chủ đề tư tưởng của tác phẩm. b. Sử thi Nội dung Kiến thức
Là một thể loại tự sự dân gian ra đời từ thời cổ đại, thường kết hợp lời
thơ và văn xuôi, kể lại những sự kiện quan trọng trong đời sống của 1. Khái niệm
cộng đồng, thông qua việc tôn vinh, ca ngợi chiến công, kì tích của người anh hùng.
Thuộc về quá khứ “một đi không trở lại” của cộng đồng”, thường gắn 2. Thời gian
với xã hội cổ đại hoặc xã hội phong kiến. 3. Không
Thường mở ra theo những cuộc phiêu lưu gắn với các kì tích của người gian anh hùng.
Nhân vật anh hùng sử thi hiện thân cho cộng đồng, thường hội tụ những
đặc điểm nổi bật như: a. Sở hữu sức mạnh, tài năng, lòng dũng cảm phi 4. Nhân vật
thường b. Luôn sẵn sàng đối mặt với thách thức, hiểm nguy. C. Lập nên
những kì tích, uy danh lẫy lừng.
Được tổ chức theo quan hệ xung đột giữa con người với thần quyền,
giữa cộng đồng này với cộng đồng khác. Các sự kiện xoay quanh cuộc
5. Cốt truyện phiêu lưu và những kì tích của nhân vật chính. Yếu tố kì ảo có tác dụng
tạo ra tình huống, vừa thử thách vừa tô đậm phẩm chất của người anh hùng.
6. Lời người - Lời người kể chuyện thường ở ngôi thứ ba, thể hiện thái độ tôn vinh, kể và lời
ngợi ca người anh hùng có công với cộng đồng. nhân vật
- Lời của nhân vật người anh hùng thể hiện hành động, tính cách anh


hùng, thường là lời đối thoại (với thần linh hoặc với nhân vật khác). Cả
lời kể và lời thoại trong sử thi đều giàu chất thơ. 7. Thái độ,
Người kể chuyện sử thi thể hiện sự trang nghiêm, thành kính đối với sự
cảm xúc của kiện, nhân vật. Sự trang nghiêm, thành kính bộc lộ cụ thể qua cách sử người kể
dụng ngôn từ, giọng điệu, hình ảnh trong văn bản sử thi.
Trạng thái tình cảm mãnh liệt, say đắm xuyên suốt tác phẩm văn học
8. Cảm hứng gọi là cảm hứng chủ đạo. Cảm hứng chủ đạo của sử thi gắn liền với tư chủ đạo
tưởng chống thần quyền trong cuộc đấu tranh chinh phục tự nhiên và
chống các thế lực đe dọa sự sống của cộng đồng. 9. Bối cảnh
Sử thi ra đời chủ yếu trong giai đoạn xung đột giữa con người với thần lịch sử - văn
quyền, giữa các cộng đồng với nhau, giữa tinh thần tự do của con người hóa
và các trật tự của luân lí xã hội.
c. Bảng hệ thống hóa thông tin về các văn bản đọc Loại,
Đặc điểm nổi bật Văn Bài Tác giả thể bản Nội dung Hình thức loại 1
Sự lí giải của con người Sử dụng thành Thần Thần
dựa vào yếu tố tâm linh, công yếu tố kỳ ảo Tác giả thoại Trụ
thần kì để giải mã các hoang đường. dân gian suy Trời hiện tượng xung quanh nguyên cuộc sống. Prô-mê- Tác giả Thần
- Lý giải nguồn gốc của - Sử dụng thành tê và dân gian thoại
loài người và loài vật. công các yếu tố kì loài (Nguyễn Hy
- Ca ngợi ý nghĩa của ảo hoang đường. người Văn Khỏa Lạp ngọn lửa trong cuộc - Tình huống tổng hợp) sống truyện gay cấn, bất

ngờ.
- Lý giải cách con người - Ngôn ngữ giản sinh sống thủa ban sơ. dị, gần gũi. Đi săn Tác giả
Truyện - Ca ngợi ý nghĩa vai trò - Phương thức mặt trời dân gian thơ
của con người đối với biểu đạt thú vị, thiên nhiên. cuốn hút. Cuộc tu
Lý giải đặc điểm phần Sử dụng thành bổ lại Tác giả
chân của chó, vịt, chiền công các yếu tố kì Thần các dân gian
chiện, đó nách và ốc cau ảo hoang đường. thoại giống (Nguyễn Việt lại các Đổng Chi Nam giống tổng hợp) vật 2 Đăm
- Ca ngợi dũng cảm, - Nghệ thuật so Tác giả Săn
trọng danh dự, gắn bó với sánh, ẩn dụ. dân gian Sử thi chiến gia đình. - Nghệ thuật phóng (Nguyễn anh thắng
- Phê phán tính cách tham đại. Hữu Thấu hùng Mtao - lam, độc ác, hèn nhát. dịch) Mxây Gặp Hô-me-rơ Sử thi
- Ca ngợi dũng cảm chiến - Nghệ thuật so Ka-ríp
đấu của Ô-đi-xê khi gặp sánh, ẩn dụ và Xi-la
những khó khăn, thử - Nghệ thuật phóng thach trên biển. đại - Ca ngợi khả năng lãnh
dạo cả Ô-đi-xê khi gặp khó khăn thử thách trong