Giáo án Bài 1: Tiểu thuyết và truyện ngắn (2024) Cánh diều

BÀI 1: TRUYỆN NGẮN VÀ TIỂU THUYẾT
Đọc – hiểu văn bản (1)
NGƯỜI ĐÀN ÔNG CÔ ĐỘC GIỮA RỪNG
(Trích tiểu thuyết Đất rừng phương Nam)
– Đoàn Giỏi – I. MỤC TIÊU
1. Về năng lực
* Năng lực chung
- Giao tiếp và hợp tác trong làm việc nhóm và trình bày sản phẩm nhóm [1].
- Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà [2].
- Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo trong việc chủ động tạo lập văn bản [3].
* Năng lực đặc thù
- Nêu được ấn tượng chung về văn bản “Người đàn ông cô độc giữa rừng” [4].
- Nhận biết được một số yếu tố hình thức (bối cảnh, nhân vật, ngôi kể và sự thay đổi ngôi
kể, ngôn ngữ vùng miền, …) và nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa,…) của văn bản “Người
đàn ông cô độc giữa rừng” [5].
- Nhận biết được từ ngữ địa phương, đặc sắc ngôn ngữ vùng miền trong các văn bản đã
học được thể hiện trong văn bản “Người đàn ông cô độc giữa rừng” [6].
- Viết được đoạn văn khát quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Người đàn
ông cô độc giữa rừng” [7].


2. Về phẩm chất: Có tình yêu thương con người, biết cảm thông và chia sẻ với người khác.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Máy chiếu, máy tính, bảng phụ và phiếu học tập.
- Tranh ảnh về nhà văn Đoàn Giỏi và văn bản “Người đàn ông cô độc giữa rừng”.
- Các phiếu học tập (Phụ lục đi kèm).
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. HĐ 1: Xác định vấn đề (5’)
a. Mục tiêu: HS xác định được nội dung chính của văn bản đọc – hiểu từ phần khởi động. b. Nội dung:
GV sử dụng KT đặt câu hỏi để hỏi HS, sau đó kết nối với nội dung của văn bản đọc – hiểu.
HS quan sát video, suy nghĩ cá nhân, kết nối tri thức trong video với tri thức trong thực
tiễn với nội dung bài học
c. Sản phẩm: Cảm nhận của học sinh và lời chuyển dẫn của giáo viên.
d. Tổ chức thực hiện:
B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
- Quan sát video, chú ý hình ảnh người đàn ông sau và nêu cảm nhận ban đầu của em về
người đàn ông trong ảnh qua đoạn video?


- Bật video trích đoạn bộ phim “Đất rừng phương Nam”
B2: Thực hiện nhiệm vụ:
HS quan sát video, lắng nghe lời trong video và suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi của
GV hướng dẫn HS quan sát video, có thể tạm dừng video để HS quan sát khung cảnh
B3: Báo cáo, thảo luận:
GV chỉ định HS trả lời câu hỏi.
HS trả lời câu hỏi của GV.
B4: Kết luận, nhận định (GV):
- Nhận xét câu trả lời của HS cũng như ý kiến nhận xét của các em.
- Kết nối vào nội dung đọc – hiểu văn bản.
Các em thân mến! Miền Tây Nam Bộ là một trong những vùng đất đã đi vào trong rất
nhiều tác phẩm văn học. Ở đó ta bắt gặp không chỉ khung cảnh thiên nhiên thơ mộng, trữ
tình mang nét riêng của miền Tây Nam Bộ mà người đọc còn cảm nhận được những nét
đẹp tâm hồn của con người nơi đây. Văn bản “Người đàn ông cô độc giữa rừng” trích tiểu
thuyết “Đất rừng phương Nam” của nhà văn Đoàn Giỏi mà hôm nay cô và các em đi tìm
hiểu sẽ cho chúng ta cảm nhận rất rõ nét đẹp đó của con người miền Tây Nam Bộ được
thể hiện qua nhân vật Võ Tòng.
2. HĐ 2: Hình thành kiến thức mới (114’)
2.1 Tri thức đọc – hiểu


Mục tiêu: [2]; [3]; [5] Nội dung:
GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi
HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm
Tổ chức thực hiện Sản phẩm
B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
1. Tính cách nhân vật, bối cảnh - Chia nhóm cặp đôi
* Tính cách nhân vật: Thường
- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để được thể hiện qua hình dáng, cử
cùng nhau trao đổi về sơ đồ tư duy đã chuẩn bị từ ở nhà, chỉ, hành động, ngôn ngữ, suy
có thể chỉnh sửa nếu cần thiết.
nghĩ của nhân vật; qua nhận xét
? Tính cách nhân vật thường được thể hiện ở những của người kể chuyện và các nhân phương diện nào? vật khác.
? Bối cảnh trong truyện là gì?
* Bối cảnh trong truyện thường
? Nêu tác dụng của việc thay đổi ngôi kể trong tác phẩm chỉ hoàn cảnh xã hội của một thời tự sự?
kì lịch sử nói chung (bối cảnh lịch
? Em hiểu thế nào là ngôn ngữ vùng miền?
sử); thời gian và địa điểm, quang
B2: Thực hiện nhiệm vụ
cảnh cụ thể xảy ra câu chuyện
- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, (bối cảnh riêng);…
trao đổi và thống nhất ý kiến.
2. Tác dụng của việc thay đổi
B3: Báo cáo, thảo luận ngôi kể
- GV yêu cầu 1 vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.
Một câu chuyện có thể linh hoạt
- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi thay đổi ngôi kể để việc kể được
còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận linh hoạt hơn…
của các cặp đôi báo cáo.
3. Ngôn ngữ các vùng miền
B4: Kết luận, nhận định
- Tiếng Việt là ngôn ngữ quốc gia
HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ của Việt Nam, vừa có tính thống
nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).
nhất cao, vừa có tính đa dạng. GV:
Tính đa dạng tiếng Việt thể hiện
- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp