Lý thuyết Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 16: Văn minh Chăm–pa

Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t ế (có l i ờ gi i ả )
Bài 16. Văn minh Chăm-pa
I. Cơ sở hình thành 1. Đi u k ề i n t ệ n ự hiên - Địa hình:
+ Phía tây là dãy Trư ng S ờ n ơ + Phía đông là bi n đ ể o ả + Xen kẽ là d i ả đ ng ồ b ng ằ nh , ỏ h p, ẹ d c ọ ven bi n, ể bị chia c t ắ b i ở các con sông ng n ắ và nh ng núi ữ , đèo hi m ể tr . ở - Tác đ ng: ộ + Khó khăn: khí h u ậ khô nóng, đ t ấ đai c n ằ c i ỗ , thư ng ờ xuyên ph i ả h ng ứ ch u ị nh ng t ữ r n ậ bão l t ụ . + Thu n l ậ i ợ : lâm th s ổ n, ả các m khoáng ỏ s n ả và nhi u v ề nh, c ị ng t ả t ố . 2. Dân c và xã h ư i ộ a. Dân cư - Gồm hai bộ t c ộ chính: bộ t c ộ D a
ừ (Na-ri-kê-la-vam-sa) và b ộ t c ộ Cau (Kra- mu-ka-vam-sa) đư c ợ g i ọ chung là ngư i ờ Chăm, thu c ng ộ h ữ N ệ am Đ o ả b. Xã h i ộ - Chế đ m ộ ẫu hệ. - Tổ ch c ứ xã h i ộ c a ủ ngư i ờ Chăm phân chia theo đ a ị hình và đ a ị bàn cư trú v i ớ mô hình ba tr c: ụ c ng
ả (phía đông) – thành (trung tâm) – trung tâm tôn giáo (phía tây). 3. nh h Ả ư ng c ở a văn m ủ inh n Đ Ấ ộ - Từ th i
ờ văn hóa Sa Huỳnh (kho ng
ả thế kỉ V TCN), thông qua t ng ầ l p ớ thư ng ờ nhân, chữ vi t ế , tư tư ng, ở
tôn giáo, mô hình nhà nư c ớ và pháp lu t ậ n Ấ Đ đã du nh ộ p ậ vào Chăm-pa. - Sự ti p ế thu ch n ọ l c ọ nh ng ữ thành t u ự văn minh n Ấ Đ ộ có nh ả hư ng ở m nh ạ mẽ đ n ế thi t
ế chế chính trị và xã h i ộ Chăm-pa, góp ph n ầ đ a ư n n ề văn minh Chăm-pa phát tri n r ể c ự r . ỡ II. Thành t u văn m ự inh tiêu bi u ể M i
ọ thắc mắc vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả )
1. Tổ chức nhà nư c ớ
- Năm 192, Khu Liên lãnh đ o ạ nhân dân Chăm-pa ch ng ố l i ạ ách đô h ộ c a ủ nhà Hán giành th ng ắ l i ợ , thành l p ậ nhà nư c ớ Lâm p, Ấ ti n ề thân c a ủ nhà nư c ớ Chăm-pa. - Bộ máy nhà nư c ớ Chăm-pa đư c ợ xây d ng ự theo mô hình nhà nư c ớ chuyên chế cổ đ i ạ phư ng Đ ơ ông: + Đ ng đ ứ u l ầ à vua, theo ch đ ế cha t ộ ruy n con n ề i ố . + Dư i ớ vua là hai vị đ i ạ th n ầ (m t ộ đ ng ứ đ u ầ ng ch ạ quan van, m t ộ đ ng ứ đ u ầ ng ch ạ quan võ). + c Ở p đ ấ a ph ị ư ng l ơ à đ i ộ ngũ ngo i ạ quan qu n
ả lí các châu – huy n – l ệ àng. 2. Chữ vi t ế - Kho ng
ả thế kỉ III, trên cơ sở ti p ế nh n ậ chữ Ph n ạ c a ủ n Ấ Đ , ộ ngư i ờ Chăm đã sáng t o ạ ra chữ Chăm c , g ổ i ọ là A-kha Ha-y-áp. Ch C ữ hăm cổ đư c kh ợ ắc trên bia đá - Sau h n ơ 1.000 năm s ử d ng, ụ ngư i ờ Chăm hoàn thi n ệ A-kha Ha-y-áp thành A- kha Th - ơ ra làm ch vi ữ t ế phổ bi n c ế a ủ vư ng qu ơ c ố . M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t ế (có l i ờ gi i ả ) 3. Đ i ờ s ng v ố t ậ ch t ấ a. Hoạt đ ng ki ộ nh tế - Trồng lúa, các lo i
ạ cây hoa màu và bông v i ả ; r ng ồ đư c ợ các lo i ạ lúa ng n ắ
ngày, có khả năng chịu khô h n. ạ
- Thủ công nghiệp phát tri n đa d ể ng ạ v i ớ các nghề g ch, g ạ ốm, luy n ki ệ m, chế t o t ạ hu t ỷ inh, đóng thuy n,… ề - Ngư i ờ Chăm r t ấ gi i ỏ nghề buôn bán b ng ằ đư ng ờ bi n. ể Thư ng ơ c ng ả Đ i ạ Chăm, Cù lao Chàm, Th ị N i
ạ đóng vai trò quan tr ng ọ trên con đư ng ờ m u ậ d ch ị bi n qu ể ốc t . ế b. Văn hóa ăn, m c, ặ ở - Cư dân s ng ố quây qu n ầ trong nh ng ữ n p ế nhà xây b ng ằ g ỗ ho c ặ g ch ạ nung, m t ặ trư c có m ớ t ộ hiên chí ở nh gi a. ữ - Trang ph c ụ chính c a nam ủ gồm qu n, ngoài ầ qu n váy ầ (g i ọ là ka-ma), áo cánh x p
ế chéo, cài dây phía bên hông cùng khăn đ i ộ đ u. ầ Phụ nữ m c ặ qu n ầ bên trong áo dài, đ u đ ầ i ộ khăn. Trang ph c t ụ ruy n t ề hống c a ph ủ n ụ C ữ hăm M i
ọ thắc mắc vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) - B a ữ ăn hàng ngày c a ủ c dân C ư hăm thư ng l ơ à c m ơ , rau và cá. 4. Đ i ờ s ng t ố inh th n ầ a. Văn h c ọ - Văn h c ọ dân gian: s ử thi, truy n c ệ , t ổ ruy n ề thuy t ế , ca dao, t c ng ụ , ữ câu đ ,... ố Sử thi c a ủ ngư i ờ Chăm v a ừ mang màu s c ắ th n ầ tho i ạ n Ấ Đ , ộ v a ừ th m ấ đư m ợ tri t
ế lí Bà La Môn giáo và H i ồ giáo. - Văn h c ọ vi t ế : trư ng ờ ca, gia hu n ca ấ và th t ơ ri t ế lí, th t ơ r t ữ ình,… đư c ợ sáng tác b ng c ằ ả ch Ph ữ n l ạ n ch ẫ C ữ hăm c . ổ
b. Tín ngư ng, t ỡ ôn giáo - Tín ngư ng v ỡ n ạ v t ậ h u l ữ inh, th cúng t ờ t ổ iên và tín ngư ng ph ỡ n t ồ h c. ự - Tôn giáo: + n Đ Ấ ộ giáo: tr t ở hành tôn giáo chính C ở hăm-pa t t ừ h k ế I ỉ II. + Ph t ậ giáo Đ i ạ th a: ừ phát tri n t ể rong hai th k ế I ỉ X và X. + Hồi giáo: du nh p
ậ vào Chăm-pa từ thế kỉ XII - XIV, hình thành c ng ộ đ ng ồ Hồi giáo Chăm Bà-ni. M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85