Lý thuyết Lịch sử 7 Cánh diều Bài 15: Cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược của nhà Lý (1075-1077)

Bài 15. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược của nhà Lý (1075 – 1077)
1. Chủ động tiến công để tự vệ (1075)
* Âm mưu và thủ đoạn của nhà Tống: - Âm mưu:
+ Thỏa mãn tham vọng mở rộng lãnh thổ xuống phía Nam.
+ Tiến đánh Đại Việt để giải quyết tình trạng khủng hoảng trong nước đồng thời khiến
hai nước Liêu, Hạ phải vị nể. - Thủ đoạn:
+ Xúi giục vua Chăm-pa đánh lên Đại Việt từ phía nam
+ Ngăn cản việc buôn bán của người dân hai nước
+ Tìm cách mua chuộc các tù trường miền núi ở phía Bắc Đại Việt.
* Chủ trương và hành động chuẩn bị của nhà Lý:
- Sớm phát hiện ý đồ xâm lược của nhà Tống, nhà Lý đã chủ động ứng phó.
- Thái uý Lý Thường Kiệt được cử làm chỉ huy, tổ chức kháng chiến.
- vua Lý Thánh Tông củng Lý Thường Kiệt đem quân trấn áp Chăm-pa, đập tan ý đô
phối hợp với quân Tông của Chăm-pa.
- Đối với nhà Tổng, ở phía bắc, Lý Thường Kiệt thực hiện chủ trương “Tiên phát chế
nhân” (tiến công trước để chế ngự kẻ địch).
- Tháng 10-1075, Lý Thường Kiệt cùng Tông Đản chỉ huy hơn 10 vạn quân, chia làm
hai đường thuỷ, bộ bất ngờ tấn công vào đất Tống.
- Sau hơn một tháng, quân nhà Lý đã lần lượt hạ được các thành Khâm Châu, Liêm
Châu và Ung Châu của nhà Tống, tiêu huỷ hết kho lương dự trữ của địch rồi chủ động rút quân về nước.


Lý Thường Kiệt chỉ huy quân sĩ chiến đấu (minh họa)
2. Xây dựng phòng tuyến chuẩn bị kháng chiến (1076 – 1077)
- Sau khi rút quân về nước, nhà Lý hạ lệnh cho quân dân các địa phương khẩn trương chuẩn bị kháng chiến:
+ Ở biên giới, lực lượng quân mai phục được bố trí tại những vị trí chiến lược.
+ Bố trí quân chặn đánh thuỷ bình nhà Tống ở vùng Đông Kênh (khu vực nằm giữa đất
liền và các đảo ở vùng biển Đông Bắc)
+ Xây dựng phòng tuyến Như Nguyệt ở phía bắc Thăng Long.
3. Tổ chức phản công và kết thúc chiến tranh (1077)
- Cuối năm 1076, quân Tổng do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy xuất phát tiến vào Đại
Việt với 10 vạn bộ binh, 1 vạn kị binh, 20 vạn dân phu. Một đạo quản thuỷ do Hoà Mâu
chỉ huy theo đường biển vào tiếp ứng.


- Tháng 1-1077, quân Tống vượt ải Nam Quan (Lạng Sơn) vào Đại Việt. Trên đường
tiến về Thăng Long, quân Tống bị chặn đánh tại phòng tuyến sông Như Nguyệt. Quân
Tống nhiều lần tổ chức vượt phòng tuyến Như Nguyệt nhưng không thành công, lâm vào thế khó khăn.
- Nắm bắt thời cơ, Thái úy Lý Thường Kiệt chủ trương mở các cuộc công kích lớn lớn
mà đối tượng chính là nơi đóng quân của Triệu Tiết và Quách Quỳ, khiến quân Tống đại bại.
- Sau khi giành thắng lợi quyết định trên sông Như Nguyệt, Thái úy Lý Thường Kiệt vẫn
khôn khéo, chủ động đưa ra đề nghị “giảng hòa”.
Lược đồ trận chiến trên sông Như Nguyệt
4. Ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi - Ý nghĩa: