Lý thuyết Toán 7 Cánh diều Chương 5: Một số yếu tố thống kê và xác suất

LÝ THUYẾT THEO BÀI HỌC CÁNH DIỀU TOÁN 7 - TẬP 2
Chương V. Một số yếu tố thống kê và xác suất
Bài 1. Thu thập, phân loại và biểu diễn dữ liệu A. Lý thuyết
1. Thu thập và phân loại dữ liệu
Trong các dữ liệu thống kê thu thập được, có những dữ liệu thống kê là số (số liệu)
nhưng cũng có những dữ liệu thống kê không phải là số. Ví dụ:
+ Cân nặng (đơn vị: kg) của 10 bạn học sinh tổ 1 của lớp 7A lần lượt là: 45; 39; 52; 63; 48; 47; 49; 51; 60; 40. Đây là dãy số liệu.
+ Tên 4 loại phương tiện chạy trên mặt đất đang có hiện nay là: xe đạp, xe máy, xe ô tô, xe buýt.
Đây không phải là dãy số liệu.
+ Các mức độ yêu thích trò chơi cờ vua là: Rất thích; Thích; Bình thường; Không thích; Không quan tâm.
Đây không phải là dãy số liệu.
2. Tính hợp lí của dữ liệu
Sau khi thu thập, tổ chức, phân loại dữ liệu, ta cần xem xét tính hợp lí của những dữ liệu
thống kê đó, đặc biệt chỉ ra được những dữ liệu không hợp lí. Ta có thể dựa trên những
tiêu chí toán học đơn giản để thực hiện điều đó.


Ví dụ: Để hưởng ứng chương trình “Hỗ trợ các bạn dân tộc miền núi”, mỗi bạn học
sinh trong lớp 7A đóng góp 3 quyển vở trắng. Bạn lớp trưởng lớp 7A đã ghi lại số liệu như bảng sau: Tổ Số bạn Số quyển vở trắng 1 9 27 2 10 30 3 9 30 4 10 30
Biết rằng bạn lớp trưởng đã ghi nhầm số liệu của một tổ trong bảng trên. Theo em, bạn
lớp trưởng đã ghi nhầm số liệu của tổ nào? Hướng dẫn giải
Số quyển vở trắng tổ 1 đóng góp được là: 9.3 = 27 (quyển).
Số quyển vở trắng tổ 2 đóng góp được là: 10.3 = 30 (quyển).
Số quyển vở trắng tổ 3 đóng góp được là: 9.3 = 27 (quyển).
Số quyển vở trắng tổ 4 đóng góp được là: 10.3 = 30 (quyển).
Theo tính toán, tổ 3 chỉ đóng góp được 27 quyển vở trắng nhưng bạn lớp trưởng ghi trong bảng là 30 quyển.
Vậy bạn lớp trưởng đã ghi nhầm số liệu của tổ 3.
3. Mô tả và biểu diễn dữ liệu trên các bảng, biểu đồ


Ở lớp 6, chúng ta đã làm quen với việc mô tả và biểu diễn dữ liệu trên các bảng, biểu đồ
(bảng số liệu, biểu đồ tranh, biểu đồ cột, biểu đồ cột kép).
Ở lớp 7, chúng ta tiếp tục tìm hiểu sâu hơn việc đọc hiểu, rút ra những thông tin cần
thiết từ những dạng biểu diễn dữ liệu đã học và nhận biết những dạng biểu diễn khác
nhau cho một tập dữ liệu.
Ví dụ: Biểu đồ hình cột thể hiện tình hình xuất khẩu thủy sản Việt Nam giai đoạn 2015 – 2020:
a) Nêu cách xác định giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong mỗi năm từ năm 2015 đến năm 2020.
b) Lập bảng số liệu thống kê tình hình xuất khẩu thủy sản Việt Nam giai đoạn 2015 – 2020 (đơn vị: tỉ USD). Hướng dẫn giải
a) Để xác định giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong mỗi năm từ năm 2015 đến
năm 2020, ta thực hiện như sau:


Nhìn vào cột biểu thị giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong năm 2015 ở biểu đồ
trên, ta thấy trên đỉnh cột đó có ghi số 6,7 và đơn vị tính ghi trên trục thẳng đứng là tỉ USD.
Vậy giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong năm 2015 là 6,7 tỉ USD.
Tương tự như trên, ta xác định được giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong mỗi năm còn lại: + Năm 2016: 7,1 tỉ USD; + Năm 2017: 8,3 tỉ USD; + Năm 2018: 8,8 tỉ USD; + Năm 2019: 8,6 tỉ USD; + Năm 2020: 8,5 tỉ USD.
Vậy giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong mỗi năm 2015; 2016; 2017; 2018; 2019;
2020 lần lượt là: 6,7 tỷ USD; 7,1 tỷ USD; 8,3 tỷ USD; 8,8 tỷ USD; 8,6 tỷ USD; 8,5 tỷ USD.
b) Ta có bảng số liệu sau: Năm 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Giá trị xuất khẩu 6,7 7,1 8,3 8,8 8,6 8,5 (tỉ USD)
Ví dụ: Biểu đồ sau đây cho biết kim ngạch xuất khẩu bốn nhóm hàng lớn nhất của nước
ta năm 2017 so với cùng kỳ năm 2016.