Bài tập Liên kết trong văn bản, sự mạch lạc trong văn bản lớp 7 (có đáp án)

11. LIÊN KẾT TRONG VĂN BẢN, MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN I. LIÊN KẾT TRONG VĂN BẢN 1. Khái niệm:
Liên kết là một trong những tính chất quan trọng của văn bản, có tác dụng làm cho văn
bản trở nên mạch lạc, hoàn chỉnh cả về nội dung và hình thức. Đó là sự thể hiện mối
quan hệ về nội dung giữa các câu, các đoạn, các phần của văn bản bằng phương tiện ngôn ngữ thích hợp. Ví dụ:
Trong đoạn văn sau, nhờ biện pháp lặp từ (đàn) và thay thế bằng từ đồng nghĩa (công
chúa - nàng) mà các câu có sự gắn bó chặt chẽ với nhau về nội dung: “Một hôm, Thạch
Sanh ngồi trong ngục tối, đem đàn của vua Thuỷ Tề cho ra gảy. Tiếng đàn vẳng đến
hoàng cung, lọt vào tai công chúa. Vừa nghe tiếng đàn, công chúa bỗng cười nói vui vẻ.
Nàng xin vua cha cho mọi người đánh đàn vào cung." (Thạch Sanh).
2. Đặc điểm của một văn bản có tính liên kết:
- Nội dung các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau.
- Các câu, các đoạn được kết nối với nhau bằng các phép liên kết thích hợp.
Một số phép liên kết thường dùng:  Phép lặp:
- Liên kết một câu với một câu đứng trước nó bằng cách dùng bằng cách lặp lại trong
câu ấy những từ ngữ đã xuất hiện ở câu đứng trước nó.
- Khi sử dụng phép lặp cần lưu ý phối hợp với các phép liên kết khác để tránh lặp lại từ
ngữ quá nhiều, gây ấn tượng nặng nề.
- Thường các danh từ được lặp lại để thể hiện sự thống nhất về chủ đề của cả đoạn văn.  Phép thế:
- Liên kết một câu với một câu đứng trước nó bằng cách dùng đại từ hoặc những từ ngữ
đồng nghĩa thay thế cho các từ ngữ đã dùng ở câu đứng trước .
- Việc sử dụng đại từ hoặc từ đồng nghĩa liên kết câu làm cho cách diễn đạt thêm đa dạng, hấp dẫn.
- Một số từ được sử dụng như: nó, anh ấy, học, đó, đấy...  Phép nối:
- Liên kết một câu với một câu đứng trước nó bằng quan hệ từ hoặc một số từ ngữ có tác
dụng kết nối như: nhưng, tuy nhiên, thậm chí, cuối cùng, ngoài ra, mặt khác, trái lại,
đồng thời,...
- Việc sử dụng quan hệ từ hoặc những từ ngữ có tác dụng kết nối giúp ta nắm được mối
quan hệ về nội dung giữa các câu trong đoạn văn, bài văn.
 Phép liên tưởng: sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ cùng trường liên tưởng với từ
ngữ đã có ở câu trước.
3. Bài tập thực hành Bài tập 1:
Các câu sau được liên kết bằng cách nào: “Mẹ mới tặng cho tôi một chiếc áo mới. Đó
là món quà mà tôi rất thích.” Bài tập 2:
Chỉ ra các phương tiện liên kết hình thức đã được sử dụng để liên kết câu trong đoạn thơ sau:
Mẹ ơi, trên mây có người gọi con:
“Bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn
tớ chơi với vầng trăng bạc”.
Con hỏi: “Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”.
Họ đáp: “Hãy đến nơi tận cùng trái đất, đưa tay lên trời, cậu sẽ được nhấc bổng lên tận tầng mây”.
“Mẹ mình đang đợi ở nhà” – con bảo – “Làm sao có thể rời mẹ mà đến được?”. (R. Ta-go, Mây và sóng) ĐÁP ÁN BÀI TẬP Bài tập 1:
Các câu trên được liên kết với nhau bằng phép thế. Dùng đại từ thay thế cho các từ ngữ
đã dùng ở câu đứng trước: Đó . Bài tập 2:
Các câu trong văn bản được liên kết chặt chẽ bằng các phép liên kết: phép lặp: mẹ, họ,
được, chơi, con, mây, phép thế: họ (thế cho những người “trên mây”); phép nối: nhưng,
liên tưởng: sử dụng trường từ vựng về thiên nhiên (bình minh, vầng trăng, trái đất, trời, mây).
II. MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN 1. Khái niệm
Văn bản cần phải mạch lạc. Mạch lạc là sự thống nhất về chủ đề và tính lô gích của văn
bản. Một văn bản được coi là có tính mạch lạc khi các phần, các đoạn, các cầu của văn
bản đều nói về một chủ đề và được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
Ví dụ: tính mạch lạc của văn bản Đức tính giản dị của Bác Hồ (Phạm Văn Đồng) được thể hiện ở chỗ:
+ Các phần, các đoạn, các cầu của văn bản đều bàn luận xoay quanh chủ đề đức tính giản dị của Bác Hồ.
+ Các phần, các đoạn, các câu của văn bản được sắp xếp theo một trình tự hợp lí:
• Phần mở đầu nêu chủ đề bàn luận: Đời sống vô cùng giản dị, khiêm tốn của Bác Hồ.
• Các phần, đoạn tiếp theo nêu các chủ đề nhỏ với các nội dung cụ thể làm rõ chủ để
chung của văn bản: Đức tính giản dị của Bác Hồ được thể hiện trong sinh hoạt (ăn, ở,
làm việc); Đời sống vật chất giản dị của Bác Hồ được kết hợp hài hoà với đời sống tâm
hồn vô cùng phong phú, cao thượng, Không chỉ giản dị trong sinh hoạt, Bác Hồ còn rất
giản dị trong nói, viết.
2. Đặc điểm của một văn bản có tính mạch lạc:
Các phần, các đoạn, các câu trong văn bản đều cùng nói về một chủ đề.
Các phần, các đoạn, các câu trong văn bản được sắp xếp theo một trình tự hợp lí. Sự
tiếp nối này có thể được thực hiện dựa trên mối liên hệ về thời gian, không gian, tâm lý, ý nghĩa.
Sự mạch lạc làm cho chủ đề trong văn bản liền mạch và gợi được hứng thú cho người đọc, người nghe.
3. Bài tập thực hành Bài tập 1:
Hãy sắp xếp các ý sau đây để tạo được một văn bản có sự mạch lạc, bố cục rõ ràng :
1. Đà Lạt còn thật đáng yêu với đủ loại hoa có sắc màu và kiểu dáng khác nhau.
2. Dời chân đi nhưng tôi biết chắc mình sẽ trở lại Đà Lạt vào một ngày không xa.
3. Con người nơi đây thân thiện và mến khách vô cùng.
4. Tôi ngây ngất trước sắc xanh sâu thẳm của màu thông trên suốt dọc đường vào trung tâm thành phố.
5. Kì nghỉ hè này tôi đến với Đà Lạt.
6. Đà Lạt là thành phố dễ làm người ta yêu mến ngay từ lần đầu tiên đặt chân tới đây.
7. Thành phố bắt đầu với những rừng thông bạt ngàn .
8. Nhiều loại hoa tôi mới nhìn thấy lần đầu và không khỏi ngạc nhiên vì sắc đẹp của chúng. Bài tập 2:
Viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) nêu cảm nghĩ của em về một văn bản nghị luận
đã học. Chỉ ra tính mạch lạc và các biện pháp liên kết được sử dụng trong đoạn văn đó. ĐÁP ÁN BÀI TẬP Bài tập 1:
Sắp xếp các ý để tạo được một văn bản có sự mạch lạc, bố cục rõ ràng : 5,6,7,4,1,8,3,2
1 .Kì nghỉ hè này tôi đến với Đà Lạt.
1. Đà Lạt là thành phố dễ làm người ta yêu mến ngay từ lần đầu tiên đặt chân tới đây.
2. Thành phố bắt đầu với những rừng thông bạt ngàn .
3. Tôi ngây ngất trước sắc xanh sâu thẳm của màu thông trên suốt dọc đường vào
trung tâm thành phố.