Đề cương ôn tập cuối học kì 2 Vật lí 11 Chân trời sáng tạo

Chương 3. Điện trường
A. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
Bài 11. Định luật Coulomb về tương tác tĩnh điện
1. Sự tương tác giữa các điện tích
Hai loại điện tích
- Một vật bị nhiễm điện có khả năng hút các vật nhẹ khác thì được gọi là vật tích điện.
- Có 2 loại điện tích: điện tích dương và điện tích âm.
- Các điện tích cùng dấu thì đẩy nhau, trái dấu thì hút nhau.
- Đơn vị đo điện tích là culông (C).
Lưu ý: vật tích điện có kích thước rất nhỏ so với khoảng cách tới vị trí mà ta xét có thể
được xem là một điện tích điểm.
- Điện tích nguyên tốc có giá trị bằng độ lớn điện tích của một hạt mang điện tồn tại độc
lập trong tự nhiên và có giá trị: e = 1,6.10-19 C
- Tất cả các vật tích điện đều có độ lớn điện tích q luôn là một bội số của điện tích nguyên
tố: q = ne với n là số tự nhiên.
Sự nhiễm điện của các vật
- Nhiễm điện do cọ xát: là sự nhiễm điện khi các vật khác bản chất, tring hoà về điện được
cọ xát với nhau, khi đó hai vật nhiễm điện trái dấu.
Ví dụ: cọ xát lược nhựa với tóc, lược nhựa bị nhiễm điện âm và hút được mẩu giấy vụn.
- Nhiễm điện do tiếp xúc: là sự nhiễm điện khi một vật trung hoà về điện đặt tiếp xúc với
một vật nhiễm điện. Khi đó hai vật nhiễm điện cùng dấu.
- Nhiễm điện do hưởng ứng: là sự nhiễm điện khi một vật A (vật dẫn điện) trung hoà về
điện đặt gần (không tiếp xúc) với một vật B nhiễm điện. Khi đó, hai đầu vật A, gần và xa
vật B, lần lượ nhiễm điện trái dấu và cùng dấu với vật B. Khi đưa vật A ra xa vật B, vật A
trở về trạng thái trung hoà như ban đầu.
2. Định luật Coulomb
Lực tương tác tĩnh điện giữa hai điện tích điểm đặt trong chân không có phương trùng với
đường thẳng nối hai điện tích điểm đó, có độ lớn tỉ lệ thuận với tích độ lớn của điện tích và
tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng. q q 1 2 F  k 2r
Trong đó k là hằng số phụ thuộc vào cách chọn đơn vị của các đại lượng, q1, q2 là các giá 2
trị đại số của hai điện tích. Trong hệ đơn vị SI, 1 9 Nm   9.19 với 2 4 C 0 2 12 C   8,85.10 là hằng số điện. 0 2 Nm
Lưu ý: khi đặt hai điện tích vào một môi trường điện môi đồng chất, lực tương tác tĩnh
điện sẽ giảm  lần so với khi đặt chúng trong chân không.
Lưu ý: Xét điện tích q chịu tác dụng vởi lực tĩnh điện của n điện tích điểm, lực tổng hợp    
tác dụng lên điện tích q được xác định: q F  1 F q  F2q  . .  Fnp
Bài 12. Điện trường
1. Cường độ điện trường
Khái niệm điện trường
Điện trường là dạng vật chất bao quanh điện tích và truyền tương tác giữa các điện tích.
Tính chất cơ bản của điện trường là tác dụng lực điện lên các điện tích khác đặt trong nó.
Cường độ điện trường
- Cường độ điện trường do điện tích Q sinh ra tại một điểm là đại lượng đặc trưng cho điện
trường về mặt tác dụng lực tại điểm đó. Đây là một đại lượng vecto và được xác định bởi   biểu thức: F E  q 
Với F là lực do điện tích Q tác dụng lên một điện tích q đặt tại điểm đó.
Đơn vị cường độ điện trường là vôn trên mét (V/m).
- Độ lớn của cường độ điện trường là: F E  q
2. Cường độ điện trường của điện tích điểm
Cường độ điện trường gây ra bởi điện tích điểm
Cường độ điện trường của một điện tích điểm: Q > 0 và Q < 0
Cường độ điện trường do điện tích điểm Q gây ra tại một điểm M cách điện tích một đoạn
r trong chân không có phương nằm trên đường thẳng nối điện tích và điểm M, có chiều
hướng ra xa điện tích nếu Q > 0 và hướng lại gần điện tích nếu Q < 0, có độ lớn là Q E  k 2r Lưu ý:
- Cường độ điện trường do điện tích Q gây ra tại một điểm trong môi trường điện môi sẽ Q
giảm  lần so với điểm trong chân không: E  k 2 r
- Xét hệ có n điện tích điểm Q1, Q2, …,Qn. Cường độ điện trường do mỗi điện tích điểm    gây ra tại điểm M là 1
E ;E2;. .;En . Khi đó, cường độ điện trường tổng hợp tại điểm M là:     EM  1 E  E2 . .  En
3. Đường sức điện Điện phổ
Hình ảnh của điện phổ
Khái niệm đường sức điện
Đường sức điện là đường mô tả điện trường sao cho tiếp tuyến tại mỗi điểm bất kì trên
đường cũng trùng với phương của vecto cường độ điện trường tại điểm đó.
Đường sức điện có các đặc điểm sau: