Đề cương ôn tập Giữa kì 2 Vật lí 11 Cánh diều

Chủ đề 3. Điện trường
A. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
Bài 1. Lực tương tác giữa các điện tích
I. Lực hút và lực đẩy giữa các điện tích 1. Điện tích
- Vật bị nhiễm điện còn được gọi là vật mang điện hoặc vật tích điện.
- Có hai loại điện tích, một loại được gọi là điện tích dương, một loại là điện tích âm.
- Các vật tích điện có thể có kích thước khác nhau. Ta gọi một vật tích điện có kích thước
rất nhỏ so với khoảng cách đến điểm đang xét là một điện tích điểm.
2. Tương tác giữa các điện tích
- Sự hút hoặc đẩy giữa các điện tích được gọi là sự tương tác điện.
- Các điện tích trái dấu thì hút nhau, các điện tích cùng dấu thì đẩy nhau.
- Ngoài hiện tượng nhiễm điện do ma sát thì chúng ta còn thấy có hiện tượng nhiễm điện
do hưởng ứng: các vật đã tích điện có thể hút các vật chưa tích điện, vật chưa tích điện ban
đầu trung hoà về điện, khi đưa một vật khác đã tích điện âm (hoặc dương) lại gần một đầu
của vật chưa tích điện thì điện tích dương (hoặc âm) bị đẩy về phía của vật tích điện nên
vật chưa tích điện bị hút về phía của vật tích điện. Khi lấy vật tích điện đi thì vật chưa tích
điện lại trở về trạng thái trung hoà điện.
II. Định luật Coulomb (Cu-lông)
1. Lực tương tác giữa các điện tích đặt trong chân không
 Nội dung định luật: Lực hút hoặc đẩy giữa hai điện tích điểm đặt trong chân không có
phương trùng với đường thẳng nối hai điện tích điểm đó, có độ lớn tỉ lệ thuận với tích độ
lớn của hai điện tích và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng. q q 1 2 F  k 2r Trong đó:
- F được đo bằng đơn vị niuton (N)
- r là khoảng cách được đo bằng đơn vị mét (m)
- q1 và q2 là điện tích được đo bằng đơn vị culông (C) 2 - 1  2 C   8,85.10 là hằng số điện môi 0 2 N.m 2 - k là hệ số, 1 9 N.m k   9.10 2 4 C 0
2. Lực tương tác giữa hai điện tích đặt trong điện môi (chất cách điện)
Biểu thức định luật Coulomb: Khi đặt các điện tích điểm trong một điện môi đồng tính thì
lực tương tác điện giữa chúng giảm đi  lần so với khi đặt chúng trong chân không. Đại
lượng  được gọi là hằng số điện môi của môi trường. q q 1 2 F  k 2 r 
Bài 2. Điện trường
I. Khái niệm điện trường
Điện trường là trường được tạo ra bởi điện tích, là dạng vật chất tồn tại quanh điện tích và
truyền tương tác giữa các điện tích.
Tính chất cơ bản của điện trường là tác dụng lực lên điện tích đặt trong nó.
II. Cường độ điện trường 1. Định nghĩa   F E  q
 Cường độ điện trường tại một điểm là đại lượng vecto có phương và chiều là phương
chiều của lực điện tác dụng lên điện tích thử q dương, có độ lớn bằng thương số giữa độ
lớn của lực điện tác dụng lên một điện tích dương đặt tại điểm đang xét và độ lớn của điện tích đó.
 Với đuện tích điểm có giá trị Q, đặt trong chân không, độ lớn của cường độ điện trường là: F Q E   k 2 q r
Mô hình biểu diễn điện trường do điện tích Q tạo ra xung quanh nó
2. Đơn vị đo cường độ điện trường
Đơn vị đo cường độ điện trường là vôn trên mét, kí hiệu là V/m.
III. Đường sức điện trường 1. Điện phổ
- Hình ảnh của các đường hạt bột cho ta hình ảnh của điện phổ của hai bản song song tích
điện hoặc của một đầu thanh kim loại tích điện.
- Giải thích: do các hạt bột đã bị nhiễm điện và nằm dọc theo những đường mà tiếp tuyến
tại mỗi điểm trùng với phương của cường độ điện trường tại đó.
2. Đường sức điện
Đường sức điện là đường được vẽ trong điện trường sao cho tiếp tuyến tại mỗi điểm bất kì
trên đường trùng với phương của cường độ điện trường tại điểm đó. Hướng của đường sức
điện tại một điểm là hướng của cường độ điện trường tại điểm đang xét.
IV. Điện trường đều 1. Định nghĩa
Điện trường đều là điện trường có cường độ điện trường tại mọi điểm đều bằng nhau.
Đường sức của điện trường đều là những đường thẳng song song cách đều nhau.
2. Điện trường giữa hai bản phẳng song song