Đề thi cuối học kì 2 Ngữ Văn 10 Cánh diều có đáp án (Đề 6)

SỞ GD&ĐT TỈNH ĐỀ THI HỌC KÌ II
……………………..
Năm học: 2022 – 2023
Môn: Ngữ văn – Lớp 10 ĐỀ SỐ 6
(Thời gian làm bài: 90 phút)
Phần I. Đọc hiểu (6,0 điểm)
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
CHĂM SÓC KHU VƯỜN RIÊNG CỦA BẠN
[...] Cách chúng ta đối nhân xử thế cho biết ta phải làm gì đối với bản thân.
Và khi thôi chú tâm vào cuộc sống của người khác, chúng ta có thể hoàn thành
nhiệm vụ duy nhất được giao phó: kiểm soát cách cư xử của mình. Nhưng làm như
thế nào? Đơn giản thôi! Chúng ta phải học và sau đó luyện tập vài cách ứng xử mới.
Chăm lo cuộc sống của bạn, không phải của ai khác!
Chúng ta có thể lớn lên trong môi trường mà ở đó, cha mẹ chúng ta thường
chỉ trích bạn bè, người thân hay hàng xóm chỉ vì sự khác biệt trong quan điểm hay
hành động. Bị ám ảnh bởi việc quan sát hành vi của bạn bè, người thân hay thậm
chí là của một người hoàn toàn xa lạ và khao khát thay đổi hoặc kiểm soát được
những hành vi ấy là một chất xúc tác cực mạnh dẫn đến rối loạn trong tư duy của
chúng ta. Điều tai hại này xảy ra song song với ý nghĩ sai lầm rằng chúng ta có thể
thay đổi bất kì ai, ngoại trừ bản thân. Chúng ta có thể lãng phí nhiều năm trời cố
gắng thay đổi người bạn đời hay một số bạn bè khác để rồi thật nhẹ nhõm khi cuối
cùng cũng biết rằng, chuyện của người khác chẳng liên quan gì đến ta, không lí do
gì ta phải bận tâm kiểm soát hay nhận xét họ. Chịu trách nhiệm về bản thân mình thôi là đủ rồi.


Cần phải nhắc lại rằng: chúng ta không chịu trách nhiệm về người khác,
cũng không liên quan gì đến hành vi, suy nghĩ, mơ ước, khó khăn, thành công hay thất bại của họ!
Thậm chí con cái chúng ta cũng có hành trình riêng của chúng và cái gọi là
sự kiểm soát của cha đối với con cái thật ra chỉ là ảo tưởng. Chúng ta có thể đưa ra
có thể đặt ra các quy tắc đạo đức, thậm chí yêu cầu con cái sống theo những nội
quy nhất định khi ở trong nhà, nhưng cuối cùng, chính chúng mới là người quyết
định mình muốn trở thành người như thế nào, muốn làm cái gì...Tôi muốn nói
rằng: Hãy ăn mừng vì sự thật là chúng ta không chịu trách nhiệm với bất kì ai,
ngoại trừ bản thân. Điều này giải thoát chúng ta khỏi một gánh nặng và một trách
nhiệm chẳng đem lại lợi lộc hay phúc lành gì cho ta cả. Hãy làm chủ mọi hành
động và suy nghĩ của mình, sẵn sàng từ bỏ quá khứ trong lúc thưởng thức hiện tại.
Chừng đó đã đủ khiến chúng ta bận rộn. Hãy thực hiện những việc này, chúng
chính là lí do để chúng ta có mặt ở đây. Chỉ khi nào chúng ta sống với cuộc đời của
mình và giải quyết những chuyện của riêng mình, để yên cho những người khác
làm điều tương tự, thì ta mới tìm thấy được bình yên.
Để người khác được là chính họ
Rất nhiều khoảng thời gian quý báu đã bị lãng phí một cách vô ích trong
những nỗ lực bắt người khác trở thành mẫu người như ta muốn hoặc làm điều mà
ta nghĩ là tốt nhất cho họ (hay cho chúng ta). Nhưng rồi những cố gắng ấy chỉ đem
đến thất bại hết lần này đến lần khác. Đây không những là một sai lầm mà còn là
sự phí phạm cuộc sống quý giá mà ta được ban tặng. Đã đến lúc phải bỏ qua tất cả.
Lần đầu tiên tôi được giới thiệu về khái niệm “bỏ qua” là khi tham gia một nhóm
hoạt động xã hội của chương trình Twelve Step và phải mất khá nhiều thời gian tôi
mới nắm được ý nghĩa của nó. Chẳng phải nhiệm vụ của tôi là dẫn dắt những
người thân yêu để họ có được quyết định và hành động sáng suốt sao? Và nếu có


thể, chẳng phải tôi nên kiểm soát họ? Tôi luôn nghĩ rằng không làm như thế đồng
nghĩa với sự ích kỉ và thiếu quan tâm. Thật may mắn vì cuối cùng tôi đã nghiệm ra
là người thân, bạn bè, hàng xóm và thậm chí những người xa lạ đi ngang ta trên
đường, phải được là chính họ chứ không phải là con người mà tôi mong muốn.
Phải phạm sai lầm thì họ mới rút ra được bài học và tìm được lí do vui mừng với
thành công của bản thân.
Có rất nhiều lí do để từ bỏ việc điều khiển người khác. Nhưng quan trọng
nhất là vì chúng ta sẽ không bao giờ thành công trong việc đó và không thể tìm
được cảm giác thanh thản nếu cứ mãi chú tâm vào cuộc sống của người khác. Để
được bình yên, chúng ta phải tôn trọng sự chọn lựa của người khác và chỉ quan tâm
đến những vấn đề trong cuộc sống của riêng mình.
Từ bỏ vị trí trung tâm trong cuộc sống của người khác.
Bởi không ai có thể yên ổn ngự trị ở trung tâm cuộc sống của chúng ta nên
ta cũng không cần phí phạm thời gian quý báu nhằm tự biến mình thành tâm điểm
trong cuộc sống người khác. Có vẻ như điều này chạm đến tự ái của bạn, nhưng đã
đến lúc phải chấp nhận sự thật. Điều này không có nghĩa là chúng ta phải cách ly
người khác hay tống khứ họ ra khỏi cuộc đời mình trước khi bị họ “bỏ rơi”, hay
chúng ta phải lờ đi suy nghĩ và hành động của mọi người để tránh phụ thuộc thái
quá vào họ. Đứng ngoài quan sát có thể là một lựa chọn đúng đắn và sáng suốt hơn.
Điều cốt yếu là phải xác định được vai trò của ta trong mọi mối quan hệ, biết
khi nào trách nhiệm của ta kết thúc và trách nhiệm của người khác bắt đầu. Khi bị
chi phối vì những hành động, ước mơ hay biến cố của người khác, chúng ta sẽ tự
trói cảm xúc của mình và cản trở sự tiến bộ mà ta xứng đáng đạt được...Chúng ta
muốn mọi người xung quanh phải chia sẻ hết suy nghĩ của họ với mình, muốn họ
không ngừng chú ý đến ta, muốn mỗi kế hoạch của họ đều phải có ta trong đó.


Nhưng như thể không thể gọi là quan hệ, mà đúng hơn, là sự lệ thuộc; là một sợi
dây liên kết tồi tệ. Một mối quan hệ thật sự đem đến sự thanh thản phải là sự tương
tác lẫn nhau. Nó cho phép ta kết nối với mọi người trong khi vẫn chăm lo và tôn
trọng cuộc sống riêng của mình, đồng thời cho phép những người bạn đồng hành
của ta được làm điều tương tự [...].
(Khi ta thay đổi thế giới sẽ đổi thay, Karen Casey, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 2020)
Câu 1. Văn bản trên thuộc kiểu văn bản nào? Vì sao?
A. Văn bản nghị luận vì bàn về một vấn đề cụ thể
B. Văn bản nghị luận vì dùng ý kiến, lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục người đọc nên
chăm lo để hoàn thiện mình
C. Văn bản nghị luận vì có ý kiến, lí lẽ và dẫn chứng D. Cả ý A và B
Câu 2. Dòng nào nói lên đặc điểm hình thức của văn bản “Chăm sóc khu vườn riêng của bạn”?
A. Tách thành các luận điểm độc lập, có tiêu đề in đậm
B. Có lời giới thiệu cho từng luận điểm
C. Các luận điểm triển khai linh hoạt
D. Các luận điểm triển khai theo quan hệ nhân quả
Câu 3. Văn bản “Chăm sóc khu vườn riêng của bạn” triển khai theo mô hình nào sau đây?
A. Luận đề - kể chuyện để bàn luận – luận điểm 1 – luận điểm 2
B. Kể chuyện để bàn luận – luận đề – luận điểm 1 – luận điểm 2
C. Luận đề – luận điểm 1 – luận điểm 2 – luận điểm 3
D. Luận điểm 1 – luận điểm 2 – luận điểm 3 – luận đề