Đề thi Cuối kì 1 Ngữ văn 9 Cánh diều 2024 (Đề 2)

PHÒNG GD&ĐT HUYỆN
ĐỀ THI CUỐI HỌC KÌ I
……………………..
Năm học: 2024 – 2025
Môn: Ngữ văn – Lớp 9 ĐỀ SỐ 2
(Thời gian làm bài: 90 phút)
I. Đọc hiểu (4,0 điểm)
Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Tri thức giống như ngọn đèn trong đêm tối, soi sáng con đường
chông gai phía trước. Trí tuệ giống như chiếc chìa khóa diệu kì, mở ra
cánh cửa tâm hồn. Trí tuệ giống như tia nắng mặt trời ấm áp xua tan
bóng tối lạnh giá. Đấng tạo hóa có trí tuệ thì mới tạo ra một thế giới diệu
kì, nhân loại có trí tuệ chỉ đường sẽ bước sang thế giới hiện đại văn
minh. Khi có trí tuệ bạn sẽ dễ dàng gặt hái được nhiều thành công trong
cuộc sống. Bảy trăm năm trước, Giovanni Boccaccio đã nói: “Trí tuệ là
cội nguồn hạnh phúc của con người”. Thật vậy, có trí tuệ, bạn sẽ có
nhiều niềm vui và mang lại hạnh phúc cho những người xung quanh.
(Trích Lời nói đầu, Kĩ năng sống dành cho học sinh, sự kiên cường -
Ngọc Linh, NXB Thế giới, 2019)
Câu 1 (0,5 điểm) Phương thức biểu đạt của đoạn trích trên là gì?
Câu 2 (0,5 điểm) Câu văn: “Đấng tạo hóa có trí tuệ thì mới tạo ra một
thế giới diệu kì, nhân loại có trí tuệ chỉ đường sẽ bước sang thế giới hiện
đại văn minh.” thuộc kiểu câu gì?
Câu 3 (1,0 điểm) Theo tác giả tại sao Giovanni Boccaccio nói: “Trí tuệ
là cội nguồn hạnh phúc của con người” ?
Câu 4 (1,0 điểm) Nội dung chính của đoạn trích là?
Câu 5 (1,0 điểm) Anh/ chị rút ra bài học gì từ đoạn trích trên?
II. Viết (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm) Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy
nghĩ của anh (chị) về vấn đề: Cuộc sống con người sẽ ra sao nếu chúng ta
không chú trọng đến việc phát triển trí tuệ?
Câu 2 (4,0 điểm) Đọc văn bản sau:
(Lược phần đầu: Mùa hè năm nay, Tâm và vợ chàng về nghỉ mát tại nhà
một người bạn vùng thôn quê. Chàng có dịp về thăm nhà cũng ở gần đó.
Tâm không đem theo vợ về mà để vợ ở trong phòng mát mẻ của hàng
cơm. Tâm về một mình độ một giờ.)
Có đến năm, sáu năm nay, Tâm không về thăm quê nhà. Trong thời
gian ấy, ở Hà Nội, Tâm gắng sức làm việc để giành một cái địa vị trong
xã hội. Chàng lấy vợ, con một nhà giàu có, cũng không cho mẹ biết.
Thỉnh thoảng chàng nhận được ở nhà quê gửi ra một bức thư mà chữ viết
non nớt nguệch ngoạc, và lời lẽ quê kệch. Tâm chỉ đọc thoáng qua rồi
không để ý đến. Sống trong hoàn cảnh giàu sang chắc chắn, Tâm không
bao giờ nghĩ đến quê nhà nữa.
…Thấy thiếu nữ không trả lời, Tâm để ý nhìn. Chàng thấy cô ta
không thay đổi, tuy có nhớn lên mà vẫn là cái cô bé chơi đùa với chàng
thuở còn nhỏ. Tâm nhận thấy, ở thôn quê, người ta không thay đổi mấy,
và tính tình vẫn giữ được y nguyên. Nhưng chàng, thì chàng thay đổi
khác hẳn rồi. Những kỉ niệm cũ đối với chàng bây giờ thành ra trẻ con và
vô vị. Tâm không thấy có sự tha thiết giữa chàng và cảnh cũ nữa. Bây
giờ, chàng không khi nào có cái ý tưởng điên rồ đi lấy một cô gái quê
như Trinh để sống một cái đời tối tăm nghèo khổ.
(Lược một đoạn: Sau cuộc trò chuyện ngắn gọn, dửng dưng không để ý
đến lời mẹ kể, Tâm từ biệt mẹ và cô Trinh ra đi, trở về hàng cơm mà vợ
đang chờ. Hai người cùng đi dạo phố.)
Bỗng nhiên, Tâm giật lùi lại: Một bà cụ già khom lưng dựa bên một
cô con gái, đi ra phía ga. Tâm nhận ra bà mẹ. Có lẽ bà cụ muốn được
trông thấy con một lần nữa. Chắc bà tưởng Tâm đi xe hỏa. Chàng lộ vẻ
khó chịu. Bà cụ còn ra đây làm gì? Tâm sợ lúc bà cụ lại khóc lóc, để cố
giữ chàng lại. Hay nắm lấy áo chàng mà kể lể giữa chốn đông người.
Chàng tưởng nghe thấy những câu bình phẩm to nhỏ, và trông thấy
những cái mỉm cười chế giễu của mọi người. Vợ chàng sẽ nói thế nào?
- Thôi, chúng ta về ngay đi.
Tâm nói như người sốt ruột, giật cánh tay vợ rảo bước mau.
Đợi bà cụ đi khuất đầu phố, Tâm và vợ trở lại nhà hàng trả tiền, rồi
đánh xe ra ngoài. Máy chạy đều, cái xe êm ru bắt đầu lướt trên đất.
Khi đến chỗ quặt quá ga, bỗng nhiên Tâm thoáng thấy đứng bên
cạnh đường, một bà cụ già khom lưng dựa vào một cô con gái. Chiếc xe
chạy bắn vọt bùn lên quần áo hai người. Trong một giây, Tâm thấy cặp
mắt đen láy của cô gái quê mở to ngạc nhiên nhìn mình.
Tâm không ngoảnh lại, chàng nghĩ đến bà mẹ, đến cô Trinh vẫn
chơi đùa với chàng thuở nhỏ. Song những hình ảnh ấy như xa xăm lắm,
và Tâm vẫn thấy dửng dưng không bận tâm trí. Giữa những kỉ niệm ấy
với Tâm, như có một cái bờ ngăn cản: xe ô tô, vợ chàng, cái đời sang
trọng, sung sướng của chàng hiện giờ.
Phong cảnh đồng ruộng hai bên đường vùn vụt trốn lại sau như
càng làm xa cách chàng với cảnh thôn quê cũ.
(Trích “Trở về ” - Thạch Lam, nguồn sachhayonline.com)
Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận cảm nhận về nhân vật Tâm và hình
ảnh người mẹ trong đoạn trích truyện Trở về của Thạch Lam. HƯỚNG DẪN CHẤM Phầ Câ Nội dung Điểm n u Đọc 1
Phương thức biểu đạt chính: nghị luận. 0,5 điểm hiểu 2 Là câu ghép đẳng lập. 0,5 điểm 3
Giovanni Boccaccio nói: “Trí tuệ là cội nguồn 1,0 điểm
hạnh phúc của con người” vì: Có trí tuệ bạn sẽ
có nhiều niềm vui và mang lại hạnh phúc cho những người xung quanh. 4
Nội dung chính: Đề cao vai trò của trí tuệ trong
cuộc sống con người. Trí tuệ giúp con người 1,0 điểm
vượt qua những thửu thách, chông gai, đạt
được thành công và hạnh phúc. 5
HS có thể rút ra những bài học khác nhau
nhưng đó phải là bài học có ý nghĩa thiết thực
đối với bản thân, được gợi ra từ ngữ liệu đọc
hiểu, đảm bảo chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Gợi ý:
Trong cuộc sống, trí tuệ có vai trò rất quan 1,0 điểm
trọng, chúng ta cần tích cực học tập, rèn luyện
bản thân hoàn chỉnh cả về đạo đức và trí tuệ,
bồi dưỡng tri thức nâng cao trí tuệ để tự giúp
chính mình và những người xung quanh sống
một cuộc đời hạnh phúc hơn. Viết 1
Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ)
trình bày suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề: 2,0
Cuộc sống con người sẽ ra sao nếu chúng ta điểm
không chú trọng đến việc phát triển trí tuệ?
* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo
đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử
dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết 0,25
chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có điểm
cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện
những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.
Yêu cầu về kiến thức: 1,5 điểm
Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách,
nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận,