Đề thi Cuối kì 1 Ngữ văn 9 Cánh diều 2024 (Đề 3)

PHÒNG GD&ĐT HUYỆN
ĐỀ THI CUỐI HỌC KÌ I
……………………..
Năm học: 2024 – 2025
Môn: Ngữ văn – Lớp 9 ĐỀ SỐ 3
(Thời gian làm bài: 90 phút)
I. Đọc hiểu (4,0 điểm) Đọc văn bản:
Cha tôi thế hệ 5X, chớm già. Sinh năm Canh Dần, theo tuổi bà mụ,
tính đến nay cha vừa tròn năm mươi chín tuổi. Hơn nửa thế kỷ có mặt
trên đời thì bốn mươi năm cha mặc áo nhà binh, cầm súng và xa nhà.
Cha tôi lấy vợ muộn và lại muộn đường con cái bởi đi chinh chiến hết
miền Nam rồi sang Campuchia đến năm 1989 mới về nước, sau ở lì Tây
Nguyên thỉnh thoảng mới về nhà….. […]
Cha trở về, cha mang theo nguyên hình vị đại tá tại ngũ. Sáng mới
năm giờ, cha đã gọi tôi dậy lên sân thượng tập thể dục. Cha hô một hai,
một hai, con cũng hô một hai… một hai… đến mức sáng bảnh bà hàng
phố ngó đầu sang bảo: “Nhà mày đang huấn luyện tân binh à?”. Mẹ tôi
không giận cứ cười ngặt nghẽo.
Cha tôi đọc báo nghe đài, xem ti vi. Ông càng lo cho tôi, đứa con
trai độc nhất. Nó mà dây vào nghiện hút thì không những đời nó tàn mà
cả nhà khổ, ông sẽ mất con. Lúc nào, cha tôi cũng cảm thấy bất ổn. Đi ra
đường thì sợ tai nạn giao thông, về nhà thì chỉ sợ con hư hỏng, sợ vợ làm
ăn đổ bể… Suốt cả đời, cha tôi quen rèn luyện người khác, quen chăm lo
người khác nên nó ngấm vào máu, thành thuộc tính cố hữu rồi.
Tối, cha bắt cả nhà đi ngủ sớm. Riêng điểm này thì tôi khó chịu lắm,
cứ mặt nặng mày nhẹ với cha. Bấy lâu nay quen sống tự do, tôi học hành
ấm ớ rồi lướt web, chơi game, hoặc chat với mấy đứa “chíp con” cùng
lớp đến một, hai giờ sáng. Một tuần, mẹ tôi sáu ngày đến vũ trường nhảy
nhót, hoặc đi uống cà phê đến khuya mới về. Chị Mai mải xem phim Hàn
Quốc liên miên. Cái thứ phim toàn khóc lóc, thất tình, ung thư, hoặc bệnh
máu trắng rồi ân hận, sám hối… có gì đáng đồng tiền bát gạo mà lấy mất
thời gian của chị tôi đến thế? Cha về. Cha thiết quân luật. Đừng hòng ai
thức khuya quá mười một giờ đêm. Cha bảo: “Cứ như đơn vị bố thì chín
giờ rưỡi là kèn báo ngủ đã tèn teng… tèn teng… Anh nào có muốn đọc
nốt bài báo cũng không được vì trực ban… tắt điện”. Chị Mai tôi than
thở: “Cứ thế này thì tao đến phải lấy chồng mất thôi, chạy trốn vào nhà
bà mẹ chồng có khi còn tự do hơn”.
Tuy có ca thán về cha, nhưng chị Mai thương cha vô cùng. Cái dạo
chị mới năm sáu tuổi, cha về phép. Một cái khung xe đạp, một con búp bê
tóc vàng, vài mảnh vải cho vợ con; vậy mà cả nhà vẫn đầm ấm, hạnh
phúc, vui vẻ. Cha rất quý con gái. Ngày ấy, gia đình tôi chưa chuyển lên
Hà Nội ở. Chiều chiều, cha tôi dẫn con gái đi dọc triền đê nhìn đồng quê
sông nước. Hình ảnh cha vận sắc phục nhà binh, đeo quân hàm đỏ chói,
bàn tay to dầy thô dắt đứa con gái nhỏ bé lích chích đi tha thẩn, nhàn hạ,
thanh bình trên triền đê đầy hoa cỏ may cứ đi theo chị tôi suốt tuổi thơ
đến bây giờ. Nhưng, ám ảnh, sợ hãi nhất là khi cha khoác ba lô trả phép.
Ngày ấy, bên chiến trường Campuchia đánh bọn Pôn Pốt vẫn đang ác
liệt. Cha phải đi, bên ấy có nhiều việc đang chờ. Con gái và cha vừa ấm
hơi, quen nhau thì cha đã ra đi. Cha không muốn mẹ đưa ra tận ga tàu,
cha sợ những giọt nước mắt sụt sùi. Mẹ và chị tôi tiễn chân cha ra đầu
làng. Cha âu yếm nhìn vợ, rồi ôm hôn con gái, cha bảo mẹ tôi: “Em và
con về đi”. Cha thả con gái xuống và quay lưng rảo bước, những bước
chân dài đạp trên đá mạt rào rạo, vội vã, thỉnh thoảng quay lại vẫy vẫy
tay. Bỗng chị tôi khóc thét lên và cùn cụt chạy theo cha. Cha tôi quay lại
ôm choàng lấy con gái. Nước mắt chị tôi nhoen nhoét vào gương mặt dãi
dầu từng trải của cha. Mẹ tôi bảo: “Hay anh ở lại, mai hãy đi”. Cha tôi
bảo: “Em đừng buồn. Anh mà ở lại thì anh không đi được nữa. Thôi nào
con, cho bố đi nào”. Cha chuyền tay trao con gái cho vợ rồi quay gót.
Lần này, bước chân ông quả quyết, thật nhanh, không ngoái đầu nhìn lại.
Mẹ và chị tôi thầm thũi khóc nhìn bóng cha tôi cứ xa dần, mờ dần.
Hầu như tôi không có kỷ niệm ấu thơ với cha. Cha nhẹ nhàng với
con gái bao nhiêu thì nghiêm khắc với con trai bấy nhiêu. Hễ lần nào tôi
đi học luyện thi về là cha hỏi han từng li từng tí: “Hôm nay con học môn
gì? Con có tiếp thu được không?...”. Tất nhiên, tôi khó chịu ra mặt, trả
lời qua loa đôi chút. Lúc cha chưa về, mẹ chẳng bao giờ xét nét tôi như thế.[…]
(Trích Cha tôi – Sương Nguyệt Minh, theo https://isach.info/story.php)
Câu 1 (0,5 điểm) Đoạn trích trên sử dụng ngôi kể nào?
Câu 2 (0,5 điểm) Trước khi cha về, cuộc sống gia đình nhân vật “tôi”
buổi tối diễn ra như thế nào?
Câu 3 (1,0 điểm) Qua chi tiết “Cha tôi bảo: “Em đừng buồn. Anh mà ở
lại thì anh không đi được nữa. Thôi nào con, cho bố đi nào”, em hiểu gì
thêm về người cha trong câu chuyện? Từ đó, thấy được vẻ đẹp nào của
người lính Quân đội Nhân dân Việt Nam?
Câu 4 (1,0 điểm) Theo em, vì sao “Cha nhẹ nhàng với con gái bao nhiêu
thì nghiêm khắc với con trai bấy nhiêu.”?
Câu 5 (1,0 điểm) Qua lời kể của nhân vật “tôi” về cách giáo dục của
người cha – một người quân nhân, với những đứa con; em có đồng tình
với cách giáo dục đó trong cuộc hành trình phát triển và trưởng thành của mỗi người hay không?
II. Viết (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm) Giản dị là một đức tính quý mỗi người cần có, đặc biệt
đối với những người trẻ đang được sống trong một cuộc sống đầy đủ,
toàn diện và phát triển nhanh chóng. Viết đoạn văn nghị luận khoảng 200
chữ, bày tỏ ý kiến của em về lối sống giản dị trong giới trẻ ngày nay.
Câu 2 (4,0 điểm) Viết bài văn nghị luận phân tích văn bản ở phần đọc hiểu. HƯỚNG DẪN CHẤM Phầ Câ Nội dung Điểm n u Đọc 1
Ngôi kể của người kể chuyện: Ngôi thứ nhất 0,5 điểm hiểu 2
- Trước khi cha về cuộc sống của gia đình “tôi” mỗi tối là:
+ Tôi học hành ấm ớ rồi lướt web, chơi game,
hoặc chat với mấy đứa “chíp con” cùng lớp đến một, hai giờ sáng.
+ Một tuần, mẹ tôi sáu ngày đến vũ trường
nhảy nhót, hoặc đi uống cà phê đến khuya mới 0,5 điểm về.
+ Chị Mai mải xem phim Hàn Quốc liên miên.
Cái thứ phim toàn khóc lóc, thất tình, ung thư,
hoặc bệnh máu trắng rồi ân hận, sám hối… có
gì đáng đồng tiền bát gạo mà lấy mất thời gian
của chị tôi đến thế 3
- Qua chi tiết “Cha tôi bảo: “Em đừng buồn. 1,0 điểm
Anh mà ở lại thì anh không được đi nữa. Thôi
dù con, cho bố đi nào” ta thấy người cha trong
câu chuyện trên dù là một người chồng thương
yêu vợ, một người cha yêu thương con cái; dù
mong muốn sống hạnh phúc cuộc sống gia
đình, muốn chiều chiều cùng con gái đi trên
con đê ven sông,…. Nhưng vì trách nhiệm với
Tổ quốc, người cha đã dứt khoát bỏ tình cảm
riêng ở phía sau (qua những câu văn ngắn, liên tục,…).
- Từ vẻ đẹp của người cha là đại diện cho vẻ