Đề thi Cuối kì 1 Ngữ văn 9 Cánh diều 2024 (Đề 7)

PHÒNG GD&ĐT HUYỆN
ĐỀ THI CUỐI HỌC KÌ I
……………………..
Năm học: 2024 – 2025
Môn: Ngữ văn – Lớp 9 ĐỀ SỐ 7
(Thời gian làm bài: 90 phút)
I. Đọc hiểu (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu:
Mùa hè năm đó là mùa hè quê ngoại.
Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá. Ngày nào
mẹ tôi cũng mua bí đỏ về nấu canh cho tôi ăn. Mẹ bảo bí đỏ bổ óc, ăn
vào học bài sẽ mau thuộc. Trước nay, tôi vốn thích món này. Bí đỏ nấu
với đậu phộng thêm vài cọng rau om, ngon hết biết. Nhưng ngày nào
cũng phải buộc ăn món đó, tôi đâm ngán. Hơn nữa, dù dạ dày tôi bấy giờ
tuyền một màu đỏ, trí nhớ tôi vẫn chẳng khá lên chút nào. Tôi học trước
quên sau, học sau quên trước. Vì vậy tôi phải học gấp đôi những đứa khác.
Tối, tôi thức khuya lơ khuya lắc. Sáng, tôi dậy từ lúc trời còn tờ mờ.
Mắt tôi lúc nào cũng đỏ kè. Ba tôi bảo :
- Nhất định đầu thằng Chương bị hở một chỗ nào đó. Chữ nghĩa đổ
vô bao nhiêu rớt ra bấy nhiêu. Thế nào sang năm cũng phải hàn lại.
Mẹ tôi khác ba tôi. Mẹ không phải là đàn ông. Mẹ không nỡ bông
phèng trước thân hình còm nhom của tôi. Mẹ xích lại gần tôi, đưa tay nắn
nắn khớp xương đang lồi ra trên vai tôi, bùi ngùi nói :
- Mày học hành cách sao mà càng ngày mày càng giống con mắm vậy Chương ơi!
Giọng mẹ tôi như một lời than. Tôi mỉm cười trấn an mẹ:
- Mẹ đừng lo! Qua kỳ thi này, con lại mập lên cho mẹ coi!
Không hiểu mẹ có tin lời tôi không mà tôi thấy mắt mẹ rưng rưng.
Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi
mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng.
Dù sao, công của tôi không phải là công cốc. Những ngày thức
khuya dậy sớm đã không phản bội lại tôi. Kỳ thi cuối năm, tôi xếp hạng khá cao.
Ba tôi hào hứng thông báo:
- Sang năm ba sẽ mua cho con một chiếc xe đạp.
Mẹ tôi chẳng hứa hẹn gì. Mẹ chỉ “thưởng” tôi một cái cốc trên trán:
- Cha mày! Từ nay lo mà ăn ngủ cho lại sức nghe chưa!
Ba tôi vui. Mẹ tôi vui. Nhưng tôi mới là người vui nhất. Tôi đàng
hoàng chia tay với những tô canh bí đỏ mà không sợ mẹ tôi thở dài. Dù
sao thì cũng cảm ơn mày, cơn ác mộng của tao, nhưng bây giờ xin tạm
biệt nhé! Tôi cúi đầu nói thầm với trái bí cuối cùng đang nằm lăn lóc
trong góc bếp trước khi tiện tay cốc cho nó một phát.
(Trích Hạ đỏ, Nguyễn Nhật Ánh, Nxb Trẻ, 2019)
Câu 1 (0,5 điểm) Phương thức biểu đạt chính của văn bản là gì?
Câu 2 (0,5 điểm) Nội dung đoạn trích thể hiện điều gì?
Câu 3 (1,0 điểm) Nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng
trong câu “Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá”.
Câu 4 (1,0 điểm) Chi tiết “Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi
chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô
canh bí đỏ cho mẹ vui lòng” gợi cho anh, chị suy nghĩ gì về tình cảm của
nhân vật tôi đối với người mẹ của mình?
Câu 5 (1,0 điểm) Anh/chị rút ra được thông điệp tích cực gì sau khi đọc văn bản? Vì sao?
II. Viết (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm) Anh/ chị có cảm nhận như thế nào về nhân vật “tôi”
trong đoạn trích trên? Thể hiện bằng 1 đoạn văn ngắn.
Câu 2 (4,0 điểm) Anh/ chị hãy viết một bài nghị luận trình bày suy nghĩ
về ý nghĩa sự khích lệ, động viên của cha mẹ đối với con trong học tập và trong cuộc sống. HƯỚNG DẪN CHẤM Phầ Câ Nội dung Điểm n u Đọc 1 Tự sự 0,5 điểm hiểu 2
Thể hiện một thế giới tuổi thơ trong trẻo, hồn nhiên.
Đưa người đọc về với miền kí ức đẹp đẽ của 0,5 điểm tuổi thơ.
Làm sống dậy những tình cảm đẹp đẽ với
những người thân yêu nhất. 3
Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh:
- Tạo tính sinh động, tăng sức gợi hình gợi cảm cho câu văn. 1,0 điểm
- Nhấn mạnh ấn tượng về ngoại hình của nhân
vật tôi vì phải học hành vất vả. 4
- Người con trong câu chuyện cảm nhận được
tình yêu thương, sự chăm sóc, nỗi lo lắng của
người mẹ dành cho mình nên cố gắng làm cho 1,0 điểm
mẹ vui lòng. Đó là vẻ đẹp của lòng hiếu thảo.
- Học sinh trình bày theo cách hiểu và có lí giải hợp lí, thuyết phục. 5
Học sinh trình bày thông điệp ý nghĩa nhất với
bản thân. Thông điệp phù hợp với nội dung tư 1,0 điểm
tưởng của văn bản và mang tính đạo đức, nhân văn. Viết 1
Anh/ chị có cảm nhận như thế nào về nhân 2,0
vật “tôi” trong đoạn trích trên? Thể hiện điểm
bằng 1 đoạn văn ngắn.
* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo 0,25
đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử
dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết
chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có điểm
cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện
những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.
Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách,
nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận,
nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ
thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục,
sử dụng dẫn chứng thuyết phục.
Sau đây là một hướng gợi ý:
- Hoàn cảnh của nhân vật “tôi”:
+ Căng thẳng, áp lực học hành: “học bù đầu”,
“người xanh như tàu lá”.
+ Bị ám ảnh bởi việc ăn bí đỏ mỗi ngày nhưng 1,5 điểm vẫn cố gắng vì mẹ. - Tình cảm gia đình:
+ Ba: Hay đùa để động viên, hứa mua xe đạp nếu đạt thành tích.
+ Mẹ: Quan tâm, lo lắng cho sức khỏe của con,
dùng lời nói nhẹ nhàng nhưng đầy yêu thương.
- Tính cách và cảm xúc của nhân vật “tôi”:
+ Hiếu thảo, cố gắng học để làm ba mẹ vui lòng.
+ Tính cách hồn nhiên, hài hước: Tạm biệt trái
bí bằng câu nói dí dỏm.
Có sự sáng tạo trong cách viết. 0,25