Đề thi Cuối kì 1 Ngữ văn 9 Cánh diều 2024 (Đề 8)

PHÒNG GD&ĐT HUYỆN
ĐỀ THI CUỐI HỌC KÌ I
……………………..
Năm học: 2024 – 2025
Môn: Ngữ văn – Lớp 9 ĐỀ SỐ 8
(Thời gian làm bài: 90 phút)
I. Đọc hiểu (4,0 điểm) Đọc văn bản: GA TÀU TUỔI THƠ
(Lược đoạn đầu: Tôi rất sợ những buổi chiều thu im ắng, bàng bạc trôi
qua cuộc đời mình. Nó gợi nhớ cho tôi về những tháng năm tuổi thơ
chiều nào cũng ra ngõ ngóng những chuyến tàu ngược chở nặng niềm
mong mỏi […] Khi ấy mẹ tôi bị bệnh nặng, bố gói ghém tất cả gia tài và
tình yêu đưa mẹ lên chuyến tàu xuôi xuống Hà Nội chữa bệnh, nhà chỉ còn ba anh em chăm nhau.)
Ở ngõ nhà tôi có một cây bạch đàn to, mỗi hôm ra ngóng bố mẹ tôi
lại lấy mảnh trai cứa lên thân cây một vạch. Cho đến buổi chiều hôm ấy
anh tôi đếm trên thân cây thấy vừa tròn mười lăm vạch. Chiều ấy khi trời
đã tối hẳn, anh tôi đã dắt thằng út em vào nhà, tôi vẫn còn đứng nán lại
nhìn một lần nữa phía con đường mòn. Tôi bỗng hét lên sung sướng vì đã
nhìn thấy bóng dáng thân quen của bố mẹ đang đi về phía chúng tôi.
Buổi chiều muộn ấy là một buổi chiều tràn ngập niềm vui, thằng út em sà
vào vòng tay, dụi dụi vào ngực mẹ như nó vẫn còn nhớ mùi hương của
sữa. Anh cả vừa hát vừa nhảy chân sáo đi đằng sau. Bố công kênh tôi
trên đôi vai đã gầy sọp đi vì vất vả. Tối ấy cả nhà trải chiếu ra giữa sân
ngập tràn ánh trăng, mẹ lại hát ru em ngủ, bố kể nốt câu chuyện cổ tích
“Cây khế” còn dang dở 15 ngày trước…
Rồi khi em út tôi bị ung nhọt mọc đầy người, bố mẹ lại một lần nữa
gồng gánh niềm tin xuôi tàu về Hà Nội. Nhà chỉ còn hai anh em chăm
nhau nhưng vẫn không quên chiều chiều lại ra ngõ ngóng. Mấy đứa trẻ
con trong xóm chơi bắn bi với tôi bị thua nên ghét tôi lắm, cứ chiều thấy
anh em tôi ra ngõ là chúng lại xúm vào trêu rất ác: “Đồ mồ côi! Anh em
nhà mồ côi bị bố mẹ bỏ rơi. Ê ồ! Ê ồ!”. Tôi vừa gào khóc vừa nhặt đất đá
ném lũ trẻ. Anh cả cõng tôi trên lưng đi về phía con đường mòn, chúng
tôi cứ đi từ khi mặt trời bắt đầu xuống núi đến khi tôi mỏi mắt cũng
không nhìn rõ hướng đi. Lúc ấy tôi khóc khản cả cổ còn anh trai thì luôn miệng dỗ dành:
- Em gái ngoan nào, để anh cõng em đi tìm bố mẹ đi tìm em út nhé.
Rồi mai anh đi hái quả đùm đũm chín mọng đỏ cho ăn nhé.
Đấy là lần đầu tiên chúng tôi nhìn thấy ga tàu, hai đứa trẻ con cõng
nhau đứng lọt thỏm giữa sân ga im ắng, khách xuống tàu đã về hết tự lúc
nào. Anh tôi đứng lặng rất lâu, tôi thấy có vài giọt nước ấm rơi xuống đôi
bàn tay đang bá vào cổ anh. Tôi biết là anh đang khóc, nhưng sau đó anh
lại xốc tôi lên và cõng quay trở lại con đường mòn khi nãy.
Tôi không thể nhớ nổi có biết bao buổi chiều đã đi qua cuộc đời
chúng tôi buồn bàng bạc như thế. Bởi em tôi bệnh rất nặng, phải mấy
năm sau em mới thật sự khỏi bệnh. Trong lúc bố mẹ tôi gồng gánh trên
đôi vai mình những gian nan, vất vả chạy chữa khắp nơi để cứu lấy sinh
mạng em tôi, thì anh trai đã phải lớn lên trước tuổi để che chở, bao bọc
thứ niềm tin nhỏ bé trong tôi. Từ tình yêu thương đó tôi lớn lên từng ngày
một, tôi hiểu ra rằng những chuyến đi của bố mẹ có ý nghĩa lớn lao như
thế nào, tôi cũng hiểu rằng anh cả là một người anh thật tuyệt vời. Lúc
bố mẹ vắng nhà anh đã đứng vững, đã làm cái “nóc nhà” để che chở vỗ
về và cả tha thứ cho bầy em bé nhỏ của mình.
Cho đến mãi sau này tôi cũng không bao giờ quên những buổi chiều
anh trai tôi dắt tôi ra ngõ ngóng người thân trở về. Cây bạch đàn ở ngõ
đã bao lần thay vỏ, những vết khắc năm xưa đã không còn nữa nhưng vết
khắc tuổi thơ thì vẫn luôn hằn trong tâm trí chúng tôi. Để sau này khi
dòng xoáy cuộc đời có cuốn chúng tôi về đâu đi nữa thì những buổi chiều
ngang qua cuộc đời sẽ giúp tôi tìm về nguồn cội để biết yêu thương và
được yêu thương thật nhiều trong vòng tay ấm áp của gia đình.
(Theo tác giả Vũ Thị Huyền Trang,
Ga tàu tuổi thơ, báo Tài hoa trẻ, số 750 ngày 15.02.2012)
* Vũ Thị Huyền Trang là cây bút trẻ viết khỏe nhất với hơn 300 truyện
ngắn, 200 tản văn và 100 bài thơ. Cô cũng là người “hăng” gửi bài nhất,
kể cả những tờ tạp chí địa phương, tạp chí ngành, vậy nên tần suất bài cô
được đăng cũng đáng nể. Phải cố gắng để vượt lên sự mỏi mòn của cái
nghèo nơi quê hương, sự khó khăn của những năm tháng theo học đại
học, để rồi bằng sự bứt phá, cô đã có thể tự tin sống bằng ngòi bút của
mình. Trang viết chủ yếu bằng kí ức của mình. Dòng kí ức tuôn chảy như
lúc nào cũng chực chờ vỡ òa, nhất là khi nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương của
một cô gái luôn thấy mình lạc lõng giữa thành phố nhộn nhịp càng thôi
thúc cô viết như một cách giải tỏa cảm xúc, để trấn an mình, vỗ về những
nỗi hoang mang luôn thường trực trong mình.
Câu 1 (0,5 điểm) Câu chuyện trên được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ mấy?
Câu 2 (0,5 điểm) Truyện được kể theo điểm nhìn của nhân vật nào?
Câu 3 (1,0 điểm) Nội dung chính của truyện kể về điều gì?
Câu 4 (1,0 điểm) Theo anh/chị hành động “lấy mảnh trai cứa lên thân
cây” thể hiện tâm trạng gì của nhân vật?
Câu 5 (1,0 điểm) Từ tình cảm của người anh dành cho em gái, anh/chị
hãy rút ra bài học ứng xử có ý nghĩa nhất cho bản thân.
II. Viết (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm) Từ nội dung của truyện, anh/chị có suy nghĩ gì về tình
cảm gia đình trong đời sống hiện nay? (Viết đoạn văn khoảng 200 chữ)
Câu 2 (4,0 điểm) Từ ngữ liệu phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết bài văn
nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích nghệ thuật tự sự của truyện ngắn
“Ga tàu tuổi thơ” của tác giả Vũ Thị Huyền Trang. HƯỚNG DẪN CHẤM Phầ Câ Nội dung Điểm n u Đọc 1
Truyện được kể theo ngôi thứ nhất. 0,5 hiểu điểm 2
Truyện được kể theo điểm nhìn của nhân vật 0,5 Tôi. điểm 3
Nội dung chính của truyện: Những kí ức của 1,0
“tôi” về gia đình, về những buổi chiều ra ngõ điểm
ngóng người thân trở về. 4
Hành động “lấy mảnh trai cứa lên thân cây” thể 1,0
hiện tâm trạng chờ đợi, nhớ mong bố mẹ của điểm nhân vật. 5 Bài học:
- Tình cảm của người anh: che chở, vỗ về, tha thứ cho em nhỏ.
- Học sinh tự rút bài học ứng xử cho bản thân. 1,0
Gợi ý: Phải biết yêu thương, chăm sóc, che chở, điểm
nâng đỡ người thân của mình.
(Học sinh có thể rút ra bài học ứng xử khác
nhau. Tuy nhiên bài học cần hợp lí, tích cực) Viết 1
Từ nội dung của truyện, anh/chị có suy nghĩ 2,0
gì về tình cảm gia đình trong đời sống hiện điểm
nay? (Viết đoạn văn khoảng 200 chữ)
* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo 0,25
đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng điểm
linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ
giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách
diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy