Đề thi giữa kì 1 Ngữ văn 9 Cánh diều 2024 (Đề 1)

PHÒNG GD&ĐT HUYỆN
ĐỀ THI GIỮA HỌC KÌ I
……………………..
Năm học: 2024 – 2025
Môn: Ngữ văn – Lớp 9 ĐỀ SỐ 1
(Thời gian làm bài: 90 phút)
Phần I. Đọc - hiểu (4,0 điểm): Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu
Thoại Khanh - Châu Tuấn là một truyện thơ Nôm khuyết danh nổi
tiếng với nhân dân Nam Bọ. Chuyện kể về nàng Thoại Khanh là con gái
của quan thừa tướng nước Tống đẹp người, đẹp nết. Mồ côi cha mẹ sớm,
nàng gặp chàng thư sinh Châu Tuấn và kết duyên cùng chàng (Gặp gỡ).
Gia biến và lưu lạc: Châu Tuấn đi thi đỗ trạng nguyên, do từ chối hôn sự
mà bị đi đày 17 năm. Thoại Khanh bị bạn chồng dụ dỗ và đuổi đi. Hai me
con dắt nhau đi tìm tìm Châu Tuấn, trải qua nhiều kiếp nạn. Đói khát,
nàng cắt thịt mình cho mẹ chồng ăn, lấy mắt mình nộp cho dâm thần để
hắn khỏi giết mẹ. Đoàn tụ: Thoại Khanh gặp lại Châu Tuấn, nàng được
Phật cho mắt sáng trở lại. Châu Tuấn làm vua 2 nước, đầy đủ hạnh phúc,
báo ân báo oán công bằng.
Dưới đây là trích đoạn “Thoại Khanh thay chồng nuôi mẹ”, em
hãy đọc kĩ và trả lời câu hỏi:
“ Này đoạn Thoại Khanh ở nhà,
Muốn sao cho được một phòng,
Chồng đi ứng cử (1) kể đà bảy năm.
Vàng ròng hai nén nói trong với nàng:
Phận đành cần kiệm khó khăn,
“Chồng nàng qua chốn Tề bang,
Bữa no bữa đói, thiết thân cơ hàn.
Thác bảy năm tràng còn chực làm chi?
Quần áo rách rưới lang thang,
Ta thì phú quý vinh quy,
Làm thuê nuôi mẹ, phần nàng ăn rau
Cửa nhà giàu có thiếu chi bạc vàng!
Hai hàng nước mắt thấm bâu(2),
Tội chi rách rưới lang thang
Tóc rối bù đầu, chẳng gỡ chẳng trâm..
Về ta cấp dưỡng cho an phận nàng.
Đêm đông gió lạnh căm căm,
Trời đã định chữ nhơn duyên,
Ôm mẹ vào lòng cho ấm mẹ ngơi.
Ta nay đã có vợ hiền tốt thay.
Tóc dài lại đắp phía ngoài,
Qua(4) cưới bậu đặng về rày:
Giả làm mềm chiếu, chi làm tấm thân.
Chia đôi sự nghiệp làm hai cửa nhà”
Nàng rằng muốn xuống âm cung,
Thoại Khanh thôi mới nói ra:
Cho tròn đạo chồng, mất thảo mẹ cha.
“Và người bạn học cũng là đồng song(5)
Biết ai nuôi dưỡng mẹ già,
Sử kinh người đã làu thông(6)
Hai hàng nước mắt nhỏ sa ròng ròng...”
Sao người lại dám ra lòng tà tây?(7)
Tương Tử bạn học cùng chồng
Dụ tôi làm chuyện chẳng ngay,
Đi thi chẳng đỗ, uổng công, về nhà.
Thật là súc vật chẳng hay đạo người.
Cửa hàng phú quý vinh hoa,
Của người đem dụ lòng tôi
Vàng ròng mười nén mua mà chức sang.
Tôi thà đói lạnh, của người chẳng ham
Quyền đặng thái thú cao quan(3)
Của chàng trả lại cho chàng,
Mua cho chú chàng thái thú tại gia.
Tôi thà dắt mẹ đi tìm bạn xưa”.
Tương Tử xem thấy mặt hoa phải lòng.
(Trích Kho tàng truyện Nôm khuyết danh, tập
2, Nhiều tác giả,NXB Văn học, 2000) Chú thích:
4) Qua: ta, tôi/ bậu: nàng (xưng hô thân thiết ở
(1) ứng cử: ở đây có thể được hiểu là ứng Nam Bộ xưa) thi, dự thi
(5) đồng song: cùng học với nhau 1 trường
(2) thấm bâu: thấm áo
(6) làu thông: hiểu sâu sắc
(3) thái thú: chức quan tương đương tri (7) tà tây: không chính đáng.
huyện/ ở đây ý nói chức quan mua danh chứ không có thực tài. Câu hỏi:
Câu 1. Cho biết phương thức biểu đạt chính của văn bản trên? (0.5 điểm)
Câu 2. Tác giả đã khắc hoạ vẻ đẹp của nàng Thoại Khanh bằng những cách nào? (1 điểm)
Câu 3. Trong văn bản, Trương Tử hiện lên là con người như thế nào? (0.5 điểm)
Câu 4. Thoại Khanh đã làm gì để bảo vệ hạnh phúc gia đình? Từ đó, em
hãy nhận xét về cảm hứng nhân đạo của tác phẩm. (1,5 điểm)
Câu 5. Từ câu chuyện của nàng Thoại Khanh, câu chuyện Thuý Kiều bán
mình chuộc cha và câu chuyện nàng Vũ Thị Thiết nuôi mẹ chồng khi
chồng đi chinh chiến, em có suy nghĩ gì về vẻ đẹp của nhân vật nữ trong
văn học trung đại Việt Nam? (0,5 điểm)
Phần II. Viết (6,0 điểm)
Câu 1: Từ nội dung văn bản ở phần đọc hiểu, kết hợp với những hiểu biết
xã hội của bản thân, em hãy viết một đoạn văn khoảng 2/3 trang giấy thi
nêu suy nghĩ của mình về ý nghĩa của lòng tự trọng trong cuộc sống.
Câu 2: Em hãy phân tích văn bản truyện ngắn sau: BỐ TÔI
Tôi đi học dưới đồng bằng. Còn bố tôi, từ nơi núi đồi hiểm trở,
ông luôn dõi theo tôi.
Bao giờ cũng vậy, ông mặc chiếc áo kẻ ô phẳng phiu nhất, xuống
núi vào cuối mỗi tuần. Ông rẽ vào bưu điện để nhận những lá thư tôi
gửi. Lặng lẽ, ông vụng về mở nó ra. Ông xem từng con chữ, lấy tay
chạm vào nó, rồi ép vào khuôn mặt đầy râu của ông. Rồi lặng lẽ như
lúc mở ra, ông xếp nó lại, nhét vào bao thư. Ông ngồi trầm ngâm một
lúc, khẽ mỉm cười rồi đi về núi.
Về đến nhà, ông nói với mẹ tôi: “Bà ơi, con mình vừa gửi thư về”.
Ông trao thư cho bà. Bà lại cẩn thận mở nó ra, khen: “Con mình viết
chữ đẹp quá! Những chữ tròn, thật tròn, những cái móc thật bén. Chỉ
tiếc rằng không biết nó viết gì. Sao ông không nhờ ai đó ở bưu điện
đọc giùm?”. Ông nói:“Nó là con tôi, nó viết gì tôi đều biết cả”. Rồi
ông lấy lại thư, xếp vào trong tủ cùng với những lá thư trước, những lá
thư được bóc ra nhìn ngắm, chạm mặt rồi cất vào, không thiếu một lá,
ngay cả những lá đầu tiên nét chữ còn non nớt[...]
Hôm nay là ngày đầu tiên tôi bước chân vào trường đại học. Một
ngày khai trường đầu tiên không có bố. Bố tôi đã mất. Nhưng tôi biết
bố sẽ đi cùng tôi trên những con đường mà tôi sẽ đi, suốt cả hành trình cuộc đời.
(Theo Bố tôi - Nguyễn Ngọc Thuần, NXB Hội nhà văn, 1992)
Chú thích: Nguyễn Ngọc Thuần (sinh năm 1972- quê: Bình Thuận) là
nhà văn đương đại với nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi hay, đạt được
nhiều giải thưởng văn chương trong và ngoài nước. Các tác phẩm của ông
mang đến một thế giới trong trẻo, tươi mới, ấm áp, đầy chất thơ như:
Giăng giăng tơ nhện, Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, Một thiên nằm mộng, …