Giáo án Bài 13 Lịch sử 9 Kết nối tri thức (2024): Việt Nam trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945

CHƯƠNG IV. VIỆT NAM TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991
BÀI 13. VIỆT NAM TRONG NĂM ĐẦU
SAU CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945
(Thời gian thực hiện: 02 tiết) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức.
- Nhận biết được những biện pháp chủ yếu để xây dựng và củng cố chính quyền
cách mạng, giải quyết những khó khăn về kinh tế, văn hoá, giáo dục, quân sự,...
trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945.
- Trình bày được những nét chính về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm
lược của nhân dân Nam Bộ. 2. Năng lực. 2.1. Năng lực chung.
- Năng lực tự chủ và tự học qua việc đọc SGK, trả lời câu hỏi hoặc tìm hiểu bài
trước khi đến lớp theo hướng dẫn của GV.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác qua hoạt động thảo luận nhóm hoặc cặp đôi để thực
hiện các nhiệm vụ học tập.
2.2. Năng lực đặc thù.
- Năng lực tìm hiểu lịch sử: nhận diện được các tư liệu lịch sử (tư liệu viết, hình
ảnh...), biết cách sưu tầm và khai thác tư liệu để tìm hiểu về Việt Nam trong năm
đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945.
- Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: nhận biết được những biện pháp chủ yếu để
xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng giải quyết những khó khăn rong năm
đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945; trình bày được những nét chính về cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Nam Bộ. 3. Phẩm chất.
Bài học góp phần bồi dưỡng lòng khâm phục, củng cố niềm tin vào vai trò lãnh đạo
của Đảng. Thông qua bài học, HS củng cố lòng yêu nước, trung thực, sáng tạo, chăm
chỉ, trách nhiệm, có ý thức tìm tòi, khám phá lịch sử. 1
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU.
- SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 9 - bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống.
- Thiết bị dạy học tối thiểu theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Tranh, ảnh về tình hình Việt Nam sau Cách mạng Tháng Tám (Chính phủ nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, Bình dân học vụ, Tuần lễ Vàng, Ngày Đồng tâm, Nam
Bộ kháng chiến, đoàn quân Nam Tiến,...); các bài nói, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí
Minh đăng trên báo Cứu quốc,.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
1. Hoạt động mở đầu. a) Mục tiêu
Kết nối những điều HS đã biết với những điều HS chưa biết, tạo tâm thế hứng khởi,
kích thích được sự hứng thú, tìm tòi của HS đối với bài học mới.
b) Tổ chức thực hiện
* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ.
- Phương án 1: GV sử dụng phần Mở đầu trong SGK để dẫn dắt vào bài học.
- Phương án 2: có thể sưu tầm GV cho HS xem một đoạn phim tài liệu hoặc hình
ảnh về tình hình Việt Nam sau ngày 2 - 9 - 1945 để trả lời câu hỏi: Nội dung của
đoạn phim hoặc hình ảnh cho em biết điều gì về tình hình Việt Nam?
* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ.
- Phương án 1: HS suy nghĩ để trả lời câu hỏi.
- Phương án 2: HS xem phim hoặc quan sát hình ảnh, tìm ý để trả lời.
* Bước 3: Báo cáo, thảo luận.
GV gọi 2 - 3 HS lần lượt đưa ra câu trả lời, các HS khác lắng nghe, nhận xét và bổ sung thông tin (nếu có).
* Bước 4: Kết luận, chốt kiến thức.
GV nhận xét câu trả lời của HS, khuyến khích, động viên và lựa chọn ý trả lời để
dẫn dắt và nêu một số nhiệm vụ cơ bản của bài học mới.
2. Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới..
2.1. Hoạt động 1: Tìm hiểu các biện pháp xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng 2 a) Mục tiêu
HS trình bày được các biện pháp toàn diện để xây dựng và củng cố chính quyền
cách mạng từ trung ương tới địa phương, phát triển khối đại đoàn kết toàn dân.
b) Tổ chức thực hiện
* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ.
GV giao nhiệm vụ cho cá nhân HS: Khai thác tư liệu 1 và thông tin trong mục, hãy
trình bày các biện pháp chủ yếu để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng
trong những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ.
HS khai thác tư liệu và thông tin trong SGK để thực hiện yêu cầu.
* Bước 3: Báo cáo, thảo luận.
GV gọi một số HS trình bày và gọi một số HS khác nhận xét, góp ý.
* Bước 4: Kết luận, chốt kiến thức.
GV nhận xét và chốt lại kiến thức: Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hoà phải đối mặt với nhiều khó khăn: chính quyền cách mạng
còn non trẻ và lực lượng vũ trang còn yếu, nền độc lập dân tộc đe doạ nghiêm trọng.
Để đưa đất nước vượt qua những khó khăn đó, Đảng ta đề ra những biện pháp như:
Tổ chức cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên trong phạm vi cả nước, đưa ra
các quyết định về chính sách đối nội, đối ngoại, thành lập Chính phủ liên hiệp kháng
chiến và thông qua bản Hiến pháp đầu tiên; củng cố khối đại đoàn kết toàn dân,...
2.2. Hoạt động 2: Tìm hiểu các biện pháp giải quyết những khó khăn về kinh
tế, văn hoá, giáo dục a) Mục tiêu
HS nêu được các biện pháp (trước mắt và lâu dài) để giải quyết những khó khăn về
kinh tế, các biện pháp để’ giải quyết “giặc dốt” và xây dựng nền văn hoá mới của Chính phủ.
b) Tổ chức thực hiện
* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ.
GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm (theo bàn), đọc thông tin trong mục kết hợp khai 3
thác tư liệu 2 và hình ảnh để thực hiện yêu cầu: Hãy nêu các biện pháp để giải quyết
khó khăn về kinh tế, giáo dục, văn hoá của chính quyền cách mạng. GV đưa ra các
yêu cầu cụ thể đối với từng nhóm để đạt yêu cầu:
+ Với nhóm tìm hiểu lĩnh vực kinh tế: Khó khăn về kinh tế của nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hoà là gì? Hãy nêu các biện pháp trước mắt và lâu dài để giải quyết khó
khăn về kinh tế của chính quyền cách mạng, kết quả của các biện pháp được triển khai?
+ Với nhóm tìm hiểu lĩnh vực giáo dục, văn hoá: Tình hình văn hoá, xã hội nước ta
sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 như thế nào? Hãy nêu các biện pháp trước
mắt và lâu dài để giải quyết “giặc dốt” và xây dựng nền văn hoá mới của dân tộc;
kết quả của các biện pháp được triển khai?
* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ.
Các nhóm thảo luận theo hướng dẫn của GV.
* Bước 3: Báo cáo, thảo luận.
GV gọi đại diện một số nhóm trình bày sản phẩm. HS có thể vẽ sơ đồ mindmap hoặc
hoàn thành Phiếu học tập về những khó khăn và biện pháp giải quyết và kết quả.
* Bước 4: Kết luận, chốt kiến thức.
GV nhận xét, chốt lại những biện pháp chính để giải quyết khó khăn về kinh tế, văn hoá, giáo dục:
+ Về kinh tế: Chính phủ đã đề ra biện pháp trước mắt (lập các hũ gạo cứu đói; kêu
gọi “nhường cơm sẻ áo”, tổ chức “Ngày đồng tâm”; nghiêm trị những kẻ đầu cơ tích
trữ lúa gạo; đề ra biện pháp điều hoà thị trường lúa gạo giữa các địa phương) và biện
pháp lâu dài (vận động toàn dân tăng gia sản xuất, tịch thu ruộng đất của đế quốc và
Việt gian chia cho nông dân nghèo; chia lại ruộng đất công theo nguyên tắc công
bằng, dân chủ; thực hiện giảm tô, thuế cho nông dân; phát động xây dựng “Quỹ độc
lập” và phong trào “Tuần lễ vàng).
+ Về giáo dục, văn hoá: thành lập Nha Bình dân học vụ, kêu gọi toàn dân tham gia
xoá nạn mù chữ; vận động toàn dân xây dựng đời sống văn hoá mới.
2.3. Hoạt động 3: Tìm hiểu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm
lược của nhân dân Nam Bộ. 4