Giáo án Bài 16 Lịch sử 7 Cánh diều (2024): Công cuộc xây dựng đất nước thời Trần (1226-1400)

TUẦN: TIẾT:
BÀI 16. CÔNG CUỘC XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC THỜI TRẦN ( 1226- 1400)
Môn học/Hoạt động giáo dục: LỊCH SỬ LỚP 7
Thời gian thực hiện: ( tiết)
I. MỤC TIÊU (Học xong bài học, học sinh sẽ đạt được) 1. Về kiến thức:
- Mô tả được sự thành lập nhà Trần. Đánh giá được vai trò của Trần Thủ Độ trong sự thành lập nhà Trần.
- Trình bày được những nét chính về tình hình chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, tôn giáo thời Trần.
- Nêu được những thành tựu chủ yếu về văn hoá của Đại Việt thời Trần.
2. Về năng lực:
- Biết sưu tầm, khai thác tư liệu, kênh hình trong học tập lịch sử, rèn luyện năng lực, tìm hiểu lịch sử.
- Biết trình bày, suy luận, phản biện, tranh luận về một vấn đề lịch sử, rèn luyện năng lực nhận thức và tư duy lịch sử.
3. Về phẩm chất:
- Bồi dưỡng cho học sinh tinh thần đấu tranh bất khuất chống áp bức bóc lột và tinh thần sáng tạo
trong xây dựng đất nước.
- Giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc, biết ơn tổ tiên và ý thức kế thừa truyền thống dân tộc
trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cho HS.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - SGK, SGV.
- Một số video, tranh ảnh liên quan đến nội dung bài học. - Máy chiếu, máy tính
- Giấy A1 hoặc bảng phụ để HS làm việc nhóm. - Phiếu học tập.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Hoạt động 1: HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a) Mục tiêu: Giúp HS
- Xác định được vấn đề chính của nội dung bài học.
- Thông qua hoạt động HS tiếp cận với các nội dung chính của bài. b) Nội dung:
GV: chuẩn bị; video về thời Trần, các hình ảnh và giao nhiệm vụ cho HS.
HS xem video, làm việc cá nhân trả lời câu hỏi của GV. c) Sản phẩm:
- Câu trả lời, chia sẻ của HS.
- Từ đó kích thích được hứng thú học tập, tìm tòi của HS.
d) Tổ chức thực hiện:
B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
- Trình chiếu 1 đoạn video: Quân sĩ nhà Trần luyện tập võ nghệ.
- ?Đoạn video gợi em nghĩ tới triều đại nào trong lịch sửt dân tộc ta? Trong tác phẩm “ Lịch sử
nước ta”-1941, Hồ Chí Minh đã viết:
“ Đời Trần văn giỏi, võ nhiều
Ngoài dân thịnh vượng, trong triều hiền minh.”
Em có suy nghĩ gì về lời nhận xét trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh? Hãy chia sẻ suy nghĩ của em về Nhà Trần ?
B2: Thực hiện nhiệm vụ
GV: Hướng dẫn HS xem, phân tích hình ảnh và trả lời câu hỏi vào phiếu học tập.


HS: Quan sát, phân tích hình ảnh và ghi kết quả ra phiếu học tập. B3: Báo cáo sản phẩm GV:
- Mời một vài HS lên trình bày sản phẩm.
- Hướng dẫn HS báo cáo (nếu các em còn gặp khó khăn). HS:
- HS báo cáo sản phẩm cá nhân – chia sẻ suy nghĩ của mình.
- HS còn lại theo dõi, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).
B4: Kết luận, nhận định (GV)
- Nhận xét (hoạt động của HS và sản phẩm), chốt kiến thức, chuyển dẫn vào hoạt động hình thành
kiến thức mới: Nhà Trần đi vào lịch sử dân tộc với Hào khí Đông A cuồn cuộn thác lũ, quét sạch
quân xâm lược Mông Nguyên. Với sự thành công của một vương triều chủ động xây dựng nội lực
kiến thiết triều đình, quốc gia, xã tắc. Sử ghi đây là vương triều lớn mạnh nhất trong lịch sử dân tộc
Việt Nam thời phong kiến. Vậy Nhà Trần đã xây dựng đất nước ntn?
- Viết tên bài, nêu mục tiêu chung của bài và dẫn vào HĐ tiếp theo.
HĐ 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
1. SỰ THÀNH LẬP NHÀ TRẦN
a) Mục tiêu: Giúp HS nêu được
- Hoàn cảnh, thời gian thành lập nhà Trần.
- Nhận thức được sự cần thiết phải thành lập Nhà Trần trong thời điểm bấy giờ.
- Đánh giá được vai trò của một số nhân vật lịch sử tiêu biểu thời Trần: Trần Thủ Độ…
- Từ đó HS đưa ra được những đánh giá về nhà Trần trong tiến trình lịch sử dân tộc ta.
b) Nội dung: GV đặt câu hỏi, HS trả lời câu hỏi của GV.
c) Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS.
d) Tổ chức thực hiện HĐ của thầy và trò
Sản phẩm dự kiến
B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
- Cuối TK XII, NHà Lý suy yếu, nhà Trần từng
Đọc thông tin, tư liệu trong mục 1 và quan sát hình bước thâu tóm quyền hành.
ảnh 16.1/ 57, hãy cho biết:
1. Nhà Trần thành lập trong hoàn cảnh nào?
- Tháng 1- 1226, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi
2. Em có suy nghĩ gì về việc Nhà Trần lên thay nhà cho chồng là Trần Cảnh.
Lý trong thời điểm bấy giờ?
4. Đọc thông tin về nhân vật lịch sử / 57, em chia sẻ -> Nhà Trần được thành lập.
những hiểu biết của em về Trần Thủ Độ? Theo em,
ông có vai trò gì đối với sự thành lập nhà Trần?
- Trần Thủ Độ có mưu lược, giỏi võ nghệ, có tài
B2: Thực hiện nhiệm vụ
chỉ huy quân sự. Ông là người có công lớn
GV hướng dẫn, gợi ý cho HS trả lời
trong việc giúp nhà Trần giành thiên hạ, ổn định HS:
lòng dân, xây dựng đất nước.
- Quan sát ngữ liệu trong SGK để trả lời câu hỏi.
- Suy nghĩ cá nhân để lấy đưa ra ý kiến, chia sẻ.
B3: Báo cáo, thảo luận
GV yêu cầu HS trả lời.
HS trả lời câu hỏi của GV.
B4: Kết luận, nhận định (GV)
Nhận xét câu trả lời của HS và và chốt kiến thức:
- Cuối TK XII, nhà Lý suy yếu, Nhà Trần lên thay
thế là tất yếu của lịch sử. Dòng họ Trần ở Nam
Định lớn mạnh và phát triển cho đến ngày nay. Nay


ở Nam Định nổi tiếng với lễ hội Khai ấn Đền Trần
hằng năm. Lễ hội mang đậm giá trị truyền thống
văn hoá giáo dục lịch sử sâu sắc. Đồng thời thể hiện
đạo lí “ uống nước nhớ nguồn” của nhân dân ta.
2. Tình hình chính trị. a) Mục tiêu: Giúp HS
- Vẽ, lập được lược đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần.
- Nhận thức được nhà Trần đã sử dụng những biện pháp tích cực trong việc củng cố chế độ quân chủ
chuyên chế tập quyền của mình .
- Đánh giá được vai trò của những biện pháp củng cố chế độ quân chủ chuyên chế tập quyền của nhà Trần. b) Nội dung:
- GV sử dụng KT mảnh ghép để tổ chức cho HS khai thác đơn vị kiến thức.
- HS suy nghĩ cá nhân, làm việc nhóm và hoàn thiện nhiệm vụ.
c) Sản phẩm: Phiếu học tập đã hoàn thành của HS.
d) Tổ chức thực hiện HĐ của thầy và trò
Sản phẩm dự kiến


B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
- Chia nhóm: 3 nhóm và giao nhiệm vụ: Đọc thông * Chế độ chính trị: Quân chủ trung ương tập
tin mục 2/ 59, hãy cho biết: quyền.
1. Sau khi lên nắm quyền, nhà Trần đã xây dựng bộ * Xây dựng bộ máy nhà nước:
máy nhà nước ntn ( vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà
nước)? Đọc thông tin văn bản trích trong Đại Việt TW: Thái thượng hoàng-
sử kí toàn thư/ 59, giúp em hiểu gì về tính gì độc Vua
đáo so với triều đại nhà Lý? Quan văn- quan võ
2. Về quân đôi, nhà Trần thi hành chính sách gì?
Em hiểu gì về chính sách này của nhà Trần? Em có Trung gian: 12 lộ, phủ
nhận xét gì về sức mạnh quân sự thời Trần? Huyện - châu
3. Nhà Trần thực hiện chính sách đối nội, đối ngoại
ra sao? Thông tin SGK cho em nhận xét gì về kỉ
cương, phép nước của nhà Trần? Địa phương: hương, xã
B2: Thực hiện nhiệm vụ
HS suy nghĩ cá nhân và thảo luận luận nhóm trả lời
câu hỏi ra phiếu học tập. Trong thời gian 5 phút.
GV hướng dẫn, hỗ trợ các em thảo luận nhóm (nếu -> Tổ chức bộ máy chính quyền huyết cần).
B3: Báo cáo, thảo luận
thống; hệ thống chính quyền các cấp quy GV: củ, hoàn thiện hơn.
- Yêu cầu HS trưng bày sản phẩm thao kĩ thuật * Quân đội: chia 2 bộ phận: phòng tranh,
- Cấm quân- giữ kinh thành ; Biên quân –
- Hướng dẫn HS trình bày, nhận xét (nếu cần). giữ biên ải. HS: - Quân ở các lộ
- Trả lời câu hỏi của GV.
- Chính sách : ngụ binh ư nông.
- Trưng bày sản phẩm của nhóm.
- Quân đội được rèn luyện theo chủ trương:
- HS các nhóm còn lại quan sát, theo dõi nhóm bạn quân cốt tinh, không cốt đông.
trình bày và bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).
* Luật pháp: ban hành bộ Quốc triều hình
B4: Kết luận, nhận định (GV)
luật-> pháp luật nghiêm minh.
- Nhận xét về thái độ học tập & sản phẩm học tập -> Nhà Trần củng cố chế độ quân chủ TW của HS.
tập quyền -> Đại Việt thời Trần phát
- Chốt kiến thức trên máy chiếu bằng sơ đồ.
triển, thịnh vượng. 3. Tình hình kinh tế a) Mục tiêu: Giúp HS
- Nắm được các nét chính về tình hình kinh tế thời Trần..
- Nhận thức được các chính sách chăm lo đời sống kinh tế thời Trần góp phần xây dựng đất nước phồn vinh, thịnh vượng.
- Đánh giá được vai trò của các chính sách chăm lo đời sống kinh tế thời Trần . b) Nội dung:
- GV sử dụng KT khăn phủ bàn để tổ chức cho HS khai thác đơn vị kiến thức.
- HS suy nghĩ cá nhân, làm việc nhóm và hoàn thiện nhiệm vụ.
c) Sản phẩm: Phiếu học tập đã hoàn thành của HS.
d) Tổ chức thực hiện
B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
3. Tình hình kinh tế
- Chia nhóm và giao nhiệm vụ, GV phát phiếu học * Nông nghiệp: