Giáo án Bài 2 Ngữ văn 11 Cánh diều: Thơ văn Nguyễn Du

BÀI 2: THƠ VĂN NGUYỄN DU
NGUYỄN DU – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP I. MỤC TIÊU
1. Về mức độ/ yêu cầu cần đạt:
- HS nhận biết, vận dụng những hiểu biết về bối cảnh lịch sử, tác giả, truyện thơ
Nôm, thể loại thơ Đường luật để đọc hiểu những đoạn trích tiêu biểu trong Truyện
Kiều, thơ chữ Hán của Nguyễn Du.
- Hiểu được vẻ đẹp tâm hồn, tài năng cùng những đóng góp to lớn của đại thi hào
đối với sự phát triển của văn học dân tộc. 2. Về năng lực
a. Năng lực chung
- Giao tiếp và hợp tác trong làm việc nhóm và trình bày sản phẩm nhóm.
- Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà.
- Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo trong việc chủ động tạo lập văn bản.
b. Năng lực đặc thù
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Nguyễn Du – Cuộc đời và sự nghiệp.
- Năng lực nhận diện các yếu tố hình thức và nội dung của văn bản. 3. Về phẩm chất
- Giúp HS trân trọng đối với những người có đóng góp lớn cho sự nghiệp văn học dân tộc.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án, tài liệu tham khảo, kế hoạch bài dạy
- Phiếu học tập, trả lời câu hỏi
- Bảng giao nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà


2. Chuẩn bị của học sinh
- SGK, SBT Ngữ văn 11, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Tạo tâm thế, tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện
nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
b. Nội dung: GV đặt cho HS trả lời những câu hỏi mang tính gợi mở vấn đề.
c. Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV cho HS xem 1 đoạn video giới thiệu về tác giả Nguyễn Du và đặt câu hỏi:
Em có biết gì về tác gia Nguyễn Du hoặc 1 tác phẩm nào đã học của ông không?
Hãy chia sẻ một số điều em biết cho cả lớp cùng nghe?
Link video: https://www.youtube.com/watch?v=1ano9duHri0
- HS trả lời câu hỏi, GV mời 2 -3 HS chia sẻ.
- GV nhận xét, đánh giá, dẫn dắt vào bài học: Nguyễn Du là Đại thi hào dân tộc,
Danh nhân văn hóa thế giới, người đã kết hợp nhuần nhuyễn tinh hoa của ngôn
ngữ bác học với tinh hoa của ngôn ngữ bình dân trong tác phẩm của mình, đưa
ngôn ngữ văn học của dân tộc lên một đỉnh cao chói lọi. Bởi vậy, cuộc đời và sự
nghiệp của ông không chỉ có sự ảnh hưởng tới nền văn học Việt Nam thời đó mà
còn để lại rất nhiều cảm hứng cho văn học ngày nay. Trong bài học hôm nay
chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cuộc đời cũng như sự nghiệp của ông.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chung
a. Mục tiêu: Giúp HS chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đọc hiểu văn bản, hướng
dẫn đọc và rèn luyện các chiến thuật đọc.


b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên
quan đến thể loại thơ bảy chữ và văn bản Nguyễn Du – Cuộc đời và sự nghiệp.
c. Sản phẩm: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM NV1:
1. Thực hiện nhiệm vụ trong SHS
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
- Văn bản Nguyễn Du – Cuộc đời và
- GV yêu cầu HS trả lời:
sự nghiệp gồm 2 phần lớn:
+ Văn bản Nguyễn Du – Cuộc đời và + Phần I – Cuộc đời từng trải với vốn
sự nghiệp gồm mấy phần? Hãy xác sống phong phú: thông tin về cuộc đời,
định nội dung chính của từng phần.
con người Nguyễn Du và những biến
+ Dựa vào văn bản trên, em hãy nêu cố tác động ảnh hưởng tới sáng tác văn
lên những điểm nổi bật về thời đại, gia chương của ông.
đình, cuộc đời Nguyễn Du có ảnh + Phần II – Đại thi hào dân tộc: những
hưởng tới sáng tác của ông.
thành công trong sáng tác của Nguyễn
+ Vì sao bài viết khẳng định thơ chữ Du.
Hán của Nguyễn Du “là bức chân - Những điểm nổi bật về thời đại, gia
dung tự họa về một con người có tấm đình, cuộc đời Nguyễn Du có ảnh
lòng nhân đạo bao la, sâu sắc”?
hưởng tới sáng tác của ông:
+ Giá trị nhân đạo và giá trị hiện thực + Gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm
trong các tác phẩm của Nguyễn Du thể quan và có truyền thống về văn hóa,
hiện ở những điểm nào?
văn học: cha là Nguyễn Nhiễm, đỗ tiến
+ Truyện Kiều có những thành công gì sĩ, từng giữ chức Tể tướng; anh cùng về nghệ thuật?
cha khác mẹ là Nguyễn Khản từng làm
+ Nhà thơ Tố Hữu nhận định Nguyễn quan to dưới triều Lê - Trịnh.
Du là “người xưa của ta nay”. Em có + Thời đại: cuộc đời Nguyễn Du gắn suy nghĩ gì?
bó sâu sắc với những biến cố lịch sử


- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
của giai đoạn cuối thế kỉ XVIII – XIX.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
Đây là giai đoạn lịch sử đầy biến động
- HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi.
với hai đặc điểm nổi bật là chế độ
Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo phong kiến Việt Nam khủng hoảng sản phẩm
trầm trọng và phong trào nông dân
- HS trình bày sản phẩm thảo luận.
khởi nghĩa nổi lên khắp nơi, đỉnh cao là
- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung phong trào Tây Sơn. câu trả lời của bạn.
+ Cuộc đời đầy thăng trầm: khi trong
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
cảnh “màn lan trướng huệ”, kẻ phiêu
- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến bạt trong cảnh “mười năm gió bụi”, khi thức.
là người ẩn cư tại quê nhà, làm quan
cho triều đình nhà Nguyễn, làm chánh
sứ sang Trung Quốc. Bởi vậy, ông đi nhiều, tiếp xúc nhiều.
- Bài viết khẳng định thơ chữ Hán
Nguyễn Du “là bức chân dung tự họa
về một con người có tấm lòng nhân đạo
bao la, sâu sắc”: Ông cảm nhận bản
thân mình cũng là một người cùng
cảnh ngộ với những số phận tài năng
mà bi kịch. Bởi vậy, ông đặt vị trí của
mình vào họ để thấu hiểu, cảm thông,
thể hiện lòng thương người, thương
cho những số phận đau khổ, bất hạnh
với niềm cảm thương sâu sắc và cũng
tự thương cho chính bản thân mình khi
dựng nghiệp, khi cô đơn, không tri âm