Giáo án Bài 28: Lực ma sát KHTN 6 Cánh diều

Ngày soạn: .../.../... Ngày dạy: .../.../.... BÀI 28. LỰC MA SÁT I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức:
- Nêu được lực ma sát là lực tiếp xúc xuất hiện ở bề mặt tiếp xúc giữa hai vật; khái
niệm về lực ma sát trượt; khái niệm về lực ma sát nghỉ.
- Sử dụng tranh, ảnh (hình vẽ, học liệu điện tử) để nêu được: Sự tương tác giữa bề
mặt của hai vật tạo ra lực ma sát giữa chúng.
- Nêu được tác dụng cản trở và tác dụng thúc đẩy chuyển động của lực ma sát.
- Lấy được ví dụ về một số ảnh hưởng của lực ma sát trong an toàn giao thông đường bộ.
- Thực hiện được thí nghiệm chứng tỏ vật chịu tác dụng của lực cản khi chuyển
động trong nước (hoặc không khí). 2. Năng lực - Năng lực chung:
+ Năng lực tự chủ và tự học: Tìm kiếm thông tin từ việc đọc sách giáo khoa, quan
sát tranh ảnh, hiện tượng thực tế, phân tích và chỉ rõ lực ma sát có ảnh hưởng như
thế nào tới hoạt động hàng ngày.
+ Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để bố trí và thực hiện thí nghiệm
về tính chất của lực ma sát.
+ Năng lực quan sát, năng lực GQVĐ và sáng tạo: quan sát và đánh giá sự kiện
thực tế cuộc sống, giải quyết vấn đề về lực ma sát có trong thực tế trong các trường
hợp có lợi hoặc có hại. - Năng lực KHTN:
- Thực hiện được thí nghiệm chứng tỏ vật chịu tác dụng của lực cản khi chuyển
động trong nước hoặc không khí.
- Phân tích được sự ảnh hưởng của lực ma sát trong tình huống cụ thể. 3. Phẩm chất:
- Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện nhiệm vụ khi
bố trí và thực hiện thí nghiệm.
- Trung thực trong khi thực hiện thí nghiệm, ghi chép và báo cáo kết quả thí nghiệm.


II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên:
- Khối gỗ có mặt nhẵn, mặt nhám, tấm gỗ làm máng trượt 2m, giá đỡ tạo góc
nghiêng cho máng, thước đo.
- Giáo án, sgk, máy chiếu...
2. Học sinh: Sgk, vở ghi chép.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)
a) Mục tiêu: Khơi gợi hứng thú và dẫn dắt HS vào bài học
b) Nội dung: GV hướng dẫn HS chơi trò chơi
c) Sản phẩm: Thái độ HS chơi trò chơi
d) Tổ chức thực hiện:
- GV giới thiệu cho HS chơi trò chơi: Ai thả được khối gỗ đi xa hơn, đi gần hơn?
- GV bố trí hai máng trượt (2m) song song, đặt thành mặt phẳng nghiêng dọc giữa
lớp, cuối máng là sàn lớp học. Tùy theo điều kiện của lớp học, có thể bố trí máng
ngắn hơn đặt trên bàn.
- GV tổ chức cho từng cặp HS thực hiện: viết dự kiến kết quả thực hành theo
phiếu, thả khối gỗ, thi xem khối gỗ ai thả sẽ đi được xa hơn (hoặc gần hơn) trên
phần sản (hoặc mặt bàn) ngang. Đặt thêm vật chặn, thả khối gỗ cùng độ cao hai
máng, chỉ thay đổi bề mặt tiếp xúc (nhẵn hoặc nhám, có nước hay khô,...) sao cho
sau khi thả, khối gỗ trượt trên mặt ngang, dừng lại không va chạm với vật chặn.
Sau khi thực hành, đề xuất giải thích, trình bày trước lớp để tìm hiểu điều gì làm
cho khối gỗ chuyển động chậm dần và dừng lại trên mặt ngang với các kết quả
khác nhau, đề xuất ứng dụng thực tế trong giao thông (Hình 28.1 SGK).
- GV nhận xét từng nhóm, sau đó nêu kết luận phục vụ cho các hoạt động tiếp theo.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu lực ma sát trượt và ma sát nghỉ
a) Mục tiêu: Giúp HS hiểu được thế nào là lực mà sát trượt, thế nào là lực ma sát nghỉ.
b) Nội dung: GV giới thiệu cho HS, HS quan sát, tìm hiểu, trả lời
c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d) Tổ chức thực hiện:


HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
I. Lực ma sát trượt NV1
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi hai
vật trượt lên nhau, cản trở chuyển
- GV vừa hướng dẫn, vừa giảng giải cho HS động của chúng. hiểu về ma sát trượt. - Ví dụ:
+ Đẩy thùng hàng trên sàn nhà
+ Má phanh ép lên vành bánh xe, + ....
- GV yêu cầu HS: Em hãy lẫy ví dụ về lực ma
sát trượt trong cuộc sống mà em bắt gặp
trong cuộc sống hằng ngày?
- GV yêu cầu HS đọc phần Tìm hiểu thêm để
biết thêm thông tin và tự trả lời câu hỏi. NV2
- GV vừa hướng dẫn, vừa giảng giải thí
II. Lực ma sát nghỉ
nghiệm cho HS hiểu về ma sát nghỉ.
- Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi
một vật bị kéo hoặc đẩy mà vẫn
đứng yên trên một bề mặt. - Ví dụ:
+ Những chiếc xe đang đậu trong
bến nhờ có lực ma sát nghỉ mà nó
- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS trả lời: đứng yên.
+ Vì sao trong thí nghiệm này, dù có sức kéo + Người đứng trên thang máy cuốn


nhưng khối gỗ vẫn đứng yên?
lên dốc (xuống dốc) di chuyển cùng
với thang cuốn nhờ lực ma sát nghỉ
+ Hãy tìm ví dụ về lực ma sát nghỉ trong
cuộc sống xung quanh em?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- HS quan sát thí nghiệm, trả lời những câu hỏi GV đưa ra.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
- GV gọi đại diện HS trình bày kết quả.
- GV mời HS khác nhận xét và bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định
- GV nhận xét, kết luận, chuyển sang nội dung mới.
Hoạt động 2: Tìm hiểu ảnh hưởng của lực ma sát đối với chuyển động
a) Mục tiêu: Biết được những ảnh hưởng của lực ma sát đối với chuyển động
b) Nội dung: GV hướng dẫn, HS quan sát, tìm hiểu và trả lời câu hỏi.
c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d) Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
IV. Ma sát và chuyển động
- GV tổ chức cho HS quan sát, thử
1. Làm giảm ma sát
nghiệm, rút ra kết luận về tác dụng của - Khi cản trở chuyển động, ma sát có
lực ma sát đối với chuyển động.
thể gây hại => Giảm ma sát.
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu các biện
- Để làm giảm ma sát, người ta có thể
pháp làm giảm lực ma sát hoặc làm
dùng vòng bi để thay chuyển động trượt tăng ma sát.
bằng chuyển động lăn, dùng dầu, mỡ
- GV gợi ý dẫn dắt HS lấy được ví dụ
bôi trơn vào giữa các bộ phận…