Giáo án Bài 3 Địa lí 10 Chân trời sáng tạo (2024): Một số ứng dụng của GPS và bản đồ trong đời sống

Ngày soạn: …. /…. /….
BÀI 3 (1 tiết). MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA GPS VÀ BẢN ĐỒ SỐ TRONG ĐỜI SỐNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức:
- Xác định và sử dụng được một số ứng dụng GPS và bản đồ số trong đời sống. 2. Năng lực: * Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học:
+ Có khả năng và sẵn sàng giúp đỡ được các bạn khác vươn lên, tự lực trong học
tập thông qua các hoạt động cá nhân/nhóm.
+ Biết khẳng định và bảo vệ quan điểm, nhu cầu tự học, tự tìm hiểu của bản thân.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Xác định mục đích, nội dung, phương tiện và thái
độ giao tiếp: biết lựa chọn nội dung giao tiếp phù hợp với hình thức hoạt động cá nhân/cặp/nhóm.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Biết xác định và làm rõ thông tin từ
nguồn thông tin SGK, Atlat, bản đồ,…
* Năng lực đặc thù:
- Nhận thức khoa học địa lí:
+ Nhận thức thế giới theo quan điểm không gian: Biết ứng dụng GPS và bản đồ số. - Tìm hiểu địa lí:
+ Sử dụng các công cụ địa lí: Biết tìm kiếm, chọn lọc và khai thác thông tin GPS và bản đồ số…
+ Biết khai thác Internet phục vụ trong việc học tập môn Địa lí.
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:
+ Cập nhật thông tin và liên hệ thực tế: Tìm kiếm được các thông tin và nguồn số
liệu tin cậy về GPS và bản đồ số.
+ Vận dụng tri thức địa lí giải quyết một số vấn đề thực tiễn: Vận dụng được các
kiến thức, kỹ năng để giải quyết một số vấn đề thực tiễn liên quan đến sử dụng GPS và bản đồ số. 3. Phẩm chất:
- Yêu nước: Yêu đất nước, tự hào về truyền thống xây dựng và bảo vệ đất nước.
- Nhân ái: Có mối quan hệ hài hòa với người khác. Tôn trọng khả năng nhận thức của mỗi người.
- Chăm chỉ: Có ý thức đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của cá nhân; Những thuận lợi
và khó khăn để xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập. Có ý chí vượt qua khó khăn để
hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
- Trung thực trong học tập.
- Trách nhiệm: Tích cực, tự giác, nghiêm túc học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức
bản thân. Sẵn sàng chịu trách nhiệm về lời nói và hành động của bản thân khi tham gia
các hoạt động học tập.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Thiết bị: Máy tính, máy chiếu.
2. Học liệu: SGK, tranh ảnh.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. Ổn định: Ngày dạy Lớp Sĩ số Ghi chú
2. Kiểm tra bài cũ:
* Câu hỏi: Nêu những vấn đề cần chú ý khi sử dụng bản đồ trong học tập. Gợi ý:
Việc sử dụng bản đồ trong học tập địa lí giúp tìm hiểu kiến thức về tự nhiên, kinh
tế-xã hội và rèn luyện các kĩ năng đọc bản đồ, vẽ lược đồ, tính toán, so sánh, nhận xét,
phân tích,… Để sử dụng hiệu quả bản đồ, ta cần phải tiến hành:
- Xác định yêu cầu và mục đích của việc sử dụng bản đồ.
- Lựa chọn bản đồ phù hợp với nội dung hay mục đích cần tìm hiểu.
- Định hướng những nội dung cần khai thác từ bản đồ, sau đó lần lượt khai thác
từng nội dung. Để khai thác tốt từng nội dung, chúng ta cần tìm hiểu hệ thống kí hiệu bản
đồ, tỉ lệ bản đồ; xích đạo vĩ độ, kinh độ và phương hướng trên bản đồ; phân tích các số
liệu và biểu đồ trên bản đồ (nếu có).
Ngoài ra, khi sử dụng bản đồ cần phải hiểu rõ mối quan hệ tương hỗ và nhân quả
giữa các đối tượng địa lí, đồng thời phải biết phát triển tư duy không gian.
3. Hoạt động học tập:
HOẠT ĐỘNG 1: HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU (KHỞI ĐỘNG)
a) Mục tiêu: HS nhớ lại những kiến thức về vai trò của bản đồ, cách đọc bản đồ đã được học.
b) Nội dung: HS quan sát máy chiếu, sử dụng SGK, hoạt động cá nhân, trả lời câu hỏi.
* Câu hỏi: Kể tên ứng dụng của GPS và bản đồ số tương ứng với bức tranh được chọn trong từng kho báu?
c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d) Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV trình chiếu và tổ chức cho HS chơi trò “ĐI
TÌM KHO BÁU”, trả lời câu hỏi trong trò chơi.
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ trong thời gian 03 phút.
- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.
Ngày nay, với sự phát triển cảu khoa học-khí tượng và công nghệ, GPS và các bản
đồ số ngày càng được sử dụng rộng rãi trong đời sống của con người ở mọi quốc gia trên thế giới.
Vậy, GPS và bản đồ số là gì? Chúng đem lại những tiện ích nào cho con người?
Việc sử dụng chúng ra sao? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua bài học này.
HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động 2.1. Tìm hiểu hệ thống định vị toàn cầu (GPS)
a) Mục tiêu: HS biết xác định và sử dụng được một số ứng dụng GPS trong đời sống.
b) Nội dung: HS quan sát máy chiếu, sử dụng SGK, làm việc theo cặp để tìm hiểu hệ
thống định vị toàn cầu (GPS).
* Câu hỏi: Dựa vào hình 3.2, hình 3.3, thông tin trong bài viết, em hãy kể tên một số
ứng dụng của GPS mà em biết?


c) Sản phẩm: HS hoàn thành tìm hiểu kiến thức:
I. HỆ THỐNG ĐỊNH VỊ TOÀN CẦU (GPS) 1. Khái niệm
- GPS (Global Positioning System) là hệ thống định vị toàn cầu, xác định vị trí của vật
thể dựa vào hệ thống vệ tinh nhân tạo.
- Cấu tạo: gồm 3 bộ phận chính: bộ phận không gian, bộ phận điều khiển mặt đất và bộ phận sử dụng.
- Các hệ thống định vị toàn cầu: GPS (Hoa Kỳ), GLONASS (Liên bang Nga),
GALILEO (châu Âu), BEIDAU (Trung Quốc), NAVLC (Ấn Độ),… được gọi chung là
hệ thống vệ tinh định vị toàn cầu GNSS (Global Navigation Satellite System).
2. Một số ứng dụng của GPS
- Công cụ định vị và dẫn đường cho độ chính xác tương đối cao với hầu hết các ngành
giao thông vận tải, giúp cho việc di chuyển thuận lợi, nhanh chóng, công tác tìm kiếm
và cứu hộ cũng hiệu quả hơn.
- Ứng dụng vào các hoạt động nghỉ ngơi, giải trí ngày càng phổ biến. Các thiết bị máy
thu GPS được cải tiến, tích hợp trên các thiết bị cầm tay như điện thoại di động, máy
GPS cầm tay,… cho phép định vị các điểm du lịch, các khu vui chơi, giải trí, trụ ATM,
nhà hàng, khách sạn,… Các thiết bị thu tín hiệu còn có tác dụng dẫn đường tương đối
chính xác, giúp cho việc di chuyển đến các địa điểm đó dễ dàng và nhanh chóng.
- Ứng dụng để cảnh báo trước các địa điểm có thể xảy ra thiên tại như động đất, sóng
thần,… từ đó giúp con người phòng chống và giảm nhẹ những hậu quả của thiên tai.
- Sử dụng vào việc tìm kiếm lại đồ vật bị thất lạc; giám sát trẻ tự kỉ, người già, người
mất trí nhớ và nhiều công việc có tính nhân văn khác.
d) Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV yêu cầu HS tìm hiểu SGK, kết hợp với hiểu
biết của bản thân và trao đổi với bạn bên cạnh để trả lời câu hỏi.
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
+ Các cặp nghiên cứu nội dung SGK, tài liệu hoàn thành câu hỏi trong 05 phút.
+ GV: quan sát và trợ giúp các cặp.
- Bước 3: Báo cáo, thảo luận:
+ Các cặp trao đổi chéo kết quả và bổ sung cho nhau
+ Đại diện một số cặp trình bày, các cặp khác bổ sung.
- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đánh giá về thái độ, quá trình làm
việc, kết quả hoạt động và chốt kiến thức.


Hoạt động 2.2. Tìm hiểu bản đồ số
a) Mục tiêu: HS biết xác định và sử dụng được bản đồ số trong đời sống.
b) Nội dung: HS quan sát máy chiếu, sử dụng SGK, làm việc theo nhóm để tìm hiểu về bản đồ số.
* Nhóm 1, 3: Nêu khái niệm bản đồ số?
* Nhóm 2, 4: Dựa vào hình 3.4, thông tin trong bài để nêu ứng dụng của bản đồ số trong đời sống?
c) Sản phẩm: HS hoàn thành tìm hiểu kiến thức: II. BẢN ĐỒ SỐ 1. Khái niệm
- Là loại bản đồ được thành lập dưới dạng dữ liệu máy tính trên cơ sở xử lí số liệu nhận
được từ các thiết bị quét chuyên dụng, ảnh hàng không, ảnh vệ tinh, viễn thám hoặc số
hóa các bản đồ truyền thống. Toàn bộ thông tin về các đối tượng địa lí trong bản đồ số
được mã hóa thành dữ liệu số và lưu trữ.
- Bản đồ số linh hoạt hơn bản đồ truyền thống nhờ thông tin thường xuyên được cập
nhật và hiệu chỉnh, đa dạng ứng dụng, có thể in ra các tỉ lệ khác nhau, có thể sửa đổi,
cập nhật các kí hiệu, có thể tách lớp và chồng xếp thông tin bản đồ, cho phép phân tích,
chế biến thành một dạng bản đồ mới,…
2. Ứng dụng của bản đồ số trong đời sống
- Ngày nay, bản đồ số có rất nhiều ứng dụng khác nhau trong đời sống. Chỉ với thiết bị
có hỗ trợ hệ thống định vị toàn cầu, kết hợp với các bản đồ số trong thiết bị đó, ta có
thể sử dụng với nhiều mục đích khác nhau.
- Tìm đường đi: Google Máp sẽ giúp chọn tuyến đường ngắn nhất, thuận tiện nhất, xác
định phương hướng và điều hướng cho người sử dụng. Ngoài ra, sử dụng Google Maps
để tiếp cận các dịch vụ xung quanh nơi mình đến như: khám phá các địa điểm ăn uống,
các trụ ATM, trạm xăng, trạm xe buýt và các phương tiện giao thông khác,…
- Tạo bản đồ cá nhân trên Google Maps để chia sẻ kiến thức về các tuyến đường, địa
điểm ưa thích hoặc muốn hướng dẫn đường đi cho người khác.
- Lưu địa chỉ nhà và trường học, nơi làm việc, chia sẻ vị trí, thu phóng bản đồ, xem bản
đồ ngoại tuyến, sử dụng giọng nói để điều hướng,…
d) Tổ chức thực hiện: