Giáo án Bài 42 KHTN 9 Kết nối tri thức (2024): Nhiễm sắc thể và bộ nhiễm sắc thể

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
CHƯƠNG XII: DI TRUYỀN NHIỄM SẮC THỂ
BÀI 42: NHIỄM SẮC THỂ VÀ BỘ NHIỄM SẮC THỂ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Sau bài học này, HS sẽ:
- Nêu được khái niệm nhiễm sắc thể.
- Mô tả được hình dạng nhiễm sắc thể thông qua hình vẽ nhiễm sắc thể ở kì giữa với tâm động, các cánh.
- Phân biệt được bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội, đơn bội. Lấy được ví dụ minh họa.
- Lấy được ví dụ chứng minh mỗi loài có bộ nhiễm sắc thể đặc trưng.
- Thực hành: Quan sát được tiêu bản nhiễm sắc thể dưới kính hiển vi. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học: thông qua các hoạt động tự đọc sách, tự trả lời các câu
hỏi liên quan đến nhiễm sắc thể và bộ nhiễm sắc thể.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: thông qua trao đổi ý kiến, phân công công việc
trong thảo luận nhóm về các nội dung nhiễm sắc thể và bộ nhiễm sắc thể.
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ: thông qua báo cáo, trình bày kết quả thảo luận trong
nhóm và trước lớp về các nội dung liên quan đến nhiễm sắc thể và bộ nhiễm sắc thể.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: thiết kế, sáng tạo sản phẩm mô phỏng bộ
nhiễm sắc thể của một số loài sinh vật.
Năng lực riêng:
- Nhận thức khoa học:
o Nêu được khái niệm nhiễm sắc thể.
o Mô tả được hình dạng nhiễm sắc thể thông qua hình vẽ nhiễm sắc thể ở kì
giữa với tâm động, các cánh. 1
o Phân biệt được bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội, đơn bội. Lấy được ví dụ minh họa.
o Lấy được ví dụ chứng minh mỗi loài có bộ nhiễm sắc thể đặc trưng.
o Thực hành quan sát được tiêu bản nhiễm sắc thể dưới kính hiển vi.
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức đã học để thiết kế sản
phẩm mô phỏng bộ nhiễm sắc thể của một số loài sinh vật. 3. Phẩm chất
- Chăm chỉ: chủ động trong học tập, hứng thú tìm hiểu những nội dung liên quan đến di truyền học.
- Trung thực và trách nhiệm: thực hiện đúng các nhiệm vụ được phân công trong thảo luận nhóm.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- Giáo án, SGK, SGV, SBT Khoa học tự nhiên 9 - Kết nối tri thức.
- Máy tính, máy chiếu (nếu có).
- Hình ảnh 42.1 - 42.6 và các hình ảnh liên quan đến nhiễm sắc thể.
2. Đối với học sinh
- SGK, SBT Khoa học tự nhiên 9 - Kết nối tri thức.
- Bảng nhóm, bút dạ, bút bi, bút vẽ, thước kẻ.
- Thiết bị có thể quay, chụp tiêu bản nhiễm sắc thể dưới kính hiển vi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Thu hút, tạo hứng thú học tập cho HS, tạo tính huống và xác định vấn đề học tập.
b. Nội dung: GV tổ chức trò chơi ô chữ, dẫn dắt vấn đề; HS tham gia trò chơi.
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS cho các câu hỏi trong trò chơi ô chữ.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV tổ chức trò chơi ô chữ: 2 Câu hỏi:
* Ô chữ hàng ngang:
Hàng 1 (10 chữ): Trình tự nucleotide trên gene quy định thành phần và trình tự amino
acid trên phân tử protein, qua phân tử trung gian mRNA được gọi là gì?
Hàng 2 (9 chữ): Điền vào chỗ chấm: “Thành phần cấu trúc của chuỗi polypeptide là
các… liên kết với nhau bằng liên kết peptide.”
Hàng 3 (6 chữ): Các trạng thái biểu hiện khác nhau của cùng một gen được gọi là gì?
* Ô chữ hàng dọc: Đối với các loài sinh vật, thông tin di truyền được lưu giữ và bảo quản ở đâu?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS vận dụng kiến thức đã học, trả lời câu hỏi trò chơi ô chữ.
- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời HS xung phong trả lời:
Đáp án ô chữ hàng ngang:
+ Hàng 1: Mã di truyền. + Hàng 2: Amino acid. + Hàng 3: Allele.
Đáp án ô chữ hàng dọc: DNA. M Ã D I T R U Y Ề N A M I N O A C I D A L L E L E 3
- GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, chốt đáp án.
- GV dẫn dắt HS vào bài học: Các nghiên cứu khoa học công bố gần đây cho thấy hệ
gene của người gồm nhiều phân tử DNA kích thước lớn, cấu tạo từ khoảng 3 tỉ cặp
nucleotide và có tổng chiều dài lên tới hàng mét. Bằng cách nào, với tổng kích thước
DNA lớn như vậy có thể sắp xếp ở trong nhân có đường kính chỉ 5μm? Để có câu trả lời
chính xác cho các câu hỏi trên, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu - Bài 42: Nhiễm sắc thể
và bộ nhiễm sắc thể.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu về nhiễm sắc thể a. Mục tiêu:
- Nêu được khái niệm nhiễm sắc thể.
- Mô tả được hình dạng nhiễm sắc thể thông qua hình vẽ nhiễm sắc thể ở kì giữa với tâm động, các cánh.
- Mô tả được cấu trúc nhiễm sắc thể có lõi là DNA và cách sắp xếp của gene trên nhiễm sắc thể.
b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ; HS đọc hiểu mục I, quan sát Hình 42.1 - 42.4, thảo luận
nhóm và thực hiện nhiệm vụ.
c. Sản phẩm học tập: Nhiễm sắc thể.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập I. Nhiễm sắc thể
- GV sử dụng kĩ thuật mảnh ghép, tổ chức 1. Khái niệm nhiễm sắc thể
hoạt động cho HS tìm hiểu về nhiễm sắc - NST là cấu trúc mang gene nằm trong thể.
nhân tế bào, là cơ sở vật chất chủ yếu của
* GĐ 1: Hình thành nhóm chuyên gia
tính di truyền ở cấp độ tế bào của sinh vật
- GV chia lớp thành 3 nhóm chuyên gia, nhân thực.
mỗi nhóm chuyên gia chia thành các nhóm 4