Giáo án Bài 5: Cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học Hóa học 10 Chân trời sáng tạo

Trường THPT ………….
Họ và tên giáo viên
Tổ: …………………..
BÀI 5. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC Tuần: Tiết: Ngày soạn:
Thời gian thực hiện: 3 tiết I. MỤC TIÊU 1. Năng lực chung
– Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm hiểu về cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
– Giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để nêu được lịch sử phát minh
định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học; Hoạt động nhóm một
cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV, đảm bảo các thành viên trong nhóm đều
được tham gia và trình bày báo cáo.
– Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm
giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.
2. Năng lực hoá học
Nhận thức hoá học:
– Mô tả được cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và nêu được các
khái niệm liên quan (ô, chu kì, nhóm);
– Nêu được nguyên tắc sắp xếp của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (dựa theo cấu hình electron);
– Phân loại được nguyên tố (dựa theo cấu hình electron; nguyên tố s, p, d, f; dựa
theo tính chất hóa học: kim loại, phi kim, khí hiếm).
Tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ hoá học:
– Nêu được lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: 1
Mọi thắc mắc vui lòng xin liên hệ hotline: 084 283 45 85

– Phân loại được nguyên tố (dựa theo cấu hình electron: nguyên tố s, p, d, f; dựa
theo tính chất hóa học: kim loại, phi kim, khí hiếm); Xác định được vị trí của nguyên
tố trong bảng tuần hoàn dựa vào cấu hình electron. 3. Phẩm chất
– Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân;
– Hình thành thói quen tư duy, vận dụng các kiến thức đã học với thực tiễn cuộc sống;
– Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập hóa học.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
– Hình ảnh về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học; Hình ảnh phóng to của các
hình 5.3; 5.4; 5.5 trong SGK Hoá học 10. – Phiếu học tập.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a) Mục tiêu: Tạo tình huống có vấn đề, tạo hứng thú HS tìm hiểu về cấu tạo bảng tuần hoàn.
b) Nội dung: GV sử dụng câu hỏi mở đầu trong SGK để dẫn dắt vào bài.
c) Sản phẩm: HS xác định được mục tiêu học tập.
d) Tổ chức thực hiện:
- GV nêu vấn đề: Cách đây hàng nghìn năm, người ta chỉ biết đến một số nguyên tố
như đồng (copper), bạc (silver) và vàng (gold). Mãi đến năm 1700, cũng chỉ mới có
13 nguyên tố được xác định. Khi đó, các nhà hóa học nghi ngờ rằng vẫn còn nhiều
nguyên tố bí ẩn khác chưa được khám phá. Bằng việc sử dụng các phương pháp khoa
học hiện đại, chỉ trong một thập kỉ (1765 – 1775) đã có thêm 5 nguyên tố hóa học
được xác định. Trong đó, có 3 khí không màu là hydrogen, nitrogen và oxygen. Tính
đến năm 2016, tổng cộng đã có 118 nguyên tố hóa học được xác định trên bảng tuần
hoàn các nguyên tố hóa học. Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố được sắp xếp theo
nguyên tắc nào và có mối liên hệ như thế nào với cấu hình electron nguyên tử của
nguyên tố đó? Chúng ta cùng tìm hiểu vấn đề này trong bài học hôm nay. 2
Mọi thắc mắc vui lòng xin liên hệ hotline: 084 283 45 85

- HS xác định mục tiêu bài học.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động 1: Tìm hiểu về lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần
hoàn các nguyên tố hóa học a) Mục tiêu:
Trình bày được cách sắp xếp các nguyên tố hóa học theo bảng tuần hoàn Mendeleev
và theo bảng tuần hoàn hiện đại ngày nay. b) Nội dung:
Từ việc quan sát Hình 5.1 và 5.2 trong SGK, GV yêu cầu HS dự đoán nguyên tắc sắp
xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn của Mendeleev. Qua đó tìm hiểu lịch sử phát
minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. c) Sản phẩm:
- Kết quả phiếu học tập số 1.
- Bài trình bày nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hóa học theo bảng tuần hoàn
Mendeleev và theo bảng tuần hoàn hiện đại ngày nay.
d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS GV giao nhiệm vụ:
HS nhận nhiệm vụ, thảo luận, điền kết
– Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu HS quả vào phiếu học tập:
quan sát hình 5.1 và 5.2 trong SGK, thảo
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
luận, hoàn thiện phiếu học tập số 1:
1. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
học của Mendeleev gồm kí hiệu các
1. Quan sát Hình 5.1, hãy mô tả bảng nguyên tố hóa học và khối lượng nguyên
tuần hoàn các nguyên tố hóa học theo tử của chúng.
Mendeleev. Nhận xét về cách sắp xếp Cách sắp xếp các nguyên tố theo
các nguyên tố hóa học theo chiều từ trên Mendeleev: Các nguyên tố được sắp xếp
xuống dưới trong cùng một cột.
vào các hàng và các cột theo chiều tăng
2. Quan sát hai nguyên tố Te và I trong dần khối lượng nguyên tử, bắt đầu mỗi
hình 5.1, em nhận thấy điều gì khác hàng khi tính chất của nguyên tố bắt đầu 3
Mọi thắc mắc vui lòng xin liên hệ hotline: 084 283 45 85
thường? lặp lại.
3. Hãy cho biết dấu chấm hỏi trong bảng 2. Quan sát hai nguyên tố Te và I trong
tuần hoàn ở hình 5.1 có hàm ý gì?
Hình 5.1 ta thấy: Nguyên tố Te có khối
4. Quan sát hình 5.2, hãy cho biết 3 lượng nguyên tử (bằng 128) lớn hơn
nguyên tố Sc, Ga và Ge nằm ở vị trí nào khối lượng nguyên tử I (bằng 127)
trong bảng tuần hoàn Mendeleev (Hình nhưng được xếp trên I. 5.1)?
3. Các dấu chấm hỏi trong bảng tuần
hoàn ở hình 5.1 (cụ thể 10 dấu chấm
hỏi) là các dự đoán của Mendeleev về
các nguyên tố mới (gồm 10 nguyên tố).
Trong đó có 3 nguyên tố (sau này chính
là Sc; Ga và Ge) được ông miêu tả khá tỉ
mỉ về tính chất vật lí của đơn chất và
một số hợp chất của chúng.
4. - Dựa vào bảng tuần hoàn (Hình 5.2) ta thấy:
+ Sc nằm giữa Ca (khối lượng nguyên tử
bằng 40) và Er (khối lượng nguyên tử bằng 56).
+ Ga được dự đoán có khối lượng
nguyên tử bằng 68 và nằm ngay dưới Zn
(khối lượng nguyên tử bằng 65,2), cạnh Al.
+ Ge được dự đoán có khối lượng
nguyên tử bằng 70, nằm ngay trên As
- GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, (khối lượng nguyên tử bằng 75) và nằm
các nhóm khác nhận xét, bổ sung. dưới Ga.
- GV tổng kết, chuẩn hoá kiến thức.
- Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác theo dõi nhận xét. 4
Mọi thắc mắc vui lòng xin liên hệ hotline: 084 283 45 85