Giáo án Bài 7: Thơ (2024) Cánh diều

BÀI 7: THƠ
Đọc – hiểu văn bản (1) NHỮNG CÁNH BUỒM
-Hoàng Trung Thông- I. MỤC TIÊU
1. Về năng lực
* Năng lực chung
- Giao tiếp và hợp tác trong làm việc nhóm và trình bày sản phẩm nhóm [1].
- Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà [2].
- Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo trong việc chủ động tạo lập văn bản [3].
* Năng lực đặc thù
- Nêu được ấn tượng chung về văn bản “Những cánh buồm” [4].
- Nhận biết được nét độc đáo về hình thức (từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện
pháp tu từ,...) và nội dung (đề tài, chủ đề, tình cảm, cảm xúc,...) của bài thơ [5].
- Nhận biết và nêu được tác dụng của một số biện pháp tu từ có trong văn bản;
công dụng của dấu chấm lửng; ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh. [6].
- Viết được đoạn văn khát quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản
“Những cánh buồm” [7].
- Suy ngẫm về ước mơ của bản thân và những việc làm để thực hiện ước mơ [8].
2. Về phẩm chất: 1


- Nhân ái, biết yêu thương, quan tâm những người trong gia đình; yêu thiên
nhiên và biết không ngừng ước mơ cho cuộc sống tốt đẹp hơn.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Máy chiếu, máy tính, bảng phụ và phiếu học tập.
- Tranh ảnh về nhà thơ Hoàng Trung thông và văn bản “Những cánh buồm”…
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. HĐ 1: Xác định vấn đề (5’)
a. Mục tiêu: HS kết nối kiến thức trong cuộc sống vào nội dung của bài học. b. Nội dung:
GV sử dụng KT đặt câu hỏi để hỏi HS, sau đó kết nối với nội dung của văn bản đọc - hiểu.
HS quan sát video, suy nghĩ cá nhân, kết nối tri thức trong video với tri thức
trong thực tiễn với nội dung bài học
c. Sản phẩm: Cảm nhận của học sinh và lời chuyển dẫn của giáo viên.
d. Tổ chức thực hiện:
B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
- Cả lớp cùng xem video và cho biết cảm nhận của em về câu chuyện này?
B2: Thực hiện nhiệm vụ:
HS quan sát video, lắng nghe và suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi.
GV hướng dẫn HS theo dõi video.
B3: Báo cáo, thảo luận: 2


GV chỉ định HS trả lời câu hỏi.
HS trả lời câu hỏi của GV.
B4: Kết luận, nhận định (GV):
- Nhận xét câu trả lời của HS cũng như ý kiến nhận xét của các em.
- Kết nối vào nội dung đọc – hiểu văn bản.
2. HĐ 2: Hình thành kiến thức mới (...’)
2.1 Kiến thức ngữ văn
Mục tiêu: [2]; [3]; [5] Nội dung:
GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi
HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm
Tổ chức thực hiện Sản phẩm
B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)
- Trò chơi tiếp sức - chia lớp thành 3 đội (3
nhóm lớn): Thi viết nhanh (điền từ) thiếu vào dấu (…):
- Đặc điểm về từ ngữ và hình ảnh trong thơ:
+ Từ ngữ trong thơ thiên về …, đòi hỏi người
đọc phải chủ động … để hiểu hết sự phong phú của ý thơ.
+ Hình ảnh trong thơ là hình ảnh về .... xuất
hiện trong thơ, giúp cho việc diễn đạt nội dung thêm …
- Cách hiểu ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh:
Ngữ cảnh của một yếu tô' ngôn ngữ trong câu
hoặc văn bản thường được hiểu là:
1. Từ ngữ và hình ảnh trong
+ Những … đứng trước hoặc đứng sau yếu tố thơ
ngôn ngữ đó. Theo nghĩa này, từ ngữ cảnh
- Từ ngữ trong thơ thiên về
đổng nghĩa với từ …
khơi gợi, đòi hỏi người đọc
+ Hoàn cảnh, tình huống giao tiếp (gồm các phải chủ động liên tưởng, 3


yếu tố: Chủ thể, đối tượng; mục đích giao tiếp; tưởng tượng để hiểu hết sự
thời gian, nơi chốn diễn ra hoạt động giao tiếp). phong phú của ý thơ.
Theo nghĩa này, từ ngữ cảnh đồng nghĩa với - Hình ảnh trong thơ là hình các từ …
ảnh về con người, cảnh vật,... - Vai trò của ngữ cảnh:
xuất hiện trong thơ, giúp cho
+ Ngữ cảnh có vai trò … đối với việc xác định việc diễn đạt nội dung thêm nghĩa của từ ngữ. gợi cảm, sinh động…
B2: Thực hiện nhiệm vụ
2. Ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh
- HS các nhóm theo dõi Kiến thức ngữ văn-
SGK để điền từ nhanh (mỗi thành viên chỉ - Ngữ cảnh của một yếu tô' được viết 1 lần).
ngôn ngữ trong câu hoặc văn
bản thường được hiểu là:
B3: Báo cáo, thảo luận
+ Những từ ngữ, câu đứng
- GV yêu cầu các nhóm báo cáo sản phẩm.
trước hoặc đứng sau yếu tố
- HS đại điện nhóm trình bày sản phẩm. Các ngôn ngữ đó. Theo nghĩa này,
nhóm còn lại theo dõi, nhận xét...
từ ngữ cảnh đổng nghĩa với từ
B4: Kết luận, nhận định văn cảnh.
HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm + Hoàn cảnh, tình huống giao
nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo tiếp (gồm các yếu tố: Chủ thể, cáo (nếu cần).
đối tượng; mục đích giao tiếp;
thời gian, nơi chốn diễn ra
GV: - Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm hoạt động giao tiếp). Theo
của các nhóm, công bố kết quả.
nghĩa này, từ ngữ cảnh đồng
- Chốt kiến thức trên các slide và chuyển dẫn nghĩa với các từ tình huống, sang mục sau. bối cảnh.
- Ngữ cảnh có vai trò quan
trọng đối với việc xác định nghĩa của từ ngữ.
2.2 Đọc – hiểu văn bản (…’)
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG (…’)
Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [4]; [5] Nội dung:
GV sử dụng KT sơ đồ tư duy để khai thác phần tìm hiểu chung 4