Giáo án Cảm ứng ở động vật Sinh học 11 Cánh diều

BÀI 13. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Sau bài học này, HS sẽ:
Dựa vào hình ảnh (sơ đồ), phân biệt được các dạng hệ thần kinh. Trình
bày được các hình thức cảm ứng ở các nhóm động vật khác nhau.
Dựa vào hình ảnh (sơ đồ), nêu được cấu tạo và chức năng của tế bào
thần kinh, mô tả được cấu tạo synapse và quá trình truyền tin qua synapse.
Nêu được khái niệm phản xạ. Dựa vào sơ đồ, phân tích được một cung phản xạ.
Nêu được các dạng thụ thể, vai trò của thụ thể, đáp ứng của cơ xương
trong cung phản xạ. Nêu được vai trò của cảm giác vị giác, xúc giác và
khứu giác trong cung phản xạ.
Phân tích được cơ chế thu nhận và phản ứng kích thích của các cơ quan cảm giác (tai, mắt).
Phân biệt được phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện: Nêu
được đặc điểm và phân loại được phản xạ không điều kiện. Trình bày
được đặc điểm, các điều kiện và cơ chế hình thành phản xạ có điều kiện.
Nêu được một số bệnh do tổn thương hệ thần kinh. Lấy được ví dụ minh họa.
Vận dụng hiểu biết về hệ thần kinh để giải thích được cơ chế hoạt động
của thuốc giảm đau và đề xuất được các biện pháp bảo vệ hệ thần kinh
trong phòng chống cai nghiện và cai nghiện chất kích thích. 2. Năng lực
Năng lực chung:


- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Biết lựa chọn nội dung, ngôn ngữ và
phương tiện giao tiếp khi thảo luận các nội dung về cảm ứng ở động vật;
biết sử dụng ngôn ngữ khoa học để trình bày các thông tin về cảm ứng ở
động vật đã tìm hiểu được.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Vận dụng xử lí các tình huống,
mâu thuẫn kiến thức phát sinh trong quá trình thảo luận, báo cáo và tranh luận giữa các nhóm.
Năng lực riêng:
- Năng lực nhận thức sinh học:
○ Dựa vào hình ảnh (sơ đồ), phân biệt được các dạng hệ thần kinh.
Trình bày được các hình thức cảm ứng ở các nhóm động vật khác nhau.
○ Dựa vào hình ảnh (sơ đồ), nêu được cấu tạo và chức năng của tế
bào thần kinh, mô tả được cấu tạo synapse và quá trình truyền tin qua synapse.
○ Nêu được khái niệm phản xạ. Dựa vào sơ đồ, phân tích được một cung phản xạ.
○ Nêu được các dạng thụ thể, vai trò của thụ thể, đáp ứng của cơ
xương trong cung phản xạ. Nêu được vai trò của cảm giác vị giác,
xúc giác và khứu giác trong cung phản xạ.
○ Phân tích được cơ chế thu nhận và phản ứng kích thích của các cơ quan cảm giác (tai, mắt).
○ Phân biệt được phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện:
Nêu được đặc điểm và phân loại được phản xạ không điều kiện.
Trình bày được đặc điểm, các điều kiện và cơ chế hình thành phản xạ có điều kiện.
- Năng lực thực hành sinh học:


○ Nêu được một số bệnh do tổn thương hệ thần kinh. Lấy được ví dụ minh họa.
○ Vận dụng hiểu biết về hệ thần kinh để giải thích được cơ chế hoạt
động của thuốc giảm đau và đề xuất được các biện pháp bảo vệ hệ
thần kinh trong phòng chống cai nghiện và cai nghiện chất kích thích. 3. Phẩm chất
- Tham gia tích cực các hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
- Cẩn thận, trung thực và thực hiện yêu cầu bài học.
- Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập môn sinh học.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC
1. Đối với giáo viên
- Giáo án, SHS, SGV, SBT sinh học 11.
- Máy tính, máy chiếu( nếu có).
- Tranh ảnh phóng to các hình 13.1 – 13.9 SGK.
- Video về cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới:
https://www.youtube.com/shorts/KCP5EQN7g5o
- Video về cảm ứng ở giun đốt: https://www.youtube.com/watch?v=x- vUr0jFMOY
- Video về quá trình truyền tin qua synapse:
https://www.youtube.com/watch?v=VvVUHWToosM
- Video về quá trình cảm nhận âm thanh của cơ quan thính giác:
https://www.youtube.com/watch?v=3ApDw5G7xzg
- Phiếu học tập số 1: Neuron và synapse.
- Phiếu học tập số 2: Phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện.
2. Đối với học sinh


- SHS sinh học 11 Cánh diều.
- Tranh ảnh, tư liệu có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG ( MỞ ĐẦU)
a) Mục tiêu: Đưa ra các câu hỏi thực tế gần gũi để khơi gợi hứng thú học tập.
b) Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi.
c) Sản phẩm: HS trả lời được câu hỏi theo ý kiến cá nhân.
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
- GV đưa ra câu hỏi: “Quan sát hình 13.1, cho biết khi tay chạm vào gai
trên cây xương rồng thì phản ứng của tay sẽ như thế nào?"
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
- HS suy nghĩ trả lời câu hỏi mở đầu.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận:
- Các học sinh xung phong phát biểu trả lời.
Bước 4: Kết luận và nhận xét: - Tay đau và rụt lại.
➢ GV nhận xét, đánh giá và dẫn vào bài: Hành động rụt tay lại khi chạm vào
cây xương rồng được gọi là gì? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta sẽ cùng đi tìm
hiểu Bài 13. Cảm ứng ở động vật.
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động 1: Tìm hiểu các hình thức cảm ứng ở động vật.