Giáo án Chuyên đề Ngữ văn 11 Kết nối tri thức

Tiết 1-10 Ngày soạn: 1.09.2023 CHUYÊN ĐỀ 1
TẬP NGHIÊN CỨU VÀ VIẾT BÁO CÁO VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC
TRUNG ĐẠI VIỆT NAM I. Mục tiêu 1. Năng lực
a. Năng lực chung: Bài học góp phần phát triển năng lực chung
-Tự chủ và tự học: Tự quyết định cách giải quyết vấn đề học tập, tự đánh giá kết
quả thực hiện nhiệm vụ, giải quyết vấn đề học tập của bản thân và các bạn.
- Giao tiếp và hợp tác: Tăng cường khả năng trình bày, diễn đạt ý kiến, ý tưởng
trước lớp, tổ nhóm học tập, tương tác tích cực với các bạn trong tổ nhóm, khi thực
hiện nhiệm vụ hợp tác.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Chủ động đề ra kế hoạch học tập, thực hiện nhiệm
vụ học tập cá nhân và nhóm học tập, xử lí linh hoạt sáng tạo các tình huống phát
sinh khi thực hiện nhiệm vụ học tập.
b. Năng lực đặc thù: Bài học góp phần phát triển năng lực văn học và năng lực
ngôn ngữ thông qua tổng hợp quá trình dạy các kĩ năng Đọc - Viết - Nói - Nghe
- Biết các yêu cầu và cách thức nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam.
- Biết viết một báo cáo nghiên cứu.
- Vận dụng được một số hiểu biết từ chuyên đề để đọc hiểu và viết về văn học trung đại Việt Nam.
- Biết thuyết trình một vấn đề của văn học trung đại Việt Nam. Phẩm chất
- Rèn luyện tư duy khoa học, biết vận dụng một số thao tác nghiên cứu cơ bản nhằm chiếm lĩnh tri thức.
- Biết liên kết nhiều nội dung tri thức, kỹ năng trong quá trình học tập để phát triển năng lực.
- Giải quyết được một vấn đề học tập mang tính phức hợp, đòi hỏi có sự kết nối với
thực tiễn và tìm ra được các chiến lược, cách thức giải quyết vấn đề.
- Củng cố, mở rộng những kiến thức về văn học
- Hướng đến lối sống tích cực, hoàn thiện nhân cách bản thân.
II. Thiết bị và học liệu
1. Về phía học sinh: HS nhận phiếu học tập từ GV, chuẩn bị nội dung thảo luận. Bút
màu, giấy để trình bày sản phẩm.
2. Về phía giáo viên: GV chuẩn bị tài liệu tham khảo (sách báo, tạp chí,... có liên
quan đến nội dung CĐ1); các bảng biểu, kế hoạch hướng dẫn cho HS; máy tính hoặc
điện thoại thông minh có kết nối internet.
III. Tiến trình dạy học
1. HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Kết nối – tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến
thức về kiểu bài, kết nối kiến thức trong cuộc sống vào nội dung của bài học
b. Nội dung hoạt động: HS quan sát hình ảnh, thảo luận cặp đôi trả lời nhanh câu hỏi
c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của HS, cảm nhận ban đầu về vấn đề đặt ra trong tiết học
d. Tổ chức thực hiện hoạt động:
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV trình chiếu 3 hình ảnh yêu cầu HS quan sát và trả lời nhanh câu hỏi:
Phiếu trả lời nhanh
Hình 1 Hình 2 Hình 3
Câu 1. Nhận diện và gọi tên những hình ảnh trên Hình 1: ? Hình 2: ? Hình 3: ?
Câu 2. Đọc câu thơ có liên quan đến hình 1 và 2 ?
Câu 3. Tìm mối liên hệ giữa hai hình ảnh 1,2 với - Giường kia: ? hình ảnh 3 - Đàn kia: ?
Câu 4. Thành ngữ Hán Việt nào diễn tả đầy đủ ý ? 3 hình ảnh trên?
Hiện tượng trên là thủ pháp quen thuộc của thơ ?
ca trung đại? Anh (chị) hãy gọi tên những thủ pháp đó.
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ:
- HS xem hình ảnh, thảo luận nhóm đôi trả lời câu hỏi
- GV quan sát, gợi ý nếu cần.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận:
- GV gọi đại diện HS trả lời câu hỏi
- Các HS khác quan sát, bổ sung ý kiến.
Bước 4: Kết luận, nhận định:
GV nhận xét, dẫn vào nội dung bài học
Dự kiến trả lời câu hỏi:
Phiếu trả lời nhanh
Câu 1. Nhận diện và gọi Hình 1: Giường treo không được sử dụng tên những hình ảnh:
Hình 2: Đàn bị bỏ không
Hình 3: Hai người bạn tâm giao
Câu 2. Câu thơ có liên Giường kia treo những hững hờ
quan đến hình 1 và 2:
Đàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn
(Trích Khóc Dương Khuê, Nguyễn Khuyến)
Câu 3. Mối liên hệ giữa - Giường kia: mượn ý từ câu chuyện của Trần Phồn
hai hình ảnh 1,2 với hình đời Hậu Hán. Trần Phồn có bạn là Tử Trĩ. Phồn quý ảnh 3:
bạn đến mức dành riêng cho bạn một chiếc giường,
khi bạn đến chơi thì hạ xuống, lúc về thì lại treo giường lên.
- Đàn kia: câu chuyện kể về tình bạn giữa Bá Nha và
Chung Tử Kì. Bá Nha là người đàn giỏi, còn Chung
Tử Kì chỉ cần nghe tiếng đàn của Bá Nha là hiểu được
ý tưởng của người đánh đàn. Sau khi Tử Kì chết, Bá
Nhá đã treo đàn không gảy nữa vì cho rằng không còn
ai có thể hiểu được tiếng đàn của mình.
Câu 4. Thành ngữ Hán Tri âm tri kỉ
Việt diễn tả đầy đủ ý 3 hình ảnh trên:
Hiện tượng trên là thủ Sử dụng ước lệ tượng trưng, dùng điển tích, điển cố
pháp quen thuộc của thơ => Lời ít, ý nhiều
ca trung đại. Những thủ pháp đó là: GV dẫn vào bài
2. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
a. Mục tiêu: Giúp HS
- Biết các yêu cầu và cách thức nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam.
- Biết viết một báo cáo nghiên cứu.
- Vận dụng được một số hiểu biết từ chuyên đề để đọc hiểu và viết về văn học trung đại Việt Nam.
- Biết thuyết trình một vấn đề của văn học trung đại Việt Nam.
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức đã học, tiến hành trả lời các câu hỏi.
c. Sản phẩm: Câu trả lời nhanh và đúng của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động 2.1. TÌM HIỂU TRI THỨC TỔNG QUÁT
a. Mục tiêu: Nắ m được những kiến thức cơ bản về văn học trung đại Việt Nam
b. Nội dung hoạt động: HS vận dụng tổng hợp các kĩ năng kết hợp tham gia trò
chơi để tìm hiểu về văn học trung đại Việt Nam
- HS hoạt động cá nhân: đọc và thu thập thông tin
- GV hướng dẫn HS cách thức tìm hiểu và trình bày.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện hoa ̣t đô ̣ng:
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV tổ chức trò chơi “Triệu phú tri thức”
- GV lựa chọn MC để dẫn dắt chương trình, 1 thư kí ghi điểm
Bộ câu hỏi trò chơi “Triệu phú tri thức”
Câu 1. Văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX (văn học trung đại) gồm
những thành phần văn học nào? A. Văn học chữ Hán. B. Văn học chữ Nôm.
C. Văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm.
D. Văn học chữ quốc ngữ.
Câu 2. Cảm hứng nhân đạo được thể hiện ở