Giáo án Hình cầu Toán 9 Cánh diều

Ngày soạn: .../.../... Ngày dạy: .../.../...
CHƯƠNG X. HÌNH HỌC TRỰC QUAN
BÀI 3. HÌNH CẦU (2 TIẾT) I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
Học xong bài này, HS đạt các yêu cầu sau:
- Nhận biết được hình cầu, mặt cầu.
- Nhận biết được các yếu tố của hình cầu: tâm, đường kính, bán kính.
- Nhận biết được phần chung giữa mặt phẳng và mặt cầu; biết được phần chung
giữa mặt phẳng và mặt cầu khi mặt phẳng đi qua tâm là đường tròn lớn.
- Nhận biết được diện tích của mặt cầu và biết cách tính diện tích của mặt cầu theo bán kính của nó.
- Nhận biết được thể tích của hình cầu và biết cách tính thể tích của hình cầu theo bán kính của nó.
- Tính được diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích của một hình cầu
cụ thể và một vật thể có dạng hình cầu. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học trong tìm tòi khám phá
- Năng lực giao tiếp và hợp tác trong trình bày, thảo luận và làm việc nhóm
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo trong thực hành, vận dụng.
Năng lực riêng: tư duy và lập luận toán học, giao tiếp toán học; mô hình hóa toán
học; giải quyết vấn đề toán học.
- Tư duy và lập luận toán học: So sánh, phân tích dữ liệu, phân tích, lập luận để
tạo lập được hình cầu, mặt cầu, nhận biết được phần chung của mặt phẳng và mặt cầu.
- Giải quyết vấn đề toán học: tính diện tích mặt cầu, thể tích hình cầu.
- Mô hình hóa toán học: Mô tả dữ kiện bài toán, giải quyết được một số vấn đề
thực tiễn gắn với việc tính diện tích mặt cầu, thể tích hình cầu.
- Giao tiếp toán học: đọc, hiểu thông tin toán học.
- Sử dụng công cụ, phương tiện học toán. 3. Phẩm chất
- Tích cực thực hiện nhiệm vụ khám phá, thực hành, vận dụng.
- Có tinh thần trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Khách quan, công bằng, đánh giá chính xác bài làm của nhóm mình và nhóm bạn.
- Tự tin trong việc tính toán; giải quyết bài tập chính xác.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1 - GV: SGK, SGV, Tài liệu giảng dạy, giáo án PPT, PBT (ghi đề bài cho các hoạt
động trên lớp), các hình ảnh liên quan đến nội dung bài học,... 2 - HS:
- SGK, SBT, vở ghi, giấy nháp, đồ dùng học tập (bút, thước...), bảng nhóm, bút viết bảng nhóm.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)
a) Mục tiêu: Gợi động cơ, tạo tình huống xuất hiện trong thực tế để HS tiếp cận với hình cầu.
b) Nội dung: HS đọc tình huống mở đầu, từ đó nảy sinh nhu cầu tìm hiểu về hình cầu.
c) Sản phẩm: HS trả lời câu hỏi và hoàn thiện các bài tập được giao.
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
- GV trình chiếu câu hỏi mở đầu, cho HS suy nghĩ và trả lời.
Ở tiểu học, các em đã nhận biết được một số vật thể có dạng hình cầu, như ở Hình 28. Hình 28
Hình cầu có những đặc điểm gì?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS quan sát và chú ý lắng nghe, thảo luận nhóm và
thực hiện yêu cầu theo dẫn dắt của GV.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi đại diện một số thành viên nhóm HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV ghi nhận câu trả lời của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt
HS vào tìm hiểu bài học mới: “ Trong bài học này, chúng ta sẽ tìm hiểu một số yếu tố
cơ bản về hình cầu và những vấn đề thực tiễn gắn với việc tính diện tích, thể tích của hình cầu”. ⇒ HÌNH CẦU
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động 1: Hình cầu a) Mục tiêu:
- HS mô tả được tâm, bán kính của hình cầu, tạo lập được hình cầu, mặt cầu.
- HS nhận biết được phần chung của mặt phẳng và hình cầu. b) Nội dung:
- HS đọc SGK, nghe giảng, thực hiện các nhiệm vụ được giao, suy nghĩ trả lời câu
hỏi, thực hiện HĐ 1, 2, 3; Luyện tập 1 và Ví dụ 1.
c) Sản phẩm: HS hình thành được kiến thức bài học, câu trả lời của HS cho các câu
hỏi, HS nắm được khái niệm tâm, bán kính của hình cầu, tạo lập được hình cầu, mặt
cầu, nhận biết được phần chung của mặt phẳng và hình cầu.
d) Tổ chức thực hiện: HĐ CỦA GV VÀ HS
SẢN PHẨM DỰ KIẾN
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 1. Hình cầu
- GV triển khai phần HĐ 1 cho HS HĐ 1
thực hiện theo nhóm đôi:
+ GV chuẩn bị một tấm bìa dạng nửa
hình tròn và một số đồ vật quen thuộc có dạng hình cầu.
+ Mỗi nhóm được phát một tấm bìa và
một số đồ vật quen thuộc.
+ GV yêu cầu các nhóm thực hiện các bước sau:
 Quan sát và nhận xét hình dạng của tấm bìa.
 Quay tấm bìa một vòng quanh đường kính AB.
Hình tạo ra giống với quả bóng, viên
 So sánh hình tạo ra với các đồ vật bi. quen thuộc.
+ Các nhóm trình bày kết quả.
+ GV nhận xét và đánh giá.
- Từ đó, GV giới thiệu khái niệm hình cầu. Nhận xét:
- Hình được tạo ra khi quay một nửa
hình tròn một vòng xung quanh đường
thẳng cố định chứa đường kính của nó là hình cầu.
- Với hình cầu như ở Hình 30, ta có:
+ Nửa đường tròn đường kính AB quét