Giáo án Thơ Đường luật (2024) Cánh diều

Bài 7: Thơ Đường luật
Văn bản 1: Mời trầu (Hồ Xuân Hương) I. MỤC TIÊU
1. Về mức độ/ yêu cầu cần đạt:
- HS xác định được giá trị nội dung, nghệ thuật của thơ trữ tình làm theo thể thơ Đường luật.
- HS nắm được giá trị thẩm mĩ của một số yếu tố thi luật (bố cục, niêm, luật, vần,
nhịp, đối) của thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật và một số thủ pháp nghệ thuật của thơ trào phúng. 2. Về năng lực
a. Năng lực chung
- Giao tiếp và hợp tác trong làm việc nhóm và trình bày sản phẩm nhóm.
- Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà.
- Giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo trong việc chủ động tạo lập văn bản.
b. Năng lực đặc thù
- Nêu được ấn tượng chung về văn bản Mời trầu.
- Nhận biết được nét độc đáo về hình thức (từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp
tu từ,...) và nội dung (đề tài, chủ đề, tình cảm, cảm xúc,...) của bài thơ.
- Nhận biết và nêu được tác dụng của một số biện pháp tu từ có trong văn bản;
công dụng của dấu chấm lửng; ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh.
- Viết được đoạn văn khát quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Mời trầu”. 3. Về phẩm chất
- Yêu thương, sống có tình người, biết không ngừng ước mơ cho cuộc sống hạnh phúc, tốt đẹp hơn.


II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án, tài liệu tham khảo, kế hoạch bài dạy
- Phiếu học tập, trả lời câu hỏi
- Bảng giao nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà
2. Chuẩn bị của học sinh
- SGK, SBT Ngữ văn 8, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Tạo tâm thế, tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện
nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
b. Nội dung: GV đặt cho HS trả lời những câu hỏi mang tính gợi mở vấn đề.
c. Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV yêu cầu HS trả lời: Nêu những hiểu biết của em về nguồn gốc của trầu cau và tục ăn trầu?
- HS tiếp nhận nhiệm vụ, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.
*Gợi ý: Trầu cau có nguồn gốc từ xa xưa (theo sự tích trầu cau). Ăn trầu là tập tục
phổ biến tại Việt Nam từ lâu đời và được truyền cho đến ngày nay. Đến bây giờ
lượng người ăn trầu cau không còn nhiều như trước, chủ yếu là những người cao
tuổi như ông bà cha mẹ chúng ta. Ngoài ra trầu cau còn xuất hiện ở rất nhiều hoạt
động văn hóa khác như thờ cúng hay cưới hỏi. Mỗi mâm cỗ cúng bái đều có trầu
cau như một hình ảnh tượng trưng không thể thiểu. Trong dám hỏi cũng không thể
thiếu cau trầu. Vì vậy trầu cau đã trở thành một phần đời sống tinh thần của người Việt...


- Từ chia sẻ của HS, GV dẫn dắt vào bài học mới: Cách mời trầu của Hồ Xuân
Hương rất độc đáo, ấn tượng không giống với cách mời trầu thông thường, đồng
thời còn gửi gắm một nỗi niềm sâu sa. Vậy, cụ thể như thế nào chúng ta cùng
khám phá qua tác phẩm...
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chung
a. Mục tiêu: Giúp HS chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đọc hiểu văn bản, hướng
dẫn đọc và rèn luyện các chiến thuật đọc.
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi liên
quan đến thể loại thơ Đường luật và văn bản Mời trầu.
c. Sản phẩm: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM NV1: I. Tìm hiểu chung
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Tác giả
- GV yêu cầu HS hoạt động cặp đôi, trao đổi
sản phẩm đã chuẩn bị cùng nhau.
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- HS thực hiện nhiệm vụ.
Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo sản phẩm
- GV mời một số HS trình bày kết quả trước - Hồ Xuân Hương (Nửa cuối thế
lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét.
kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX).
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
- Quê ở Quỳnh Đôi - Quỳnh Lưu
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- Nghệ An.
- Có tài, giao du rộng, tình duyên ngang trái.
- Thơ của bà trữ tình, đằm thắm, NV2:
chua xót; trào phúng, hóm hỉnh,
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
sâu cay; ngôn ngữ bình dị, biểu
- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận, quan sát cảm, giàu cá tính. bảng sau và trả lời: Đặc điểm Thể hiện trong Thơ thất ngôn tứ văn bản: 2. Tác phẩm tuyệt Đường luật Mời trầu
- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt Số chữ, số dòng Đường luật. Bố cục
- Phương thức biểu đạt chính: Luật Biểu cảm. Vần
- Bố cục: Khởi - thừa - chuyển - Nhịp hợp
+ Văn bản sử dụng những phương thức biểu + Câu 1: Hình ảnh quả cau miếng đạt chính nào? trầu
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
+ Câu 2: Khẳng định bản thân
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
+ Câu 3: Câu nói giao duyên
- HS thực hiện nhiệm vụ.
+ Câu 4: Niềm mong mỏi về
Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo sản hạnh phúc lứa đôi phẩm - Luật: luật bằng.
- GV mời một số HS trình bày kết quả trước - Vần: “ôi”, cuối câu 1, 4.
lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét. - Nhịp: 4/3
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
- Chủ đề: bài thơ thể hiện ước