Lý thuyết Khái quát về cảm ứng và cảm ứng ở thực vật KHTN 7 Cánh diều

CH Đ Ủ Ề 9: CẢM N Ứ G SI Ở NH V T Ậ
BÀI 27: KHÁI QUÁT V C Ề M Ả N Ứ G VÀ C M Ả N Ứ G Ở TH C Ự V T Ậ I. KHÁI NI M Ệ C M Ả N Ứ G VÀ VAI TRÒ C A Ủ C M Ả N Ứ G Đ I Ố V I Ớ SINH V T Ậ 1. Khái ni m ệ c m ả ng ứ Khi ch m
ạ tay vào, lá trinh nữ c p l ụ i ạ - C m ả ng ứ là khả năng c ơ thể sinh v t ậ ti p ế nh n ậ và ph n ả ng ứ (tr ả l i ờ ) thích h p ợ v i ớ các kích thích t m ừ ôi trư ng, ờ đ m ả b o ả cho sinh v t ậ t n t ồ i ạ và phát tri n. ể 2. Phân bi t ệ đ c ặ đi m ể c m ả ng ứ t ở h c v ự t ậ và đ ng v ộ t ậ C m ả ng ứ t ở h c ự v t ậ C m ả ng ứ đ ở ng v ộ t ậ - Thư ng khó nh ờ n ậ th y ấ , di n r ễ a ch m ậ . - Thư ng ờ di n ễ ra v i ớ t c ố độ nhanh, dễ nh n t ậ hấy. - Ví d : ụ Ng n ọ cây luôn vư n ơ về phía có - Ví d : ụ Chim xù lông khi tr i ờ l nh. ạ ánh sáng. 3. Vai trò c a c ủ m ả ng đ ứ i ố v i ớ sinh v t ậ - Nhờ có đ c ặ tính c m ả ng, ứ sinh v t ậ m i ớ t n ồ t i ạ , phát tri n ể thích nghi v i ớ s ự thay đ i ổ c a ủ môi trư ng ờ trong m t ộ gi i ớ h n ạ nh t ấ đ nh. ị II. CẢM N Ứ G Ở TH C Ự VẬT - Ở th c ự v t ậ , khi nh n ậ kích thích, c m ả ng ứ đư c ợ bi u ể hi n ệ b ng ằ sự thay đ i ổ hình thái ho c ặ sự v n đ ậ ng các ộ c quan. ơ - M t ộ số hình th c ứ c m ả ng ứ ở th c ự v t ậ nh : ư hư ng ớ nư c, ớ hư ng ớ sáng, hư ng ớ ti p ế xúc,… 1. Thí nghi m ệ ch ng m ứ inh tính c m ả ng ứ t ở h c v ự t ậ a. Thí nghi m
ệ tính hư ng s ớ áng - Chu n ẩ bị hai h p ộ A, B b ng ằ bìa các tông đ ủ l n ớ đ ể có th ể đ t ặ vào đó c c ố tr ng ồ cây đ u. ậ Ở h p ộ A, m t ộ bên thành h p ộ có m t ộ c a ử s ổ ngang t m ầ v i ớ ng n ọ cây đ u; ậ ở h p ộ B, có m t ộ c a s ử ổ t ở hành h p phí ộ a trên. - Dùng hai c c ố đ ng ự đ t ấ , tr ng ồ m t ộ h t ạ đ u ậ n y ả m m ầ vào m i ỗ c c ố và tư i ớ đủ m ẩ h ng ằ ngày. - Sau m t ộ tu n, ầ khi các cây đ u ậ đã đ l ủ n, ớ đ t ặ m t ộ c c ố vào h p ộ A và m t ộ c c vào ố h p ộ B. Sau đó, đóng n p h ắ p và ộ đ t ặ c hai ả h p ngoài ộ ánh sáng.
- Sau hai ngày, quan sát hư ng v ớ ư n ơ lên c a cây ủ đ u ậ h ở p ộ A và h p ộ B. Thí nghi m ệ ch ng ứ minh tính hư ng s ớ áng c a ủ th c v ự t ậ → K t ế qu : ả Cây ở h p ộ A có ng n ọ cây hư ng ớ v ề phía bên h p ộ có c a ử s . ổ Cây h ở p ộ B có ng n ọ cây vư n t ơ h ng. ẳ → K t ế lu n: ậ Ng n cây có ọ tính hư ng ớ sáng. b. Thí nghi m
ệ tính hư ng n ớ ư c ớ
- Trồng hai cây con vào hai h p ch ộ a ứ mùn c a ( ư A và B). - Ở h p ộ A, tư i ớ nư c ớ cho cây bình thư ng, ờ còn h p ộ B không tư i ớ nư c ớ mà đ t ặ c c ố giấy có thể th m ấ nư c ớ ra ngoài. H ng ằ ngày, b ổ sung nư c ớ vào c c ố đ ể nư c ớ t ừ trong cốc thấm d n r ầ a mùn c a. ư - G t ạ l p ớ mùn c a ư và nh c ấ th ng
ẳ cây lên. Quan sát hư ng ớ m c ọ c a ủ r ễ cây non trong các h p. ộ Thí nghi m ệ ch ng ứ minh tính hư ng n ớ ư c ớ c a t ủ h c v ự t ậ → K t ế qu : ả Rễ c a ủ cây ở h p ộ A m c ọ đ u ề sang hai bên. Rễ c a ủ cây ở h p ộ B m c ọ lệch hư ng ớ v phí ề a c c n ố ư c. ớ → K t ế lu n: ậ R cây ễ có tính hư ng n ớ ư c. ớ 2. ng d Ứ ng c ụ m ả ng ứ t ở h c v ự t ậ trong th c t ự i n ễ V n ậ d ng ụ hi u ể bi t ế về c m ả ng ứ ở th c ự v t ậ đ ể th c ự hi n ệ m t ộ s ố bi n ệ pháp, kĩ thu t ậ tăng năng su t ấ cây tr ng nh ồ t ư ư i ớ nư c, l ớ
àm giàn, bón phân, vun g c,… ố
a. ng Ứ d ng ụ tính hư ng
ớ sáng: Cây a ư sáng m nh ạ c n ầ tr ng ồ ở n i ơ quang đãng, m t ậ độ th a; ư cây a bóng c ư n t ầ rồng dư i ớ tán nh ng cây khác. ữ Cây hư ng ớ dư ng l ơ à cây a ư sáng
Cây lá lốt là cây a bóng ư
b. ng Ứ d ng ụ tính hư ng ớ ti p
ế xúc: Cần làm giàn khi tr ng ồ m t ộ số loài cây thân leo nh cây ư thiên lí, cây d a chu ư t ộ ,… Tính hư ng t ớ i p xúc ế ở cây d a chu ư t ộ
c. ng Ứ d ng ụ tính hư ng ớ đ t
ấ và tránh ánh sáng c a ủ r :
ễ Cần vun g c ố cho cây (ví dụ cây khoai tây).