Lý thuyết Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở động vật KHTN 7 Cánh diều

BÀI 26: TRAO Đ I Ổ NƯ C Ớ VÀ CÁC CH T Ấ DINH DƯ N Ỡ G Đ Ở N Ộ G V T Ậ
I. QUÁ TRÌNH TRAO Đ I Ổ NƯ C Ớ Đ Ở N Ộ G V T Ậ 1. Nhu c u n ầ ư c ớ c a c ủ t ơ h đ ể ng v ộ t ậ và ngư i ờ - Nhu c u ầ nư c ớ c a ủ đ ng ộ v t ậ ph ụ thu c ộ vào loài, kích thư c ớ c t ơ h , ể đ ộ tu i ổ , th c ứ ăn, nhiệt đ c ộ a ủ môi trư ng. ờ Nhu cầu nư c ớ c a m ủ t ộ số đ ng ộ v t ậ - Nhu c u ầ nư c ớ c a ủ ngư i ờ : Trung bình, m i ỗ ngày m t ộ ngư i ờ n ng ặ 50 kg c n ầ kho ng ả 2 lít nư c. ớ Tr em ẻ n ng ặ 11 – 20 kg c n u ầ ng í ố t nh t ấ 1 lít nư c ớ m i ỗ ngày. Nư c ớ chi m ế kho ng ả 60-70% kh i ố lư ng c ợ t ơ h ng ể ư i ờ - Nguồn cung c p ấ nư c ớ cho c t ơ h : ể C t ơ h ể đư c ợ cung c p ấ nư c ớ ch ủ y u qua ế th c ứ ăn và đồ uống. M t ộ số trư ng ờ h p đ ợ c ặ bi t ệ (s t ố cao, tiêu ch y ả , nôn ói,…) có th ể b s ổ ung nư c ớ qua đư ng t ờ ruy n. ề 2. Con đư ng t ờ rao đ i ổ nư c ớ ở đ ng v ộ t ậ và ngư i ờ - Con đư ng ờ trao đ i ổ nư c ớ ở đ ng ộ v t ậ và ngư i ờ bao g m ồ các giai đo n: ạ l y ấ vào, sử d ng và ụ th i ả ra. + L y vào: ấ ch y ủ u t ế hông qua th c ăn ứ và nư c u ớ ng. ố + S d ử ng: ụ nư c ớ đư c s ợ d ử ng t ụ rong trao đ i ổ ch t ấ ch t ấ và các ho t ạ đ ng s ộ ng. ố + Th i ả ra: chủ y u ế thông qua h i ơ th , ở b c ố h i ơ qua da, m ồ hôi, nư c ớ ti u, ể nư c ớ trong phân. Con đư ng ờ trao đổi nư c ớ ng ở ư i ờ - Trong đi u ề ki n ệ bình thư ng, ờ trao đ i ổ nư c ớ đư c ợ đi u ề hoà ch t ặ ch , ẽ lư ng ợ nư c ớ đ a ư vào h ng ằ ngày cân b ng ằ v i ớ số lư ng ợ nư c ớ c ơ th ể s ử d ng ụ và bài ti t ế ra kh i ỏ cơ th . ể - Vai trò quan tr ng ọ c a ủ vi c ệ cung c p ấ nư c ớ cho c ơ th : ể Khi c ơ th ể đ ủ nư c, ớ các cơ quan sẽ ho t ạ đ ng ộ t t ố , kh e ỏ m nh: ạ tiêu hoá t t ố , tu n ầ hoàn t t ố , tăng cư ng ờ trao đ i ổ
chất, phòng chống bệnh t t ậ → Chúng ta c n u ầ ng đ ố n ủ ư c ớ m i ỗ ngày. II. DINH DƯ N Ỡ G Đ Ở N Ộ G V T Ậ 1. Nhu c u di ầ nh dư ng ỡ - Nhu c u ầ dinh dư ng ỡ là lư ng ợ th c ứ ăn mà đ ng ộ v t ậ c n ầ thu nh n ậ vào h ng ằ ngày để xây d ng ự c t ơ h và duy t ể rì s s ự ng. ố - Nhu c u ầ dinh dư ng ỡ phụ thu c ộ vào m i ỗ loài, l a ứ tu i ổ , giai đo n ạ phát tri n ể c a ủ cơ th và ể cư ng đ ờ ho ộ t ạ đ ng c ộ a ủ c t ơ h . ể
Các nhóm dinh dư ng t ỡ hi t ế y u ế trong b a ăn ữ - Phư ng ơ th c ứ thu nh n ậ ch t ấ dinh dư ng ỡ c a ủ đ ng ộ v t ậ : Đ ng ộ v t ậ dinh dư ng ỡ ki u ể dị dư ng. ỡ Để có đư c ợ các ch t ấ dinh dư ng ỡ c n ầ thi t ế , đ ng ộ v t ậ ăn các sinh v t ậ khác. Đ ng ộ v t ậ có th ể ăn th c ự v t ậ (đ ng ộ v t ậ ăn c ) ỏ , ăn đ ng ộ v t ậ (đ ng ộ v t ậ ăn th tị) ho c ặ ăn cả th c v ự t ậ và đ ng v ộ t ậ (đ ng v ộ t ậ ăn t p) ạ . 2. Con đư ng t ờ hu nh n, t ậ iêu hoá th c ăn, h ứ p t ấ h ch ụ t ấ dinh dư ng và t ỡ h i ả bã Con đư ng ờ thu nh n, t ậ iêu hóa th c ăn, h ứ p t ấ h ch ụ t ấ dinh dư ng và t ỡ h i ả bã ng ở ư i ờ - Khi ta ăn, th c ứ ăn đi vào ng ố tiêu hoá. ng Ố tiêu hoá g m ồ các c ơ quan t o ạ thành m t ộ ống d n ẫ từ mi ng ệ đ n ế h u ậ môn. ng Ố tiêu hóa ở ngư i ờ : Mi ng ệ → Th c ự qu n ả → Dạ dày → Ru t ộ non → Ru t ộ già → Tr c t ự ràng → H u ậ môn. - Th c ứ ăn di chuy n ể trong ng ố tiêu hoá và đư c ợ bi n ế đ i ổ thành ch t ấ dinh dư ng ỡ và chất th i ả . Ch t ấ dinh dư ng ỡ đư c h ợ p t ấ h vào m ụ áu, ch t ấ th i ả đư c đ ợ y r ẩ a kh i ỏ c t ơ hể qua h u ậ môn. 3. Con đư ng v ờ ận chuy n các ể ch t ấ đ ở ng ộ v t ậ - Đ ng ộ v t ậ đ n
ơ bào (trùng roi, trùng giày,...) ch a ư có h ệ v n ậ chuy n, ể các ch t ấ trao đ i ổ tr c ự ti p ế v i ớ môi trư ng ờ qua thành cơ th ể còn đ ng ộ v t ậ đa bào thì có h ệ v n ậ chuy n ể các chất. - Ở đ ng v ộ t ậ đa bào có c u t ấ rúc cơ th ph ể c t ứ p ạ thì h v ệ n ậ chuy n l ể à h t ệ u n hoàn. ầ - Ở ngư i ờ , con đư ng ờ v n chuy ậ n các ể ch t
ấ thông qua hai vòng tu n hoàn: ầ