Lý thuyết Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật KHTN 7 Cánh diều

BÀI 25: TRAO Đ I Ổ NƯ C Ớ VÀ CÁC CH T Ấ DINH DƯ N Ỡ G Ở TH C Ự V T Ậ I. TRAO Đ I Ổ NƯ C Ớ VÀ CÁC CH T Ấ DINH DƯ N Ỡ G Trao đ i ổ nư c, ớ ch t ấ khoáng và ch t ấ dinh dư ng ỡ di n ễ ra trong su t ố quá trình s ng ố c a ủ th c ự v t ậ , bao g m ồ các giai đo n: ạ h p ấ th ụ nư c ớ và ch t ấ khoáng ở t ế bào lông hút c a ủ r , v ễ n ậ chuy n ể t ở hân, thoát h i ơ nư c ớ l ở á.
1. Hấp thụ nư c và ch ớ t ấ khoáng t ở h c v ự t ậ - Cơ quan h p t ấ hụ nư c và ch ớ t ấ khoáng ở th c ự v t ậ : + Th c ự v t ậ trên c n ạ h p ấ th ụ nư c ớ và ch t ấ khoáng t ừ đ t ấ ch ủ y u ế qua các t ế bào lông hút ở r . ễ Rễ cây t o ạ thành m ng ạ lư i ớ phân nhánh trong đ t ấ , tăng cư ng ờ kh ả năng hút nư c ớ và khoáng. Lông hút c a cây ủ + Th c ự v t ậ th y ủ sinh h p t ấ h ụ nư c ớ và ch t ấ khoáng qua b ề m t ặ các t bào ế bi u ể bì c a ủ cây. Th c v ự t ậ th y ủ sinh - Con đư ng ờ v n ậ chuy n ể nư c ớ và ch t ấ khoáng ở r : ễ Sau khi đư c ợ h p ấ thụ vào lông hút, dòng nư c ớ và khoáng đư c ợ v n ậ chuy n ể vào m ch ạ gỗ c a ủ rễ thông qua 2 con đư ng ờ (con đư ng ờ xuyên qua tế bào ch t ấ c a
ủ các tế bào và con đư ng ờ xuyên qua kho ng ả không gian gi a các ữ t bào ế ). Con đư ng ờ v n chuy ậ n ể nư c và ớ ch t ấ khoáng r ở cây ễ ngô 2. V n chuy ậ n n ể ư c, ch ớ t
ấ khoáng và các ch t ấ h u c ữ ơ Sự v n ậ chuy n ể nư c, ớ ch t ấ khoáng và các ch t ấ h u ữ c ơ trong cây đư c ợ th c ự hi n ệ nhờ dòng m ch ạ gỗ và dòng m ch r ạ ây. - M ch ạ gỗ (dòng đi lên): v n ậ chuy n ể nư c ớ và ch t
ấ khoáng từ rễ lên thân, đ n ế lá và các phần khác c a cây ủ .
- Mạch rây (dòng đi xu ng) ố : v n ậ chuy n ể các ch t ấ h u ữ c ơ đư c ợ t ng ổ h p ợ trong quang h p ợ l ở á đ n các ế b ph ộ n c ậ a ủ cây. S v ự n chuy ậ n ể nư c, ch ớ
ất khoáng và các ch t ấ h u c ữ t ơ rong cây 3. Thoát h i ơ nư c ớ t ở h c v ự t ậ - Cơ quan thoát h i ơ nư c ớ ở th c ự v t ậ : Ph n ầ l n ớ nư c ớ do r ễ hút vào cây đư c ợ thoát ra môi trư ng qua khí ờ khổng l ở á cây. - Vai trò c a s ủ ự thoát h i ơ nư c ớ ở lá: + Quá trình thoát h i ơ nư c ớ ở lá cây giúp cho vi c ệ v n ậ chuy n ể nư c ớ và ch t ấ khoáng từ r t ễ heo m ch ạ gỗ lên thân đ n l ế á và các ph n khác ầ c a cây ủ . + Nhờ thoát h i ơ nư c m ớ à lá cây không b đ ị t ố nóng dư i ớ ánh n ng m ắ t ặ tr i ờ . - Cơ ch t ế hoát h i ơ nư c ớ qua khí kh ng: ổ Sự thoát h i ơ nư c ớ qua khí kh ng ổ đư c ợ th c ự hi n ệ thông qua ho t ạ đ ng ộ đóng, m ở c a ủ khí khổng: Ho t ạ đ ng ộ đóng, m khí ở kh ng ổ l ở á cây + Khi tế bào khí kh ng ổ hút nhi u ề nư c ớ thì khí kh ng ổ mở r ng ộ làm tăng cư ng ờ thoát h i ơ nước. + Khi tế bào khí kh ng ổ bị m t ấ nư c ớ thì khí kh ng ổ đóng l i
ạ (không đóng hoàn toàn) làm gi m ả thoát h i ơ nư c. ớ - Các y u ế tố nh ả hư ng ở đ n ế quá trình thoát h i ơ nư c ớ qua khí kh ng ổ : Các y u ế t ố nh ả hư ng ở đ n ế sự đóng mở c a ủ khí kh ng ổ sẽ nh ả hư ng ở đ n ế cư ng ờ độ thoát h i ơ nư c ớ qua khí khổng. + Khí kh ng ổ c a ủ th c ự v t ậ thư ng ờ mở khi đư c ợ chi u ế sáng và khi thi u ế carbon dioxide. + Tuy nhiên, th c ự v t
ậ cũng có thể chủ đ ng ộ đi u ề ti t ế đóng m ở khí kh ng ổ trong t ng ừ đi u ki ề ện môi trư ng ờ nh h ư n ạ h n ho ạ c ặ cư ng đ ờ chi ộ u s ế áng quá m nh,… ạ II. THÍ NGHI M Ệ V N Ậ CHUY N Ể NƯ C
Ớ Ở THÂN CÂY, THOÁT H I Ơ NƯ C Ớ Ở LÁ CÂY 1. Thí nghi m ệ v n chuy ậ n n ể ư c ớ t ở hân cây Thân cây, bẹ lá, cu ng ố lá đ u ề có ch c ứ năng v n ậ chuy n ể nư c. ớ Vì v y ậ trong thí
nghiệm này, chúng ta dùng cuống lá làm thí nghi m ệ . a. Chuẩn bị - Mẫu v t ậ : hai cây c n t ầ ây. - D ng ụ c , ụ hoá ch t ấ : hai c c ố thuỷ tinh, nư c ớ s ch, ạ dao nhỏ ho c ặ kéo, hai lọ ph m ẩ
màu khác nhau (màu xanh và màu đ ) ỏ . b. Ti n hành ế - C t ắ và c m ắ hai cu ng c ố n t ầ ây vào hai c c ố nư c m ớ àu. + Cốc A: nư c có pha ớ màu đ . ỏ + Cốc B: nư c có ớ pha màu xanh. Thí nghi m ệ ch ng m ứ inh cu ng l ố á v n ậ chuy n n ể ư c ớ - Đ t ặ cả hai c c ố ra ch ỗ thoáng gió. Quan sát s ự chuy n ể màu c a ủ lá c n ầ tây ở m i ỗ c c ố sau 30 – 60 phút. - Dùng dao c t ắ ngang hai cu ng ố lá c n ầ tây thí nghi m ệ . Quan sát lát c t ắ ngang b ng ằ kính lúp.