Bộ đề thi tốt nghiệp THPT Ngữ Văn năm 2023 theo ma trận đề minh họa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
KÌ THI TỐT NGHIỆP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NĂM 2023
Bài thi: NGỮ VĂN – ĐỀ 01
Thời gian làm bài: 120 phút không kể thời gian phát đề
I. ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm) Đọc văn bản:
(1) Sau Tết Nguyên Đán một tháng là thời gian thích nhất ở rừng. Cây cối đều nhú lộc non.
Rừng xanh ngắt vầ ẩm ướt. Thiên nhiên vừa trang trọng vừa tình cảm. Điều ấy một phần là do mưa xuân
(2) Khoảng thời gian này mà đi trong rừng, chân giẫm lên lớp lá ải mục, hít thở không khí trong
lọc, thỉnh thoảng lại được thót mình bởi một giọt nước trên cây rỏ xuống vai trần thì thật tuyệt thú.
Tất cả những trò nhố nhăng đê tiện vấp phải hàng ngày hoàn toàn có thể rũ sạch bởi một cú nhảy của
con sóc nhỏ trên cành dâu da.
(3) Chính dịp đó ông Diểu đi săn.
(4) Ý nghĩ đi săn nảy sinh khi thằng con học ở nước ngoài gửi về biếu ông khẩu súng hai nòng.
Khẩu súng tuyệt vời, nhẹ bỗng, hệt như một thứ đồ chơi, thật nằm mơ cũng không thấy được. Ở tuổi
sáu mươi, đi săn trong rừng vào một ngày xuân kể cũng đáng sống. …
(5) Ông Diểu thấy buồn tê tái đến tận đáy lòng. Ông nhìn cả hai con khỉ và thấy cay cay sống
mũi. Hóa ra ở đời, trách nhiệm đè lên lưng mỗi sinh vật quả thật nặng nề. « Thôi tao phóng sanh cho
mày!» - Ông Diểu ngồi yên một lát rồi bỗng đứng dậy nhổ bãi nước bọt dưới chân mình. Lưỡng lự
giây phút rồi ông vội vã bước đi. Hình như chỉ chờ có thế, con khỉ cái vọt ngay ra khỏi chỗ nấp, chạy
vội đến con khỉ đực nằm.
(6) Ông Diểu rẽ sang một lối đi khác. Ông muốn tránh sẽ gặp người. Lối này đầy những bụi gai
ngáng đường nhưng hoa tử huyền nhiều không kể xiết. Ông Diểu dừng lại sững sờ. Loài hoa tử huyền
cứ ba chục năm mởi nở một lần. Người nào gặp hoa tử huyền sẽ gặp may mắn. Hoa này màu trắng, vị
mặn, bé bằng đầu tăm, người ta vẫn gọi hoa này là muối của rừng. Khi rừng kết muối, đấy là điềm
báo đất nước thanh bình, mùa màng phong túc.
(Muối của rừng, Nguyễn Huy Thiệp, Tập truyện Tình yêu, tội ác và trừng phạt, NXB Trẻ, 2012)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
Câu 2. Ý nghĩ đi săn của ông Diểu nảy sinh khi nào?
Câu 3. Theo anh/chị, hình ảnh hoa tử huyền trong văn bản có ý nghĩa như thế nào?
Câu 4. Anh/chị có suy nghĩ gì về việc ông Diểu phóng sinh cho con khỉ đực?

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm)
Từ nội dung văn bản ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) nêu suy nghĩ
của anh/ chị về cách con người nên ứng xử với thiên nhiên.
Câu 2. (5,0 điểm)
Rời khỏi kinh thành, sông Hương chếch về hướng chính bắc, ôm lấy đảo Cồn Hến quanh
năm mơ màng trong sương khói, đang xa dần thành phố để lưu luyến ra đi giữa màu xanh biếc của
tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ. Và rồi, như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp
nói, nó đột ngột đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị
trấn Bao Vịnh xưa cổ. Đối với Huế, nơi đây chính là chỗ chia tay dõi xa ngoài mười dặm trường
đình. Riêng với sông Hương, vốn đang xuôi chảy giữa cánh đồng phù sa êm ái của nó, khúc quanh
này thực bất ngờ biết bao. Có một cái gì rất lạ với tự nhiên và rất giống với con người nơi đây; và
để nhân cách hoá nó lên, tôi gọi đấy là nỗi vương vấn, cả một chút lẳng lơ kín đáo của tình yêu. Và
giống như nàng Kiều trong đêm tình tự, ở ngã rẽ này, sông Hương đã chí tình trở lại tìm Kim
Trọng của nó, để nói một lời thề trước khi về biển cả: “Còn non, còn nước, còn dài, còn về, còn
nhớ…”. Lời thề ấy vang vọng khắp lưu vực sông Hương thành giọng hò dân gian; ấy là tấm lòng
người dân nơi Châu Hoá xưa mãi mãi chung tình với quê hương xứ sở.
(Ai đã đặt tên cho dòng sông, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ngữ văn 12, Tập một,
NXB Giáo dục Việt Nam, 2018, tr.200,201)
Anh/chị hãy cảm nhận đoạn trích trên. Từ đó nhận xét về nét tài hoa, uyên bác của Hoàng
Phủ Ngọc Tường khi viết về hình tượng sông Hương. MA TRẬN
Mức độ nhận thức % Vận dụng Tổng Tổng Nhận biết
Thông hiểu Vận dụng cao điểm TT Kĩ năng Tỉ lệ Thời Tỉ lệ Thời Tỉ lệ Thời Tỉ lệ Thời Số Thời (%) gian (%) gian (%) gian (%) gian câu gian (phút) (phút) (phút)
(phút) hỏi (phút) 1 Đọc hiểu 15 10 10 5 5 5 0 0 04 20 30 2 Viết đoạn văn nghị 5 5 5 5 5 5 5 10 01 25 20 luận xã hội 3 Viết bài 20 10 15 10 10 20 5 35 01 75 50 nghị luận

văn học Tổng 40 25 30 20 20 30 10 45 06 120 100 Tỉ lệ % 40 30 20 10 100 Tỉ lệ chung 70 30 100 Lưu ý:
- Tất cả các câu hỏi trong đề kiểm tra là câu hỏi tự luận.
- Cách tính điểm của mỗi câu hỏi được quy định chi tiết trong Đáp án và hướng dẫn chấm.
HƯỚNG DẪN GIẢI CHI TIẾT Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 3,0 1
Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản trên: tự sự 0,75 2
Ý nghĩ đi săn nảy sinh khi thằng con học ở nước ngoài gửi về biếu ông 0,75 khẩu súng hai nòng 3
Hình ảnh hoa tử huyền gợi đến nhiều ý nghĩa: 1,0
- Kết tinh vẻ đẹp của núi rừng thiên nhiên.
- Hình ảnh mang tính chất đánh giá và dự báo 4
- Thí sinh nêu có thể nêu ra đánh giá về sự việc theo định hướng sau: 0,5
+ Ông Diểu phóng sinh vì nhìn thấy con khỉ đực này còn có gia đình và
vai trò, trách nhiệm với gia đình của nó; vì ông nhận ra hành động đi săn
sẽ giết chết con khỉ đực, phá hoại một gia đình.
+ Qua việc này, ta thấy ông là một người có tấm lòng nhân hậu, yêu thiên nhiên… II LÀM VĂN 7,0 1
Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) nêu suy nghĩ về cách con người 2,0
nên ứng xử với thiên nhiên.
a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn 0,25
Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng –
phân – hợp, móc xích hoặc song hành.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25


Cách con người nên ứng xử với thiên nhiên
c. Triển khai vấn đề nghị luận 1,0
Thí sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề
nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ vấn đề Có thể theo hướng:
- Thiên nhiên có vai trò rất quan trọng với sự sinh tồn của con người vì thế
con người cần có cho mình sự gắn bó, hòa hợp với thiên nhiên, coi đó là
người bạn để cùng chung sống hòa bình.
- Cần ý thức sâu sắc vai trò của thiên nhiên để luôn trân quý những giá trị
của thiên nhiên quanh mình.
- Cần tích cực hành động để bảo vệ thiên nhiên bắt đầu từ những việc làm
nhỏ nhất: không vứt rác bừa bãi, tích cực trồng và chăm sóc cây xanh…
- Phê phán và lên án những hành động phá hoại thiên nhiên như xả rác
bừa bãi, chặt cây cối và săn bắn động vật trái phép, …
d. Chính tả, ngữ pháp 0,25
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. e. Sáng tạo 0,25
Thể hiện sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. 2
Phân tích đoạn văn trong “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”. Từ đó nhận 5,0
xét nét tài hoa, uyên bác trong ngòi bút Hoàng Phủ Ngọc Tường.
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0,25
Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái
quát được vấn đề.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,5
Phân tích đoạn trích; nhận xét về nét tài hoa, uyên bác trong ngòi bút Hoàng Phủ Ngọc Tường.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các
thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng; bảo đảm các yêu cầu sau:
*Giới thiệu khái quát về tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường, tác phẩm và 0,5 đoạn trích.
– Cảm nhận về sông Hương qua góc nhìn địa lí: 2,5
+ Khung cảnh thơ mộng, êm đềm đậm chất Huế trên đường rời khỏi kinh