Đề cương ôn tập Giữa kì 1 Ngữ văn 12 Kết nối tri thức

ĐỀ CƯƠNG NỘI DUNG ÔN TẬP KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ I
NĂM HỌC 20…. – 20….
MÔN NGỮ VĂN 12 – KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG
I. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ÔN TẬP
A. Phần 1: Nội dung kiến thức cần ôn tập 1. Văn bản:
- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của tiểu thuyết hiện đại như: ngôn ngữ, diễn
biến tâm lí, hành động của nhân vật,...
- Phân tích được đề tài, câu chuyện, sự kiện, nhân vật, các chi tiết tiêu biểu và mối quan
hệ của chúng trong tính chỉnh thể của tác phẩm tiểu thuyết; phân tích và đánh già được
sự phù hợp của người kể chuyện, điểm nhìn trong việc thể hiện chủ đề của văn bản.
- Nhận biết được những đặc điểm cơ bản của phong cách hiện thực trong tiểu thuyết và
trong sáng tác văn học nói chung.
- Nhận biết được một số đặc điểm cơ bản của phong cách cổ điển và lãng mạn qua các
bài thơ tiêu biểu đã học.
- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của thơ trữ tình hiện đại như: ngôn ngữ,
hình tượng, biểu tượng, yếu tố tượng trưng, siêu thực trong thơ,...
a. Tiểu thuyết hiện đại Nội dung Kiến thức
1. Khái niệm Tiểu thuyết là loại tác phẩm tự sự quy mô lớn, có khả năng thể hiện tiểu thuyết
các nội dung đa dạng và bao quát một phạm vi hiện thực rất rộng, trải
ra trên nhiều không gian, thời gian khác nhau nhưng dành sự chú ý
đặc biệt cho đời tư hay số phận của con người cá nhân. Từ những
hình thái đầu tiên xuất hiện ở thời cổ đại, tiểu thuyết phát triển theo
nhiều hướng khác nhau, tùy thuộc vào những tiền đề lịch sử, xã hội,
văn hóa, thẩm mĩ nhất định. Đến thời cận đại, hiện đại, tiểu thuyết đạt
được bước tiến lớn, trở thành một thể loại chính của đời sống văn học
và tác động mạnh mẽ đến sự biến đổi, phát triển của nhiều thể loại khác.
2. Khái niệm Tiểu thuyết hiện đại là loại tiểu thuyết thể hiện một cách tư duy mới, tiểu thuyết
mang tính hiện đại về đời sống, phân biệt với tiểu thuyết cổ điển ra hiện đại
đời trước thời đại tư bản chủ nghĩa.
- Nhìn cuộc sống từ góc độ đời tư; quan tâm đến cái thường ngày, cái
đang diễn biến với cách tiếp cận gần gũi; không lí tưởng hóa hiện thực.
- Nhân vật là “con người nếm trải”, không bất biến, có quá trình phát
triển nhiều khi quanh co, phức tạp về tính cách, tâm lí. 3. Đặc điểm
- Có kết cấu nhiều tầng lớp, tuyến tình hoặc phi tuyến tính; có sự đan
xen của nhiều bè ngôn ngữ, phản ánh sự tồn tại, xung đột thường
xuyên giữa các ý thức xã hội.
- Có khả năng tổng hợp cao mọi kinh nghiệm nghệ thuật của thể loại
văn học khác để hình thức luôn ở trong trạng thái biến đổi không ngừng.
b. Phong cách hiện thực Nội dung Kiến thức
Phong cách hiện thực là phong cách nghệ thuật chú trọng thể hiện
mối quan hệ giữa hoàn cảnh xã hội với sự hình thành tính cách con 1. Khái niệm
người, quan tâm miêu tả một cách chi tiết, “như thật” những hình ảnh
phong phú, phức tạp của hiện thực cuộc sống, thường loại trừ sự “tô vẽ” hay lí tưởng hóa.
Lịch sử phát triển lâu dài, tồn tại trong các thể loại khác nhau của văn 2. Lịch sử
học, nghệ thuật như: thơ, truyện (bao gồm tiểu thuyết), kí, kịch, tác phát triển phẩm tạo hình,.. 3.
Ảnh Phong cách hiện thực đạt đến đỉnh cao với những sáng tạo thuộc
hưởng trên trường phái hiện thực mà các đại diện tiêu biểu là S. Đích-ken (Ch. thế giới
Dickens - Anh), H. đờ Ban-dắc (H. de Balzac - Pháp), L.Tôn-xtôi (L.
Tolstoy - Nga), Ph. Đốt-xtôi-ép-xki (F.Dostoyevsky - Nga), Lỗ Tấn (Trung Quốc),… 4.
Ảnh Trong văn học Việt Nam nửa đầu thể kỉ XX, phong cách hiện thực
hưởng ở Việt gắn với tên tuổi và sáng tác của các nhà văn như Ngô Tất Tố, Nguyễn Nam
Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao,...
5. Phong Phong cách lãng mạn cách đối lập c. Biểu tượng Nội dung Kiến thức
Biểu tượng là hình ảnh mang tính ngụ ý, vượt lên chúc năng miêu tả, 1. Khái niệm
tạo hình đơn giản; chúa dựng nhiều tâng nghĩa phong phú; gợi cảm
nhận, suy tư về những điều mangtính phổ quát.
- Biểu tượng thường được hình thành trong khoảng thời gian dài nên
ý nghĩa không ngừng được bổ sung và có thể “sống” bên ngoài văn bản.
- Ngoài khả nằng khái quát bản chất của một hiện tượng, biểu tượng
2. Quá trình còn thể hiện được những quan niệm, triết lí sâu sắc về con người, hình thành
cuộc sống. Do đó, quá trình hình thành biều tượng luôn chịu sự chi
phối của các yếu tố tâm lí, văn học,... của dân tộc và thời đại.
- Trong sáng tác văn học, bên cạnh việc vận dụng những biểu tượng
sẵn có, các nhà vẫn, nhà thơ thường sáng tạo nên những biểu tượng
mới mang đâm dấu ấn cá nhân.
d. Yếu tố siêu thực trong thơ Nội dung Kiến thức 1. Khái niệm
Yếu tố siêu thực trong thơ biểu hiện trước hết qua những hình ảnh có
vẻ kì lạ, gắn kết với nhau theo một logic khác thường, phẩn nào gây
cho độc giả cảm giác khó hiểu. Tuy nhiên, từ phía nguời sáng tác, sự
hiện diện của những hình ånh ấy hoàn toàn mang tính tự nhiên vì
chúng gắn với việc "cất lời" của tiểm thức, Vô thức. Để khám phá
được một hiện thực khác ẩn đẳng sau những hiện tượng thông thường
dễ thấy, các nhà thơ siêu thực theo đuổi "lối viết tự động", để ngòi bút
"buông" theo sự dẫn dắt của tiếm thức, vô thức, từ đó, xây dựng một
thế giới thơ có sự pha trộn giữa chiêm bao và tỉnh thức, giữa ảo giác và thực tại.
Yếu tố siêu thực đã xuất hiện thấp thoáng trong một số tác phẩm thơ 2. Sự ảnh
thời trung đại hoặc thơ dân gian, nhưng chỉ trở thành hiện tượng thẩm hưởng
mĩ đặc thù trong sáng tác của các nhà thơ theo chủ nghĩa siêu thực
hoặc chịu ảnh hưởng sâu đậm của chủ nghĩa này ở thời hiện đại.
e. Phong cách cố điển Nội dung Kiến thức
Phong cách cổ điển là loại phong cách sáng tác được hình thành từ 1. Khái niệm
thời trung đại, chịu sự chi phối của một quan niệm về thế giới có tính đặc thù. 2. Quan
Theo phong cách này, cuộc sống con người và vũ trụ được hình dung niệm về thế
như một mô hình ổn định, có tôn ti trật tự chặt chẽ, vận động theo quy giới luật tuần hoàn,...
- Nghiêng về thể hiện những đề tài cao nhā, có cảm hứng đặc biệt với
3. Đặc trưng cái vĩnh hằng, bất biến; cơ bản
- Luôn hướng về những mô hình lí tưởng, tôn trọng tính quy phạm
của cách tổ chức các yếu tố nghệ thuật thành một cấu trúc hoàn mi,...
f. Phong cách lãng mạn Nội dung Kiến thức 1. Khái niệm
Xét theo nghĩa rộng:
Phong cách lãng mạn thường được đặt trong tương quan so sánh với
phong cách hiện thực, là hai phong cách nghệ thuật đã từng xuất hiện
trong sáng tác văn học từ thời cổ đại.