Chuyên đề luyện thi Hóa học 12 năm 2023 cực hay - Phần 1: Este

CHƯƠNG 1: ESTE - LIPIT BÀI 1: ESTE Mục tiêu  Kiến thức
+ Nêu được khái niệm, cách đọc tên, tính chất vật lí, phương pháp điều chế và ứng dụng của este.  Kĩ năng
+ Viết được công thức cấu tạo các đồng phân este.
+ Viết được phương trình hóa học của phản ứng thủy phân este trong các môi trường.
+ Giải được bài tập về các phản ứng đốt cháy, điều chế và thủy phân este.
I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM 1. Khái niệm
Khi thay thế nhóm OH trong axit cacboxylic bằng nhóm OR ta thu được este. Ví dụ: Este: .
Trong đó: R, R’ có thể thuộc loại: no (không Ví dụ:
chứa liên kết pi); không no (chứa liên kết
linh động) hoặc thơm (chứa vòng benzen). Este no 
Nếu R và R’ đều no: este no. 
Nếu R hoặc R’ không no: este không no. Este không no 
Nếu R hoặc R’ thơm: este thơm. Este thơm
Nhóm COO được xem là nhóm chức của este. Chú ý: 
Este đơn chức: có 1 nhóm COO.
Công thức tổng quát của este no, đơn chức, mạch hở: Hay 
Este đa chức: có 2 nhóm COO trở lên.

2. Danh pháp
Tên este RCOOR’ = Tên gốc R’ + Tên gốc axit RCOO
Tên một số gốc hiđrocacbon thường gặp:
Chú ý: Một số este thường gặp: Phân Gốc hiđrocacbon Tên gọi
Công thức cấu tạo Tên gọi loại metyl fomat metyl etyl fomat etyl propyl fomat propyl isopropyl No isopropyl fomat butyl metyl axetat isoamyl etyl axetat Không vinyl isoamyl axetat no anlyl vinyl axetat metyl acrylat phenyl metyl Thơm metacrylat benzyl benzyl axetat
Tên một số gốc axit tương ứng thường gặp: Gốc axit Phân loại Công thức Tên gọi fomat axetat No propionat butirat acrylat Không no metacrylat Thơm benzoat 3. Tính chất vật lí


Trạng thái ở điều kiện thường: chất lỏng hoặc rắn. Ví dụ:
Nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi: Thấp hơn so với Este Mùi
ancol và axit cacboxylic có số nguyên tử cacbon và số Táo chín nhóm chức tương đương. Đào chín
Tính tan: không tan trong nước, tan nhiều trong các Bơ dung môi hữu cơ.
Mùi thơm: Nhiều este có mùi thơm của hoa quả chín. Chuối chín Dứa Hoa nhài
4. Tính chất hóa học
a. Phản ứng thủy phân este trong môi trường axit
Đặc điểm: phản ứng thuận nghịch. Ví dụ:
b. Phản ứng thủy phân este trong môi trường bazơ (phản ứng xà phòng hóa)
Đặc điểm: phản ứng một chiều. Ví dụ:
c. Phản ứng cộng và phản ứng trùng hợp của este không no
Các este không no có thể tham gia phản ứng cộng (xúc tác, ), cộng (dung dịch) t, cộng HX (X
là gốc axit) và phản ứng trùng hợp. Ví dụ: e. Phản ứng cháy
Các este dễ cháy và phản ứng tỏa nhiệt. Ví dụ: 5. Điều chế
Este của ancol được điều chế bằng phản ứng este hóa giữa axit cacboxylic và ancol: Ví dụ:

6. Ứng dụng
Một số este dùng làm dung môi để tách, chiết chất hữu cơ (etyl axetat), pha sơn (butyl axetat),…
Một số este được dùng điều chế polime để sản xuất chất dẻo như poli (vinyl axetat), poli (metyl metacrylat),…
Một số este có mùi thơm, không độc, được dùng làm chất tạo hương trong công nghiệp thực phẩm
(benzyl fomat, etyl fomat,…), mỹ phẩm (linalyl axetat, geranyl axetat,…),…
SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA ESTE 1. Khái niệm:
Khi thay thế nhóm OH của axit cacboxylic bằng nhóm OR’ ta được este.
Công thức tổng quát: Este no, đơn chức, mạch hở: . 2. Danh pháp:
Tên gốc R’ + Tên gốc axit RCOO (đuôi at). Ví dụ: : etyl axeatat; : metyl fomat.
3. Tính chất vật lí:
Các este là chất lỏng không màu (một số este có khối lượng phân tử lớn ở trạng thái rắn như sáp ong, mỡ
động vật,…), dễ bay hơi, ít tan trong nước.
Các este thường có mùi thơm đặc trưng của hoa, trái cây chín.
Nhiệt độ sôi thấp hơn axit tương ứng do không có liên kết H giữa các phân tử.
4. Tính chất hóa học: Phản ứng thủy phân:  Môi trường axit:
Đặc điểm: Phản ứng thuận nghịch (hai chiều).  Môi trường kiềm:
Đặc điểm: Phản ứng một chiều.
Phản ứng còn được gọi là phản ứng xà phòng hóa. 5. Điều chế:
Phương pháp chung: phản ứng este hóa: 6. Ứng dụng:
Este có khả năng hòa tan tốt nhiều chất nên được dùng làm dung môi để tách, chiết chất hữu cơ,…
Một số polime của este được dùng để sản xuất chất dẻo.
Một số este có mùi thơm của hoa quả, không độc dược dùng trong công nghiệp thực phẩm (bánh kẹo,
nước giải khát) và mĩ phẩm (xà phòng, nước hoa,…).
II. CÁC DẠNG BÀI TẬP