Đề thi Cuối kì 1 Ngữ văn 9 Cánh diều 2024 (Đề 9)

PHÒNG GD&ĐT HUYỆN
ĐỀ THI CUỐI HỌC KÌ I
……………………..
Năm học: 2024 – 2025
Môn: Ngữ văn – Lớp 9 ĐỀ SỐ 9
(Thời gian làm bài: 90 phút)
I. Đọc hiểu (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu: HẠT GỬI MÙA SAU (Nguyễn Ngọc Tư)
Ông già như lật tung cái nhà lên. Ông chui xuống gầm giường, ông
thò đầu vào lục lọi trong tủ chén. Đầu vướng đầy mạng nhện, ông cằn
nhằn cử nhử, rõ ràng, mình cất ở đây, sao bây giờ nó mất biệt rồi, kì quá,
kì quá. Tụi nhỏ cũng chạy lại, nghiêng chỗ này, ngó chỗ kia, cũng nói lạ
quá trời, tự nhiên mất vậy cà. Nói, mà sợ tím ruột bầm gan, vì cái vật mà
ông già muốn tìm tụi nhỏ đã cương quyết giấu biệt rồi.
Ai mà biết ông già coi trọng mớ bông vạn thọ, mồng gà khô đó dữ
vậy, tụi nhỏ chống chế. Nhưng rõ ràng, tụi nhỏ biết. Sống chung một nhà,
làm gì mà không rõ mỗi lần chim én bay hấp háy, đậu trên đám chà dưới
mé sông, ông già lại đi lật lịch thăm chừng. Một tháng trước Tết, ông vác
cuốc ra sân, tụi nhỏ dù muốn dù không cũng phải vác cuốc đi theo, xới
nhừ mảnh sân trước nhà, lụi hụi tưới nước cho mềm xốp lại. Ông già đi
lục lọi mớ bông để giống từ Tết năm ngoái, rải hạt. Kế Tết, lúc ông già
đứng tỉa lại hàng bông bụp, bông lồng đèn thì bông vạn thọ, mồng gà,
sao nhái đã nở rực cả vạt sân. Bông móng tay thấy thân phận nhợt nhạt
của mình, nép thành một hàng dài dọc đường đi. Nghỉ tay, ông đứng
chống nạnh, khoan khoái đứng ngắm bông, hết đứng gần rồi lại lùi ra,
cười khà khà khà, khoái trá.
Với ông, Tết mà không trồng bông thì mất vui đi. Dù cực, dù ngày
mấy lượt khệ nệ xách thùng đi tưới. Có cho đi, thì mới nhận lại, thử hỏi,
ba ngày Tết, ngồi khề khà mấy ly trà, ngó ra cái sân vàng rực mênh
mông, bông chật ních con mắt, có sướng không? Sướng! Vì vậy mà khi
trời bắt đầu trở chướng, ông già thì trở… chứng, không chịu ở trong nhà.
Suốt ngày tha thẩn ngoài sân, sửa sang, uốn lại mấy bụi chùm rụm, tỉa
hai cây sộp, chăm sóc đám bông… Ông gọi là bông thì tụi nhỏ không
được gọi hoa, ông nói hoa là hoa hồng hoa huệ gì đó, còn mồng gà, vạn
thọ hay sao nhái thì phải kêu bằng bông, cũng như núm mối mà cứ học
đòi nấm mối, cái thứ dân dã, mọc vườn hoang phải kêu sao cho dân dã, dễ nghe...
Đám trẻ tịt ngòi. Tụi nó thấy đám bông đúng là mang rắc rối tới cho
tụi nó. Mấy bữa ông đi đám giỗ xa, về nhà, thấy bông héo, ông rầy tụi nó
cả buổi. Mà, tụi nhỏ thấy bông cũng có ích lợi gì lắm đâu, ừ, có bông thì
nhà sẽ đẹp mấy ngày Tết, nhưng mắc công. Sau Tết, bông tàn, lại phải
chọn những bông lớn nhất, đẹp nhất, già nhất đem phơi khô, lại phải nhổ
bỏ đám cây rụi lá, dọn dẹp cho sạch, chuẩn bị sân phơi lúa. Tụi nhỏ nghĩ,
đẹp, mà không ăn được, thì cũng phí.
Một phần, tụi nhỏ thương ông già, cứ lụi hụi cho cực thân. Ba năm
rồi, đất nhiễm mặn, tan hoang, trồng bông cũng không nước tưới. Ngày
xưa còn bờ dừa còn liếp chuối, bông trên sân phối hợp với cảnh chung
quanh, giờ cây cỏ đìu hiu, cái màu vàng rực lên của sao nhái, vạn thọ
càng làm khó chịu, chói gắt con mắt. Một bữa dọn dẹp ổ mối trong tủ, tụi
nhỏ lén đem cái gói bông khô giấu trên giàn củi. Và ông già tìm kiếm trong tuyệt vọng.
Không thể tưởng tượng được, Tết này lại không có bông, ông già
rầu rĩ, nằm gác tay lên trán. Ngày dài, nằm chán, ông già ra đằng trước,
nhìn cái sân chang chang nắng, thở dài ứ hự, mắt hoang vắng, thất thần.
Tụi nhỏ đã dự tính trước, ông già sẽ buồn, nhưng nghĩ nỗi buồn qua mau,
mai mốt ông quên tuốt. Nhưng ngó bộ dạng ông vẫn long đong tìm kiếm,
tụi nó hoảng hồn, Tết sau, sau nữa, ông cũng sẽ nhớ hoài mùa bông cũ.
Tụi nhỏ nhận ra, ông già trồng bông không hẳn vì chúng đẹp (bởi thật ra
chúng đâu có đẹp, thậm chí, bông vạn thọ hôi rình), trồng để thấy tuổi xế
bóng còn làm được việc thần kì, còn có thể vun đắp sự sống từ bàn tay
cứng quèo, gân guốc, trồng bông để nhớ cái thời sạ lúa trên đồng, và
bông như một món quà Tết duy nhất ông có thể làm cho con cháu.
Bữa sau, ông tìm được gói bông khô trên cái gióng cá khô treo đầu
bếp. Ông mừng quýnh, nói kì quá, kì quá, tao kiếm ở đây nát hết mà
không thấy, vậy mà bây giờ tự nhiên nằm chình ình, y như ma giấu. Tụi
nhỏ ngó nhau cười cười, mếu mếu.
Lại phải phụ ông già cuốc đất, lại gieo, lại đeo cây nước bơm từng
thùng đem tưới. Bông lại nở rực trước sân nhà. Và Tết tàn, ông già lại
nâng niu đi hái từng bông hoa héo khô, rũ cánh, giữ hạt cho mùa sau.
Nghe như một người tàn và bông hoa tàn đang hát thầm bài ca cuộc sống.
Tụi nhỏ ngậm ngùi, ông già dường như làm điều gì lớn lao hơn là
giữ hạt. Giữ cho tụi nhỏ không xuề xòa, lười biếng (bệnh này đang lan
nhanh dữ dội từ hồi chuyển sang làm vuông nuôi tôm). Giữ một nếp nhà,
giữ phong tục cũ…
Giữ cho cái sân bông rực rỡ, lung linh trong kí ức của những đứa trẻ xa nhà…
(https://isach.info/story.php?story=hat_gui_mua_sau__nguyen_ngoc_tu) Chú thích:
1. Nguyễn Ngọc Tư sinh năm 1976 tại Đầm Dơi, Cà Mau. Là nữ nhà văn
trẻ của Hội nhà văn Việt Nam. Với niềm đam mê viết lách, chị miệt mài
viết như một cách giải tỏa và thể nghiệm, chị biết rằng chị muốn viết về
những điều gần gũi nhất xung quanh cuộc sống của mình. Giọng văn chị
đậm chất Nam Bộ, là giọng kể mềm mại mà sâu cay về những cuộc đời
éo le, những số phận chìm nổi. Cái chất miền quê sông nước ngấm vào
các tác phẩm, thấm đẫm cái tình của làng, của đất, của những con người
chân chất hồn hậu nhưng ít nhiều gặp những bất hạnh. Chị đã nhận giải
Nhất cuộc thi Văn học tuổi 20 của NXB Trẻ, trở thành tâm điểm của sự hi
vọng vào một nền văn trẻ đương đại. Tập truyện ngắn “Cánh đồng bất
tận” của chị gây được tiếng vang lớn, nhận được nhiều giải thưởng cũng
như chuyển thể thành kịch, phim điện ảnh.
2. Truyện ngắn “Hạt gửi mùa sau” tiêu biểu cho vẻ đẹp của con người
Nam Bộ chân chất, thật thà, giàu tình cảm. Trả lời câu hỏi:
Câu 1 (0,5 điểm) Xác định ngôi kể và người kể chuyện trong văn bản?
Câu 2 (0,5 điểm) Vì sao tụi nhỏ lại giấu gói bông hạt giống của ông già?
Câu 3 (1,0 điểm) Nhan đề “Hạt gửi mùa sau” có ý nghĩa gì?
Câu 4 (1,0 điểm) Anh/chị có cảm nhận như thế nào trước hành động trồng bông của ông già?
Câu 5 (1,0 điểm) Thông điệp nào trong văn bản có ý nghĩa nhất với anh/chị? Vì sao?
II. Viết (6,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm) Nêu cảm nhận của em về nhân vật ông già bằng một
đoạn văn ngắn khoảng 200 chữ.
Câu 2 (4,0 điểm) Qua tác phẩm “Hạt gửi mùa sau” của Nguyễn Ngọc Tư
trong phần Đọc hiểu, ta thấy được một số vấn đề đáng bàn luận như tình
cảm gia đình, giáo dục về tinh thần lao động,.. Anh/chị hãy bàn luận về
một vấn đề mà mình quan tâm nhất từ tác phẩm. HƯỚNG DẪN CHẤM Phầ Câ Nội dung Điểm n u Đọc 1
Ngôi thứ ba, người kể chuyện toàn tri. 0,5 điểm hiểu 2
Vì thương ông già vất vả, cứ lụi hụi cho cực 0,5 điểm thân. 3
Nhan đề “Hạt gửi mùa sau” có ý nghĩa: 1,0 điểm
+ Giữ lại hạt để mùa sau gieo trồng.