Đề thi giữa học kì 2 Ngữ Văn 10 Cánh diều có đáp án (Đề 3)

……………………..
Năm học: 2022 – 2023
Môn: Ngữ văn – Lớp 10 ĐỀ SỐ 3
(Thời gian làm bài: 90 phút)
Phần I. Đọc hiểu (5,0 điểm)
Đọc bài thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: THUẬT HỨNG BÀI 24
Công danh đã được hợp về nhàn,
Lành dữ âu chi thế ngợi khen.
Ao cạn vớt bèo cấy muống,
Trì thanh phát cỏ ương sen.
Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc,
Thuyền chở yên hà nặng vạy then.
Bui có một lòng trung liễn hiếu,
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen.
(Nguồn: Nguyễn Trãi toàn tập, NXB Khoa học Xã hội, 1976, tr. 418-419)
* liễn: có bản đọc là lẫn.
Câu 1. Bài thơ được viết theo thể thơ nào? A. Thất ngôn bát cú B. Thơ tự do C. Thất ngôn tứ tuyệt
D. Thất ngôn xen lục ngôn
Câu 2. Hai câu thơ “Ao cạn vớt bèo cấy muống/ Trì thanh phát cỏ ương sen” có ý nghĩa như thế nào?
A. Gợi lên cuộc sống trù phù, đầy đủ của Nguyễn Trãi khi lui về ở ẩn
B. Gợi lên cuộc sống thiếu thốn, nghèo khó của Nguyễn Trãi khi lui về ở ẩn
C. Gợi lên hình ảnh một lão nông dân đơn giản, bình dị


D. Gợi lên khung cảnh thôn quê yên bình, êm ả
Câu 3. Hai câu luận trong “Thuật hứng bài 24” gợi vẻ đẹp gì về con người Nguyễn Trãi?
A. Tâm hồn thanh cao, sự hòa hợp với thiên nhiên của Nguyễn Trãi
B. Nỗi lo lắng khi rời chốn quan trường lui về ở ẩn
C. Niềm say mê với cuộc sống thanh tao, thoát tục
D. Tấm lòng vì dân vì nước của Nguyễn Trãi
Câu 4. Chủ đề của bài “Thuật hứng bài 24” là gì?
A. Cuộc sống ẩn dật của kẻ sĩ
B. Tấm lòng đau đáu với đất nước
C. Tâm tư, tình cảm, cuộc sống của một người hết lòng vì nước vì dân
D. Sự nuối tiếc khi về già của Nguyễn Trãi
Câu 5. Nêu ý hiểu của anh/ chị câu thơ “Lành dữ âu chi thế ngợi khen”. Từ đó, anh/
chị rút ra được bài học gì cho bản thân?
Câu 6. Hai câu kết của bài thơ cho người đọc cảm nhận như thế nào về tấm lòng
trung hiếu của Nguyễn Trãi?
Câu 7. Anh/ hiểu như thế nào về tấm lòng của vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi
được bộc lộ qua bài “Thuật hứng bài 24”.
Phần II. Viết (5,0 điểm)
Trình bày suy nghĩ của anh chị về bài học được gợi ra từ hai câu thơ sau:
“Dẫu phải khi cay đắng dập vùi,
Rằng cô Tấm cũng về làm hoàng hậu”. HƯỚNG DẪN CHẤM
Phần I. Đọc hiểu (5,0 điểm) Câu Đáp án Điểm
Câu 1 D. Thất ngôn xen lục ngôn 0,5 điểm


Câu 2 C. Gợi lên hình ảnh một lão nông dân đơn giản, bình dị 0,5 điểm
A. Tâm hồn thanh cao, sự hòa hợp với thiên nhiên của Nguyễn Câu 3 0,5 điểm Trãi
C. Tâm tư, tình cảm, cuộc sống của một người hết lòng vì nước vì Câu 4 0,5 điểm dân
HS nêu ý hiểu của mình, từ đó rút ra bài học:
- Câu thơ nói lên thái độ, cách ứng xử của Nguyễn Trãi: chẳng
quan tâm gì trước mọi chuyện thị phi “lành dữ”, khen chê nữa.
Mọi sự đánh giá sẽ do lịch sử, cần chi phải mệt lòng trăn trở. Đó Câu 5 1,0 điểm
là thái độ đúng, là khí tiết của kẻ sĩ khi đã thoát vòng danh lợi, lui về suối rừng ở ẩn.
- Rút ra bài học về cách ứng xử: không bận tâm tới những nhận
xét tiêu cực của người khác…
HS nêu cảm nhận về tấm lòng trung hiếu của Nguyễn Trãi:
“Bui” là tiếng cổ, nghĩa là chỉ; “bui có” là chỉ có. Một cách nói
khiêm tốn mà khẳng định, biểu lộ niềm tự hào về lòng trung hiếu
Câu 6 của mình đối với nước, với vua và với cha mẹ. Trung hiếu là đạo 1,0 điểm
làm tôi, đạo làm con. Tấm lòng trung hiếu của Nguyễn Trãi vô
cùng bền vững, son sắt, thuỷ chung, dù có mài đi cũng chẳng
khuyết, có nhuộm đi cũng chẳng đen.
Câu 7 HS trình bày ý hiểu về tấm lòng của vị anh hùng Nguyễn Trãi: 1,0 điểm
“Thuật hứng bài 24” đã thể hiện một cách đẹp đẽ sâu sắc những
tư tưởng tình cảm cao đẹp của Ức Trai như coi thường danh lợi,
thích sống nhàn trong cuộc đời thanh bạch, lúc nào cũng giữ trọng
lòng trung hiếu son sắt, thuỷ chung. Đọc bài thơ, ta vô cùng kính
yêu và cảm phục Nguyễn Trãi - một nhân cách kẻ sĩ cao đẹp như
vua Lê Thánh Tông đã ngợi ca: “Ức Trai tâm thượng quang khuê

tảo”.
Phần II. Viết (5,0 điểm) Câu Đáp án Điểm
a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận
Mở bài giới thiệu được vấn đề. Thân bài triển khai được vấn đề. 0,25 điểm
Kết bài khái quát lại vấn đề và nêu bài học nhận thức.
b. Xác định đúng yêu cầu của đề: Suy nghĩ về bài học gợi ra từ câu thơ:
“Dẫu phải khi cay đắng dập vùi, 0,25 điểm
Rằng cô Tấm cũng về làm hoàng hậu.”
→ Bài học gợi ra từ câu thơ: Sức mạnh niềm tin trong cuộc sống.
c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song 3,5 điểm
cần đảm bảo các ý sau: * Giải thích:
- Niềm tin: sự tin tưởng, tín nhiệm vào những điều có thể làm
trong cuộc sống dựa trên cơ sở hiện thực nhất định.
- Sức mạnh niềm tin trong cuộc sống là sức mạnh tinh thần, giúp
con người làm được những điều mong ước, hoàn thành những dự định.
- Sức mạnh niềm tin từ đoạn trích là sức mạnh về hạnh phúc có
thật ở trên đời, về quả ngọt sau bao nỗi đắng cay và niềm tin vào mơ ước ở tương lai. * Phân tích, bình luận:
- Vì sao cần có sức mạnh niềm tin trong cuộc đời?
+ Cuộc sống bao gồm cả hai yếu tố vật chất lẫn tinh thần, tâm hồn
và thể xác, tuy rằng vật chất quyết định ý thức nhưng ý thức, tinh